[email protected]
Η ένταση της διπλής, ενεργειακής και εφοδιαστικής κρίσης αποδείχτηκε πολύ πιο σφοδρή απ’ ό,τι αναμενόταν, οι προβλέψεις οικονομολόγων και κεντρικών τραπεζών έπεσαν δραματικά έξω και η Ευρώπη βιώνει πλέον το ισχυρότερο πληθωριστικό σοκ από καταβολής ευρώ. Με τον πληθωρισμό να φτάνει τον Ιανουάριο σε υψηλό 30ετίας, στο 5,1%, και να τρέχει ήδη με διψήφια ποσοστά σε χώρες όπως η Λιθουανία, η έκρηξη των τιμών έχει ξεφύγει πλέον από τα στενά όρια του κύματος ακρίβειας και φέρνει τους Ευρωπαίους
-και ειδικά τις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις- αντιμέτωπους με οξεία κρίση διαβίωσης.
Κοινωνικές συνέπειες
Αυτή η κρίση αποτυπώνεται ανάγλυφα στον ευρωπαϊκό «χάρτη του πληθωρισμού», που δημοσιεύει το Bloomberg – έναν χάρτη που δείχνει πόσο βαθιές είναι οι κοινωνικές συνέπειες του ιλίγγου των τιμών σε διαφορετικές χώρες και το πόσο αποτελεσματικά λειτουργούν
-ή δεν λειτουργούν- τα μέτρα ανακούφισης που παίρνουν οι κυβερνήσεις.
Το κοινό συμπέρασμα στις περισσότερες χώρες είναι πως ο πληθωρισμός απειλεί να κάνει απαγορευτικό πια το κόστος ακόμη και βασικών ειδών διατροφής, τραυματίζει την κοινωνική συνοχή και φέρνει τις μικρομεσαίες κυρίως επιχειρήσεις σε συνθήκες «οικονομίας πολέμου».
Γερμανία
– Πληθωρισμός Ιανουαρίου: 5,1%
– Πρόβλεψη για το 2022: 3,7%
Στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης ο υψηλότερος πληθωρισμός των τελευταίων 30 ετών φαίνεται να εξελίσσεται σε νέα πανδημία για τους φτωχούς. Η αιχμή της ακρίβειας έχει χτυπήσει στα τρόφιμα – ο πληθωρισμός των τροφίμων είναι υψηλότερος από τον μέσο πληθωρισμό και τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, έφτασε στο 6%.
Η άμεση συνέπεια είναι να έχει αυξηθεί κατακόρυφα η ζήτηση για δωρεάν γεύματα από τράπεζες τροφίμων. Ο Γιόχεν Μπρουλ, επικεφαλής της οργάνωσης Tafel, που διανέμει δωρεάν γεύματα, λέει στο Bloomberg ότι αναζητούνται εναγωνίως χορηγοί που θα συνδράμουν στην περαιτέρω επέκταση της τράπεζας τροφίμων, καθώς αυξάνονται ραγδαία οι πολίτες που δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε φαγητό. Όπως εξηγεί, η ραγδαία αύξηση της ζήτησης ήρθε μετά την έκρηξη των λογαριασμών της ενέργειας, αλλά και τη διακοπή των δωρεάν γευμάτων που δίνονταν στα σχολεία κατά την πανδημία. «Οι άνθρωποι έρχονται σε εμάς και ζητούν φρούτα, λαχανικά και γάλα» λέει ο Μπρουλ.
Η γερμανική κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα φειδωλή στα μέτρα στήριξης, καθώς μέχρι στιγμής έχει δώσει μόνον ένα εφάπαξ βοήθημα, με αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια, για να καλυφθεί μέρος των ανατιμήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος και θέρμανσης.
Γαλλία
– Πληθωρισμός Ιανουαρίου: 3,3%
– Πρόβλεψη για το 2022: 2,8%
Η Γαλλία, προσώρας τουλάχιστον, είναι μία από τις χώρες που δείχνει τις ισχυρότερες άμυνες στην πληθωριστική κρίση. Τα επιθετικά μέτρα στήριξης του Εμανουέλ Μακρόν -τα οποία δεν θεωρούνται άσχετα και με τις προεδρικές εκλογές του Απριλίου- έχουν αποτρέψει μέχρι στιγμής το μαζικό «ηλεκτροσόκ» στους λογαριασμούς ρεύματος και έχουν διασώσει την τιμή της… μπαγκέτας, του διατροφικού και γαστρονομικού «τοτέμ» της Γαλλίας.
Η τιμή της γαλλικής μπαγκέτας έχει αυξηθεί μόλις κατά 23 λεπτά του ευρώ μέσα στις δύο τελευταίες δεκαετίες και δεν έχει ακριβύνει καθόλου μέσα στο κύμα των παγκόσμιων ανατιμήσεων. Ο βασικός λόγος, όπως λέει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αρτοποιών της Γαλλίας Ντομινίκ Αμράκτ, είναι ο φόβος ότι οι Γάλλοι καταναλωτές δεν θα αποδεχτούν αύξηση στην τιμή του ψωμιού – εξ ου και οι αρτοποιοί επιλέγουν να μετακυλίουν το αυξημένο κόστος τους μόνο σε λιγότερο βασικά είδη, όπως τα γλυκά ή τα σνακς.
