Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Όταν μία κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας κηρύσσεται υποχρεωτική με απόφαση του υπουργού Εργασίας, τότε στην περίπτωση αυτή η ισχύς της συγκεκριμένης κλαδικής σύμβασης επεκτείνεται και αφορά όλες τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους του συγκεκριμένου κλάδου, ανεξάρτητα από το εάν δεν συμμετείχαν στην υπογραφή της όλες οι επιχειρήσεις του κλάδου ή τα επαγγέλματα στα οποία αφορά η σύμβαση.
Αυτό αναφέρει απόφαση του Αρείου Πάγου (Α.Π. απόφαση 1300/2018), σύμφωνα με την οποία «οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας (και οι διαιτητικές αποφάσεις που εξομοιώνονται με αυτές) περιέχουν τους όρους εργασίας που αφορούν τους εργαζόμενους ομοειδών ή συναφών εκμεταλλεύσεων ή επιχειρήσεων πόλεως, περιφέρειας ή και όλης της χώρας». Στην απόφασή του το Ανώτατο Δικαστήριο επισημαίνει ότι «Ομοειδείς είναι οι επιχειρήσεις που έχουν το αυτό αντικείμενο δραστηριότητας και λειτουργούν υπό τις αυτές περίπου συνθήκες παραγωγής και διάθεσης προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών και συναφείς είναι οι επιχειρήσεις που έχουν παρεμφερές αντικείμενο δραστηριότητας ή λειτουργούν υπό παρόμοιες συνθήκες».
Συρροή περισσότερων συλλογικών συμβάσεων
Όπως αναφέρει η απόφαση του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (άρθρου 8 παρ. 2 ν. 1876/1990 σε συνδυασμό με εκείνη του άρθρου 11 παρ. 2 του ίδιου νόμου), προκύπτει ότι η συλλογική σύμβαση εργασίας ισχύει μόνο έναντι των μελών των εργατικών και εργοδοτικών οργανώσεων που την είχαν συνάψει, αν όμως κηρύχθηκε υποχρεωτική με απόφαση του υπουργού Εργασίας, η ισχύς της με βάση τη διοικητική κανονιστική αυτή πράξη επεκτείνεται και πέρα από τα πρόσωπα αυτά, στους εργαζόμενους και εργοδότες του κλάδου ή επαγγέλματος που η σύμβαση αυτή αφορά, οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι μέλη των οργανώσεων που μετείχαν στη σύναψή της. Σε περίπτωση συρροής κλαδικής συλλογικής σύμβασης με ομοιοεπαγγελματική υπερισχύει κατά τον νόμο (άρθρο 10 παρ. 2 ν. 1876/1990) η πρώτη, διότι εξασφαλίζει ομοιομορφία και τάξη στις επιχειρήσεις (ΑΠ 330/2015), ενώ σε περίπτωση που οι συρρέουσες συλλογικές συμβάσεις εργασίας είναι όλες κλαδικές, εφαρμόζεται κατά τον νόμο (άρθρο 10 παρ. 1 ν. 1876/1990) η ευνοϊκότερη για τον εργαζόμενο.
Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και την αντίστοιχη εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας (32921/ 2175 του Ιουνίου του 2018), μία κλαδική σύμβαση που έχει υπογραφεί από εργοδότες που απασχολούν το 51% των εργαζομένων του κλάδου μπορεί να κηρυχθεί γενικώς υποχρεωτική για όλον τον κλάδο από τον υπουργό Εργασίας και άρα να ισχύει υποχρεωτικά και για τους εργοδότες/επιχειρήσεις που δεν την έχουν υπογράψει. Ο έλεγχος της προϋπόθεσης για το κατά πόσον μια κλαδική σύμβαση εργασίας καλύπτει το 51% των εργαζομένων του κλάδου διενεργείται από το ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας (ΑΣΕ).
Διαδικασία ελέγχου
Για την εξακρίβωση της κάλυψης ή μη του 51% του συνόλου των εργαζομένων του κλάδου μιας κλαδικής σύμβασης που υπογράφηκε, γίνεται κατάθεση της σύμβασης στο Τμήμα Συλλογικών Συμβάσεων και Συλλογικής Οργάνωσης του υπουργείου Εργασίας. Στη συνέχεια η κατάθεση της συλλογικής σύμβασης εργασίας γνωστοποιείται στον υπουργό Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, προκειμένου να υποβάλει αίτημα στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας (ΑΣΕ) για να κληθεί η εργοδοτική συνδικαλιστική οργάνωση που υπέγραψε τη συλλογική σύμβαση εργασίας και να καταθέσει το μητρώο των μελών της που δεσμεύονται από τη συλλογική σύμβαση. Με την υποβολή του σχετικού αιτήματος, το ΑΣΕ καλεί την εργοδοτική συνδικαλιστική οργάνωση που υπέγραψε τη συλλογική σύμβαση εργασίας να καταθέσει στο Τμήμα Ειδικών Επιθεωρητών του ΣΕΠΕ το μητρώο των μελών της που δεσμεύονται από τη συλλογική σύμβαση.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία ο ειδικός επιθεωρητής του ΣΕΠΕ, μέσω του πληροφοριακού συστήματος του υπουργείου «Εργάνη», διαπιστώνει αφενός το σύνολο των εργαζομένων που απασχολούνται από εργοδότες που δεσμεύονται από την υπογραφείσα συλλογική σύμβαση και αφετέρου το σύνολο των εργαζομένων του κλάδου. Από τα στοιχεία που προκύπτουν διαπιστώνεται αν η συλλογική σύμβαση καλύπτει το 51% των εργαζομένων του κλάδου. Σε περίπτωση μη υποβολής από την εργοδοτική οργάνωση του μητρώου μελών της και της συνακόλουθης αδυναμίας τήρησης της προβλεπόμενης διαδικασίας, η επέκταση της συλλογικής σύμβασης δεν είναι δυνατή. Ήδη το υπουργείο Εργασίας συνεχίζει τη διαδικασία ελέγχου όλων των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας που βρίσκονται σε ισχύ, προκειμένου να διαπιστωθεί αν πληρούν τους όρους για την επέκτασή τους.
