Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Από τα 100 ευρώ των πρωτογενών δαπανών που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο -κονδύλι που τροφοδοτείται σχεδόν αποκλειστικά από τα φορολογικά έσοδα-, περίπου τα 42 ευρώ διατίθενται για να πληρωθούν οι συντάξεις του Δημοσίου αλλά και για να επιχορηγηθούν τα ασφαλιστικά ταμεία προκειμένου και αυτά να συνεχίσουν απρόσκοπτα την καταβολή των συντάξεων. Το ποσό που διαθέτει ο κρατικός προϋπολογισμός για τις συντάξεις αντιστοιχεί κοντά στο 10% του ΑΕΠ.
Μάλιστα, παρά τα αλλεπάλληλα «κουρέματα» των συντάξεων, η αναλογία ως προς το ΑΕΠ παραμένει περίπου σταθερή, καθώς εκτός από τον αριθμητή του κλάσματος (η συνταξιοδοτική δαπάνη) μειώνεται αντίστοιχα και ο παρονομαστής (ΑΕΠ).
Οι αριθμοί του συνταξιοδοτικού θα έρθουν για μια ακόμη φορά στο προσκήνιο καθώς τις επόμενες ημέρες θα ξεκινήσει εκ νέου η «μάχη» του ασφαλιστικού.
Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν τον Πολ Τόμσεν, ο οποίος υποστήριξε ότι ο κρατικός προϋπολογισμός διαθέτει ποσό που αντιστοιχεί στο 10% του ΑΕΠ για τις συντάξεις, ποσοστό πολλαπλάσιο σε σχέση με αυτό που διαθέτουν άλλες χώρες. Από την άλλη, τα στοιχεία δείχνουν ότι παρά τις αλλεπάλληλες περικοπές των συντάξεων, η αναλογία δεν έχει μειωθεί ουσιαστικά από το 2012 μέχρι σήμερα λόγω ύφεσης.
Μάλιστα, το 2015, τόσο η δαπάνη για τις συντάξεις του Δημοσίου όσο και για τις επιχορηγήσεις των μεγάλων ασφαλιστικών ταμείων, εμφανίζεται αυξημένη.
Ολα θα εξαρτηθούν από τη διαπραγμάτευση
Το τι θα γίνει μέσα στο 2016 μένει ακόμη ανοικτό, καθώς οι τελικοί αριθμοί θα εξαρτηθούν από τη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς.
- Η δαπάνη για τις συντάξεις του Δημοσίου μειώθηκε απότομα το 2013 συγκριτικά με το 2012 λόγω των μειώσεων που έφερε το 2ο μνημόνιο (καλοκαίρι 2012). Από τα 6,564 δισ. ευρώ που δαπανήθηκαν το 2012 μόνο για τις συντάξεις του Δημοσίου, η δαπάνη περιορίστηκε το 2013 στα 5,85 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά 714 εκατ. ευρώ. Εκτοτε, η δαπάνη ξανάρχισε να αυξάνει κυρίως λόγω της αύξησης στον αριθμό των συνταξιούχων. Οι φημολογίες περί επικείμενων αυξήσεων στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης ή κατάργησης των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων προκάλεσε αρκετά «κύματα» συνταξιοδοτήσεων από δημοσίους υπαλλήλους που θέλησαν να αποφύγουν τον «εγκλωβισμό». Ενδεικτικά είναι και τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν στον φετινό προϋπολογισμό. Οι συνταξιούχοι του Δημοσίου από 431.988 το 2011, αυξήθηκαν σε 439.682 το 2012, σε 450.859 το 2013, σε 467.481 το 2014 και σε 475.860 το 2015, κάτι που σημαίνει αύξηση 10% σε μόλις μια 4ετία. Το 2014 δαπανήθηκαν 6,093 δισ. ευρώ για τις συντάξεις του Δημοσίου (243 εκατ. ευρώ περισσότερα συγκριτικά με το 2013) και το 2015 6,348 δισ. ευρώ, 255 εκατ. ευρώ περισσότερα συγκριτικά με το 2014. Κάτι που σημαίνει ότι παρά το «κούρεμα» των συντάξεων του Δημοσίου το 2012, με στόχο τον περιορισμό της δαπάνης πάνω από 800 εκατ. ευρώ, τελικώς η ετήσια εξοικονόμηση αυτή τη στιγμή είναι μόλις 216 εκατ. ευρώ.
- Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο εισφέρει ο κρατικός προϋπολογισμός στο συνταξιοδοτικό είναι μέσω των επιχορηγήσεων των ασφαλιστικών ταμείων. Οι επιχορηγήσεις έβαιναν μειούμενες μετά το 2012 λόγω του «κουρέματος» των συντάξεων σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ κ.λπ.). Το 2015 όμως χρειάστηκαν περισσότερα έσοδα από τον «κρατικό κορβανά» προκειμένου να συνεχιστεί απρόσκοπτα η καταβολή των συντάξεων. Ετσι, το συνολικό κονδύλι για τις επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών ταμείων, από τα 14,446 δισ. ευρώ που ήταν το 2012, περιορίστηκε στα 12,739 δισ. ευρώ το 2013 και στα 11,1 δισ. ευρώ το 2014. Το 2015 το κονδύλι αυξήθηκε και πάλι κατά 457 εκατ. ευρώ, στα 11,557 δισ. ευρώ.
Πού διοχετεύτηκε όμως αυτό το ποσό, που αντιστοιχεί περίπου στο 6,6% του ΑΕΠ ή στο 28% των πρωτογενών δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού;
- Το ποσό των 3,277 δισ. ευρώ εισέπραξε για να καταβάλει συντάξεις ο ΟΓΑ. Το κονδύλι αυξήθηκε το 2015 κατά 370 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2014. Το 2012 δαπανήσαμε 4,235 δισ. ευρώ μέσω του κρατικού προϋπολογισμού για τις δαπάνες του ΟΓΑ, αλλά το ψαλίδι των παροχών έριξε τη δαπάνη στα 3,190 δισ. ευρώ το 2013 και στα 2,907 δισ. ευρώ το 2014.
- Κατά 1 δισ. ευρώ έχει περικοπεί συγκριτικά με το 2012 και η επιχορήγηση του ΙΚΑ. Το 2012 το μεγαλύτερο ταμείο της χώρας είχε χρειαστεί επιχορήγηση 3,982 δισ. ευρώ, η οποία μειώθηκε σταδιακά στα 3,191 δισ. ευρώ το 2013 και στα 2,848 δισ. ευρώ το 2014. Το 2015 το κονδύλι αυξήθηκε στα 2,935 δισ. ευρώ.
- Ο Οργανισμός Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ) εισέπραξε 1,004 δισ. ευρώ το 2015 έναντι 1,138 δισ. ευρώ το 2014 και ήταν το μοναδικό ταμείο -παρά τα τεράστια ελλείμματά του- στο οποίο καταγράφεται μείωση της επιχορήγησης. Το 2012 και το 2013 ο ΟΑΕΕ είχε απορροφήσει 1,44 και 1,43 δισ. ευρώ αντίστοιχα.
- Καμία ουσιαστική μείωση δεν έχει γίνει στην επιχορήγηση του ΝΑΤ καθώς ο αριθμός των ασφαλισμένων έχει περιοριστεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα με αποτέλεσμα οι εισφορές τους να μην επαρκούν για την καταβολή των συντάξεων. Ετσι, το 2012 διατέθηκε ένα δισ. ευρώ, το 2012 1,04 δισ. ευρώ, το 2013 το ποσό των 950 εκατ. ευρώ και το 2015 περίπου 940 εκατ. ευρώ.
