Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Δίδυμα ελλείμματα για την ελληνική οικονομία και το 2022. Η έκταση του πρώτου οριστικοποιήθηκε χθες από την Τράπεζα της Ελλάδος. Το 2021 έκλεισε με έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της τάξεως των 10,6 δισ. ευρώ, ελαφρά βελτιωμένο σε σχέση με τα 10,96 δισ. ευρώ του 2020 και πάνω από τέσσερις φορές μεγαλύτερο σε σχέση με το έλλειμμα των 2,72 δισ. ευρώ που καταγράφηκε το 2019. Ο Δεκέμβριος ήταν εξαιρετικά αρνητικός μήνας, καθώς η ενεργειακή κρίση εκτόξευσε το έλλειμμα στο ισοζύγιο καυσίμων στα 896 εκατ. ευρώ, περίπου τρεις φορές μεγαλύτερο συγκριτικά και με το 2019 και με το 2020. Μπορεί το ισοζύγιο μεταφορών και ταξιδιωτικών εισπράξεων να ήταν βελτιωμένο κατά τον τελευταίο μήνα του χρόνου, ωστόσο το όφελος ήταν σαφώς μικρότερο σε σχέση με την «τρύπα» που δημιουργεί στην ελληνική οικονομία. Τα δύσκολα φαίνεται ότι είναι μπροστά όσον αφορά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, καθώς και για το πρώτο τρίμηνο της χρονιάς το έλλειμμα ειδικά στα καύσιμα είναι πολύ πιθανό ότι θα σπάσει και το φράγμα του 1 δισ. ευρώ σε μηνιαία βάση.
Ελπίδες για αντιστάθμιση
Από την άλλη, οι ελπίδες για αντιστάθμιση των αρνητικών συνεπειών από την αύξηση των εισαγωγών καυσίμων επικεντρώνονται στα έσοδα από τις εξαγωγές και τον τουρισμό. Ενώ το 2021 έκλεισε με τα έσοδα να φτάνουν περίπου στο 58,5% των εσόδων του 2019, το μεγάλο στοίχημα για φέτος είναι αν θα επιτευχθεί ο στόχος να ανέλθουν τα τουριστικά έσοδα πάνω από το 80% των επιπέδων που είχαμε το 2019, ήτοι τα 18,2 δισ. ευρώ. Δίδυμα χαρακτηρίζονται τα ελλείμματα της ελληνικής οικονομίας επειδή υπάρχει και το άνοιγμα σε δημοσιονομικό επίπεδο. Οι σχετικές ανακοινώσεις αναμένονται μέσα στον Μάρτιο, καθώς θα πρέπει να ολοκληρωθεί η είσπραξη και των φορολογικών εσόδων του Φεβρουαρίου για να σχηματιστεί η πλήρης εικόνα. Στο δημοσιονομικό μέτωπο, οι εκτιμήσεις μιλούν για ένα πρωτογενές έλλειμμα μικρότερο σε σχέση με το -7% που έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό.
Όλο το ενδιαφέρον του οικονομικού επιτελείου επικεντρώνεται αυτή τη στιγμή στις μετρήσεις που αφορούν τα καύσιμα. Όταν ο Δεκέμβριος κλείνει με έλλειμμα 896 εκατ. ευρώ είναι λογικό να αναμένονται χειρότερες επιδόσεις για το πρώτο τρίμηνο του 2022, καθώς πλέον έχουν προστεθεί οι πολύ μεγάλες επιβαρύνσεις εξαιτίας της αύξησης της τιμής του πετρελαίου, πάνω από τα 90 δολάρια το βαρέλι. Για το 2021 το έλλειμμα των καυσίμων έκλεισε στα 5,876 δισ. ευρώ, έναντι 3,196 δισ. ευρώ το 2020 και 5 δισ. ευρώ το 2019 και για το 2022 δύσκολα θα αποφευχθεί η εμφάνιση πολύ χειρότερης επίδοσης. Η αξία των εισαγωγών καυσίμων για το 2021 εκτοξεύτηκε στα 10,142 δισ. ευρώ, έναντι 6,1 δισ. ευρώ το 2020 και 9 δισ. ευρώ το 2019. Από την άλλη βέβαια πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στην κατακόρυφη αύξηση και των εξαγωγών οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 39,079 δισ. ευρώ, έναντι 28,9 δισ. ευρώ το 2020 και 32,4 δισ. ευρώ το 2019. Πολύ θετικό το γεγονός ότι καταγράφεται πολύ μεγάλη αύξηση στις εξαγωγές των προϊόντων ακόμη και αν εξαιρεθούν τα καύσιμα. Έφτασαν στα 28,8 δισ. ευρώ, έναντι 22,6 δισ. ευρώ το 2020 και 23,26 δισ. ευρώ το 2019.
Τον Δεκέμβριο του 2021 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 1,1 δισ. ευρώ σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2020 και διαμορφώθηκε σε 1,7 δισ. ευρώ. Η αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών οφείλεται στην αύξηση των εισαγωγών, η οποία ήταν μεγαλύτερη από εκείνη των εξαγωγών. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 24,1% σε τρέχουσες τιμές (μειώθηκαν κατά 1,5% σε σταθερές τιμές) και οι εισαγωγές κατά 44,7% σε τρέχουσες τιμές (17,1% σε σταθερές τιμές). Ειδικότερα, οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα σημείωσαν αύξηση κατά 21,4% σε τρέχουσες τιμές (10,4% σε σταθερές τιμές) και οι εισαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα σημείωσαν αύξηση κατά 33,7% σε τρέχουσες τιμές (25,4% σε σταθερές τιμές).
