Από την έντυπη έκδοση
Των Θάνου Τσίρου και Στέλιου Παπαπέτρου
Αβέβαιη θεωρείται η άφιξη των θεσμών στις αρχές της επόμενης εβδομάδας προκειμένου να ξεκινήσουν εκ νέου οι διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Παρά τις δηλώσεις των τελευταίων ημερών και τις επαφές του Ελληνα πρωθυπουργού -κατά τη συνάντηση Τσίπρα – Γιούνκερ συμφωνήθηκε ότι η πρώτη αξιολόγηση θα πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό- διαπιστώνονται εκκρεμότητες σε αρκετά μέτωπα, που εμποδίζουν την επάνοδο των τεσσάρων επικεφαλής του κουαρτέτου.
Εάν δεν καταστεί τελικώς εφικτή η άφιξη των τεσσάρων εκπροσώπων μέσα στο Σαββατοκύριακο, ώστε οι συζητήσεις να ξεκινήσουν από την ερχόμενη Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου, θα καταβληθούν προσπάθειες για επάνοδο πριν από το τέλος Φεβρουαρίου, ώστε το ουσιαστικό κομμάτι των συζητήσεων να ξεκινήσει από τις αρχές Μαρτίου.
Οσον αφορά τον χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης, η μόνη συγκεκριμένη τοποθέτηση είναι αυτή που έχει γίνει από τον Γάλλο επίτροπο Πιερ Μοσκοβισί ο οποίος έχει μιλήσει για επίτευξη συμφωνίας μέχρι το Πάσχα, χωρίς όμως να ξεκαθαρίζει αν αυτό θα είναι των Ορθόδοξων (φέτος πέφτει την 1η Μαΐου) ή των Καθολικών (στις 27 Μαρτίου). Πάντως, μετά και τις επαφές του πρωθυπουργού στις Βρυξέλλες, στόχος είναι όλα -συμπεριλαμβανομένης και της ψήφισης του πολυνομοσχεδίου, που πλέον θα περιλαμβάνει όλες τις απαιτούμενες παρεμβάσεις σε φορολογικό, ασφαλιστικό κ.λπ.- να έχουν τελειώσει μέσα στο τελευταίο 10ήμερο του Μαρτίου, πριν από τις διακοπές του Πάσχα των Καθολικών.
Οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν σταματήσει, διαβεβαιώνουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου, ενώ οι επαφές γίνονται σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων, κυρίως μέσω ανταλλαγής e-mails. Στόχος είναι η προετοιμασία σε επίπεδο αριθμών να γίνει όσο το δυνατόν καλύτερα προκειμένου με το που θα καταφθάσουν στην Αθήνα οι επικεφαλής του κουαρτέτου να μην υπάρξουν περαιτέρω καθυστερήσεις. Αλλωστε, με βάση τον αρχικό σχεδιασμό, από τη στιγμή που θα επιστρέψουν οι επικεφαλής, θα χρειάζονται περίπου 10 ημέρες για να κλείσει η διαδικασία της πρώτης αξιολόγησης.
Αρμόδιες κυβερνητικές πηγές υποστήριζαν χθες ότι παρά το γεγονός ότι το θέμα που μονοπωλεί την επικαιρότητα είναι το ασφαλιστικό, άλλες είναι οι εκκρεμότητες που προκαλούν τις καθυστερήσεις. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων, καθώς οι ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί στους κόλπους του κουαρτέτου είναι εις βάρος της Ελλάδας. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο φαίνεται ότι έχει συνταχθεί με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ζητώντας από την ελληνική κυβέρνηση ακόμη και το σύνολο των «κόκκινων» δανείων να μπορεί να πωληθεί στις εταιρείες διαχείρισης.
Προς το παρόν, λόγω της εξαίρεσης που έχει περάσει για τα δάνεια με ενέχυρο την υποθήκη πρώτης κατοικίας, των καταναλωτικών δανείων αλλά και των χορηγήσεων σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, δυνατότητα πώλησης υπάρχει για λιγότερο από το 50% των «κόκκινων» δανείων, το συνολικό ύψος των οποίων προσεγγίζει τα 100 δισ. ευρώ.