- Μέσω του κρατικού προϋπολογισμού εξακολουθούν να επιχορηγούνται δύο από τα λεγόμενα «ευγενή ταμεία». Το ΤΑΠ-ΟΤΕ εισπράττει σταθερά τα τελευταία χρόνια 535 εκατ. ευρώ κατ’ έτος, ενώ η «αντιπαροχή έναντι περιουσίας στους τομείς ασφάλισης της ΔΕΗ», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, προκαλεί ετήσια δαπάνη 579 εκατ. ευρώ.
- Ως συνταξιοδοτική δαπάνη λογίζεται και το ποσό που διατίθεται μέσω του κρατικού προϋπολογισμού για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ. Το 2015 καταγράφηκε ρεκόρ 5ετίας καθώς απορροφήθηκαν 920 εκατ. ευρώ έναντι 721 εκατ. ευρώ το 2014, 795 εκατ. ευρώ το 2013 και 775 εκατ. ευρώ το 2012. Στο συγκεκριμένο ποσό δεν περιλαμβάνεται η δαπάνη για το ΕΚΑΣ των συνταξιούχων του Δημοσίου το οποίο απορροφά περίπου 288 εκατ. ευρώ επιπλέον. Η αύξηση της δαπάνης το 2015 οφείλεται στο γεγονός ότι το υπουργείο Εργασίας δεν προχώρησε σε αλλαγή των εισοδηματικών κριτηρίων. Το «πάγωμα» των εισοδηματικών κριτηρίων, σε συνδυασμό με τις μειώσεις που έγιναν στις χαμηλές συντάξεις (κυρίως μέσω της κατάργησης της 13ης και της 14ης σύνταξης) ήταν αυτό που προκάλεσε αύξηση στον αριθμό των δικαιούχων και τελικώς αύξηση της δαπάνης κατά 200 εκατ. ευρώ.
- Στον κωδικό των επιχορηγήσεων προς τα ασφαλιστικά ταμεία το υπουργείο Οικονομικών συμπεριλαμβάνει και τη δαπάνη για την επιχορήγηση του ΕΟΠΥΥ αλλά και του ΟΑΕΔ. Η επιχορήγηση του ΕΟΠΥΥ ψαλιδίστηκε το 2015 (με τις γνωστές συνέπειες) στα 526 εκατ. ευρώ, από 656 εκατ. ευρώ το 2014 και 1,1 δισ. ευρώ το 2013. Αντίστοιχα, για τον ΟΑΕΔ διατέθηκαν το 2015 499 εκατ. ευρώ, όσα και το 2012.
Τα ταμεία
- Ο ΟΓΑ το 2015 εισέπραξε το ποσό των 3,277 δισ. ευρώ, κονδύλι αυξημένο κατά 370 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2014.
- Κατά 1 δισ. ευρώ έχει περικοπεί συγκριτικά με το 2012 η επιχορήγηση του ΙΚΑ. Ομως το 2015 το κονδύλι αυξήθηκε στα 2,935 δισ. ευρώ έναντι 2,848 δισ. ευρώ το 2014.
- Ο ΟΑΕΕ εισέπραξε 1,004 δισ. ευρώ το 2015 έναντι 1,138 δισ. ευρώ το 2014 και ήταν το μοναδικό ταμείο -παρά τα τεράστια ελλείμματά του- στο οποίο καταγράφεται μείωση της επιχορήγησης.
- Καμία ουσιαστική μείωση δεν έχει γίνει στην επιχορήγηση του ΝΑΤ, καθώς ο αριθμός των ασφαλισμένων έχει περιοριστεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα με αποτέλεσμα οι εισφορές τους να μην επαρκούν για την καταβολή των συντάξεων.
- Μέσω του κρατικού προϋπολογισμού εξακολουθούν να επιχορηγούνται δύο από τα λεγόμενα «ευγενή ταμεία», το ΤΑΠ-ΟΤΕ το οποίο εισπράττει σταθερά τα τελευταία χρόνια 535 εκατ. ευρώ κατ’ έτος, ενώ στα 579 εκατ. ευρώ ανέρχεται η ετήσια δαπάνη για τους τομείς ασφάλισης της ΔΕΗ.