Στις υπηρεσίες
Το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών διπλασιάστηκε ως αποτέλεσμα της βελτίωσης όλων των επιμέρους ισοζυγίων (ταξιδιωτικού, μεταφορών και λοιπών υπηρεσιών). Οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών και οι σχετικές εισπράξεις αυξήθηκαν σημαντικά (κατά 294,0% και 406,9% αντίστοιχα). Ειδικότερα, οι εισπράξεις και οι αφίξεις διαμορφώθηκαν στο 60% και το 55% εκείνων του Δεκεμβρίου του 2019 αντίστοιχα. Το πλεόνασμα του ισοζυγίου μεταφορών αυξήθηκε, κυρίως λόγω της βελτίωσης του πλεονάσματος των θαλάσσιων μεταφορών.
Το 2021 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών κατέγραψε μείωση κατά 356,6 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2020 και διαμορφώθηκε σε 10,6 δισ. ευρώ. Η αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών οφείλεται στη μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών έναντι των εξαγωγών. Αναλυτικότερα, οι εξαγωγές σημείωσαν αύξηση κατά 35,2% σε τρέχουσες τιμές (12,7% σε σταθερές τιμές) και οι εισαγωγές σημείωσαν αύξηση κατά 36,4% σε τρέχουσες τιμές (13,6% σε σταθερές τιμές). Ειδικότερα, σε τρέχουσες τιμές οι εξαγωγές και οι εισαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα αυξήθηκαν κατά 26,9% και 27,7% αντίστοιχα (20,2% και 24,2% σε σταθερές τιμές).
Η αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στη βελτίωση του ισοζυγίου ταξιδιωτικών υπηρεσιών, η οποία όμως αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου μεταφορών. Οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών αυξήθηκαν κατά 99,4% και οι σχετικές εισπράξεις κατά 146,7% σε σχέση με το 2020, αντιπροσωπεύοντας το 46,9% και το 58,6% των αντίστοιχων επιπέδων του 2019. Οι καθαρές εισπράξεις από μεταφορές παρουσίασαν μείωση κατά 6,0%.
Το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδημάτων κατέγραψε πλεόνασμα, έναντι ελλείμματος το 2020, κυρίως λόγω της μείωσης των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη, ενώ το πλεόνασμα του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων υπερδιπλασιάστηκε, λόγω της αύξησης των καθαρών εισπράξεων της γενικής κυβέρνησης.
Συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων
Τον Δεκέμβριο του 2021 το έλλειμμα του συνολικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων (το οποίο αντιστοιχεί στις ανάγκες της οικονομίας για χρηματοδότηση από το εξωτερικό) αυξήθηκε κατά 1,2 δισ. ευρώ σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2020 και διαμορφώθηκε σε 1,3 δισ. ευρώ. Το 2021 το έλλειμμα του συνολικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων περιορίστηκε σε σχέση με το 2020, από 8,2 δισ. ευρώ σε 6,6 δισ. ευρώ.
Οι επιδόσεις του τουρισμού
Με τουριστικά έσοδα της τάξεως των 10,653 δισ. ευρώ έκλεισε το 2021 για τη χώρα. Πρόκειται για πολύ μεγάλη αύξηση συγκριτικά με τα 4,318 δισ. ευρώ του 2020 (σ.σ.: η ποσοστιαία μεταβολή διαμορφώνεται στο 146%), ενώ σημαντικές είναι οι απώλειες σε σχέση με το 2019, όταν είχαν εισπραχθεί 18,178 δισ. ευρώ.
Η επίδοση του 2021 είναι καλύτερη από τις απαισιόδοξες εκτιμήσεις για τουριστικές εισπράξεις περίπου 9,5 δισ. ευρώ το περασμένο έτος και κάτω από τις αισιόδοξες, που μιλούσαν για εισπράξεις 12 δισ. ευρώ. Τα έσοδα του 2021 ανήλθαν στο 58,6% των εισπράξεων του 2019, με τις προσδοκίες για ομαλοποίηση και ανάκτηση των «κεκτημένων» του 2019 να εναποτίθενται για τη φετινή σεζόν.
Ο Δεκέμβριος ήταν ένας δύσκολος μήνας για τον τουρισμό καθώς κυριάρχησε η αβεβαιότητα λόγω της μετάλλαξης Όμικρον. Τελικώς, τα έσοδα ανήλθαν στα 176,6 εκατ. ευρώ, έναντι μόλις 34,8 εκατ. ευρώ πέρυσι. Βέβαια, στη χριστουγεννιάτικη περίοδο του 2021 οι περιορισμοί ήταν σαφώς λιγότεροι συγκριτικά με τους αντίστοιχους του 2020.
Από τα στοιχεία της ΤτΕ, ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στις ταξιδιωτικές πληρωμές οι οποίες εμφανίζονται μειωμένες στα 112 εκατ. ευρώ συγκριτικά με τα 265 εκατ. ευρώ του 2019, κάτι που αποδίδεται και στα λιγότερα ταξίδια Ελλήνων στο εξωτερικό. Όλο το στοίχημα είναι πλέον το τι θα γίνει μέσα στο 2022. Ενώ επισήμως ο στόχος είναι τα έσοδα να ξεπεράσουν φέτος τα 15 δισ. ευρώ, ώστε να αντιστοιχούν σε τουλάχιστον 80% των εσόδων του 2019. Οι ελπίδες για ακόμη καλύτερες επιδόσεις είναι αναπτερωμένες λόγω και των μηνυμάτων που φτάνουν από τα συστήματα κρατήσεων. Καλύτερη του αναμενομένου πορεία του τουρισμού θα αντισταθμίσει τη ζημιά από την αύξηση στις διεθνείς τιμές των καυσίμων, ζημιά η οποία φαίνεται ότι θα είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις καθώς πλέον προβλέπεται διατήρηση των υψηλών τιμών και στο β’ εξάμηνο του έτους.