Οι θεσμοί επιμένουν να μην υπάρχουν εξαιρέσεις δανείων από την πώληση, με την ελληνική πλευρά να επιδιώκει να εξαιρέσει εκτός από τα δάνεια της πρώτης κατοικίας και τα καταναλωτικά, τα οποία έχουν χορηγηθεί σε μικρά νοικοκυριά. Η «μάχη» αναμένεται ιδιαίτερα σκληρή, με τους δανειστές να προειδοποιούν από τώρα ότι σε περίπτωση που δεν αποδώσει η συνολική στρατηγική περιορισμού των «κόκκινων» δανείων, τότε οι τράπεζες θα κινδυνέψουν να βρεθούν αντιμέτωπες με νέα ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης, την ώρα μάλιστα που από την 1/1/2016 έχει ενεργοποιηθεί ο νόμος που προβλέπει ακόμη και bail in.
Στο ασφαλιστικό, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι αυτό που εγείρει τις περισσότερες αξιώσεις. Στην κυβέρνηση, πάντως, εκτιμούν ότι οι απαιτήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για μεγάλη περικοπή της συνταξιοδοτικής δαπάνης δεν θα παραμείνουν μέχρι τέλος στο τραπέζι και ότι τελικώς θα υπάρξει περιθώριο να κλείσει η αξιολόγηση με την υλοποίηση των όσων αναφέρει το μνημόνιο. Ακόμη και έτσι όμως, θεωρείται δεδομένο ότι η ελληνική πλευρά θα κληθεί να κάνει υποχωρήσεις τόσο στο θέμα των υφιστάμενων συντάξεων (κύριων και επικουρικών) όσο και στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων που θα δοθούν μετά την 1/1/2016 (σ.σ.: ζητείται ήδη χαμηλότερη εθνική σύνταξη αλλά και χαμηλότεροι συντελεστές αναπλήρωσης).
Ασφαλιστικό: Αναζήτηση εύθραυστης ισορροπίας
Δύο εντελώς διαφορετικές εικόνες συνθέτουν αυτές τις ημέρες την εικόνα του ασφαλιστικού προβλήματος της χώρας. Στο εσωτερικό κυριαρχεί η αντίθεση των αγροτών, των επιστημόνων και των εμπόρων – βιοτεχνών προς το σχέδιο ασφαλιστικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης, και στο εξωτερικό, στο επίπεδο των διαπραγματεύσεων επί του ιδίου θέματος, κυριαρχεί «σιγή ασυρμάτου» από τους εκπροσώπους των θεσμών. Μοναδική εξαίρεση το πρόσφατο άρθρο του Πολ Τόμσεν, ο οποίος με εξαιρετικά έντονο τρόπο χαρακτήρισε το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα «πιο γενναιόδωρο από το αντίστοιχο γερμανικό» και πρότεινε, για μία ακόμη φορά, οριζόντιες περικοπές συντάξεων.
Εάν συγκρίνει κανείς αυτόν τον κύκλο διαπραγματεύσεων για το ασφαλιστικό με όλες τις προηγούμενες διαπραγματεύσεις από το 2010 και μετά (1ο και 2ο μνημόνιο) θα καταλήξει με ασφάλεια στο συμπέρασμα ότι σε αυτή τη διαπραγμάτευση που είναι και η πιο μεγάλη σε χρονική διάρκεια, οι άμεσα εμπλεκόμενοι από την πλευρά των εκπροσώπων των πιστωτών αποφεύγουν, σχεδόν σχολαστικά, οποιεσδήποτε διαρροές πληροφοριών για το σχέδιο που τους παρουσίασε η ελληνική κυβέρνηση. Ουσιαστικά, οι μόνες δηλώσεις που υπάρχουν είναι αυτές του Ευρωπαίου επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί, πως η πρόταση της κυβέρνησης «κινείται σε θετική κατεύθυνση».
Κι όμως, αυτή η διαπραγμάτευση είναι σχεδόν 4 μήνες εκτός του αρχικού σχεδιασμού. Σύμφωνα με το 3ο μνημόνιο πολλά θέματα του ασφαλιστικού έπρεπε να κλείσουν έως το τέλος Οκτωβρίου 2015. Βρισκόμαστε στα μέσα Φεβρουαρίου και όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η διαπραγμάτευση για το ασφαλιστικό μπορεί να διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι και τα μέσα Μαρτίου. Από την εποχή των διαρροών των e-mails για την τύχη του ασφαλιστικού περάσαμε στην περίοδο όπου οι πληροφορίες είναι εξαιρετικά περιορισμένες.