Πιο θωρακισμένοι από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους εμφανίζονται οι Γάλλοι και στους λογαριασμούς του ρεύματος και του φυσικού αερίου. Εκεί οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης -με πιο επιθετική την επιβολή πλαφόν 4% στην αύξηση των λογαριασμών λιανικής του ρεύματος της EDF- δείχνουν να έχουν βάλει «φρένο» στην επιβάρυνση των καταναλωτών: Σύμφωνα με τα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας INSEE, τα κυβερνητικά μέτρα συγκράτησαν τον πληθωρισμό του Ιανουαρίου περίπου κατά 1%.
Ιταλία
– Πληθωρισμός Ιανουαρίου: 5,3%
– Πρόβλεψη για το 2022: 3,8%
Στην Ιταλία η κυβέρνηση Ντράγκι έχει διαθέσει μέχρι στιγμής πάνω από 10 δισ. ευρώ για την κάλυψη μέρους των ενεργειακών ανατιμήσεων που επιβαρύνουν τους καταναλωτές.
Με το ιταλικό δημόσιο χρέος όμως να έχει ξεπεράσει ήδη το 150% του ΑΕΠ και τις αγορές να ανεβάζουν το κόστος δανεισμού της Ιταλίας, τα περιθώρια δημοσιονομικής στήριξης δείχνουν να μην είναι απεριόριστα. Οι ανατιμήσεις είναι ήδη ορατές και διαδοχικές σε όλη την γκάμα της αγοράς – από τις πρώτες ύλες έως τα ζυμαρικά και τον καφέ.
Ο Μάρκο Καμπιόνε, ιδιοκτήτης κομμωτηρίου στη Ρώμη, λέει στο Bloomberg ότι τα κόστη του σε όλα τα υλικά έχουν υπερδιπλασιαστεί: Χαρακτηριστικά, η τιμή για τις πλαστικές ποδιές που προστατεύουν τα ρούχα των πελατών έχει ανέβει από τα 8 στα 20 ευρώ.
Και στη βιτρίνα της gelateria που βρίσκεται δίπλα στο κομμωτήριο, οι πελάτες βλέπουν ένα ταμπελάκι που γράφει: «Λόγω των συνεχών και έκτακτων αυξήσεων στο κόστος των πρώτων υλών, αναγκαστήκαμε να αυξήσουμε τις τιμές». Αυτό σημαίνει πως η τιμή του παγωτού έχει ανέβει πια στα 3 από τα 2,5 ευρώ.
Λιθουανία
– Πληθωρισμός Ιανουαρίου: 12,2%
– Πρόβλεψη για το 2022: 6,7%
Το νέο οικονομικό και κοινωνικό φαινόμενο που έχει πυροδοτήσει η έκρηξη του πληθωρισμού στη Λιθουανία είναι τα ψώνια εκτός συνόρων: Εκατοντάδες αυτοκίνητα με λιθουανικές πινακίδες περνούν κάθε Σάββατο τα σύνορα με την Πολωνία και χιλιάδες Λιθουανοί διανύουν πάνω από 100 χιλιόμετρα και περιμένουν για ώρες στην ουρά για να ψωνίσουν φθηνότερα τρόφιμα και να βάλουν βενζίνη στα αυτοκίνητά τους.
Η κυβέρνηση της Λιθουανίας επιδοτεί τους λογαριασμούς ενέργειας, στην Πολωνία όμως τα μέτρα στήριξης είναι πολύ πιο επιθετικά. Περιλαμβάνουν μεγάλη μείωση του ειδικού φόρου στα καύσιμα και μηδενισμό του ΦΠΑ στα τρόφιμα.
Ισπανία
– Πληθωρισμός Ιανουαρίου: 6,2%
– Πρόβλεψη για το 2022: 3,6%
Η Παλόμα Ζάντερς έγινε viral στην Καρθαγένη όταν ανέβασε στο twitter τον λογαριασμό ρεύματος που κλήθηκε να πληρώσει για το κατάστημα με παιδικά ρούχα που διατηρεί
– ο λογαριασμός είχε διπλασιαστεί σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα.
Την ίδια και χειρότερη πραγματικότητα αντιμετωπίζουν όλες οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ισπανία και, όπως λέει η Ζάντερς, η λύση είναι μία: «Προσαρμοζόμαστε σε συνθήκες οικονομίας πολέμου. Κάθε μέρα παίρνω e-mails από προμηθευτές που ανεβάζουν όλα τα κόστη. Άρα προσπαθούμε να μειώσουμε τα δικά μας κόστη βρίσκοντας αποθήκες με φθηνότερο ενοίκιο, κόβοντας τις ώρες εργασίας του προσωπικού και αναζητώντας τον προμηθευτή με τη χαμηλότερη τιμή. Η μόνη λύση για την επιβίωση είναι να ζούμε από μέρα σε μέρα. Είναι αδύνατο να κάνεις το παραμικρό σχέδιο για το μέλλον».