Μέχρι στιγμής τρία είναι τα αντικειμενικά δεδομένα που θα καθορίσουν, όπως φαίνεται, τις εξελίξεις: α) Η μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1,8 δισ. ευρώ για το 2016 και ο τρόπος επίτευξής της. β) Το «θηριώδες» έλλειμμα του ΙΚΑ, το οποίο για τη φετινή χρονιά αποτιμήθηκε σε 2,1 δισ. ευρώ σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του ιδρύματος. Κι όμως για το έλλειμμα αυτό υπάρχει μία εύηχη σιωπή, κι ας είναι το μεγαλύτερο έλλειμμα των 5 τελευταίων δεκαετιών. Υπενθυμίζουμε ότι το αντίστοιχο περσινό έλλειμμα ήταν 938 εκατ. ευρώ. γ) Η απόλυτη κυριαρχία της φθηνής «ελαστικής εργασίας» στις νέες θέσεις που δημιουργούνται, άρα και η αντίστοιχη μείωση των εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές (η διαπίστωση αυτή υπάρχει στον προϋπολογισμό του ΙΚΑ για το 2016).
Ηδη ο Ιανουάριος έκλεισε για το ΙΚΑ με μείωση εσόδων κατά 70 εκατ. ευρώ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης προσδιορίζονται κυρίως από την αποφυγή των οριζόντιων περικοπών στις συντάξεις και από τη χορήγηση της εθνικής σύνταξης των 384 ευρώ σε όλους χωρίς εισοδηματικά κριτήρια και με 15 έτη ασφάλισης.
Οι επτά συντάξεις που βρίσκονται στη ζώνη υψηλού κινδύνου για νέες περικοπές
Επτά είναι οι συντάξεις που βρίσκονται στη ζώνη υψηλού κινδύνου για νέες μειώσεις στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού.
Ειδικότερα:
1. Στη ζώνη υψηλού κινδύνου για περικοπές βρίσκονται οι υψηλές συντάξεις, δηλαδή αυτές που είναι πάνω από 1.500 ευρώ. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του συστήματος «Ηλιος» του υπουργείου Εργασίας, συντάξεις πάνω από 1.500 ευρώ σε ονομαστικές τιμές λαμβάνουν 348.427 δικαιούχοι. Κυρίως πρόκειται για συνταξιούχους των πρώην ευγενών ταμείων ΔΕΚΟ – Τραπεζών – Επιστημόνων.
2. Πολλαπλές συντάξεις. Περισσότερες από 3 συντάξεις λαμβάνουν σήμερα 418.521 συνταξιούχοι, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις είναι και συνταξιούχοι που ανήκουν στην προηγούμενη κατηγορία των συντάξεων άνω των 1.500 ευρώ. Ομως, ήδη αυτές οι κατηγορίες έχουν υποστεί μειώσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζουν το 40% των αρχικών αποδοχών τους. Συνεπώς οποιαδήποτε περαιτέρω μείωση θα συρρίκνωνε δραματικά τις αποδοχές τους καθώς θα ισοδυναμούσε με μείωση έως και 50% επί του αρχικού ποσού, δηλαδή της σύνταξης που ελάμβαναν μέχρι 31-12-2009.
3. Μείωση του ανώτατου πλαφόν των συντάξεων από 2.772 ευρώ που είναι σήμερα, περίπου στα 2.200 – 2.300 ευρώ.
4. Επικουρικές συντάξεις. Η σεναριολογία για το ύψος των περικοπών είναι εξαιρετικά πληθωρική το τελευταίο τετράμηνο. Θεωρείται σίγουρο ότι μειώσεις θα υπάρξουν προκειμένου να καλυφθεί, σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου του Ταμείου, ένα έλλειμμα τουλάχιστον 752 εκατ. ευρώ, για τη διετία 2015-2016, από τη μη εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος.
Για να καλυφθεί αυτή η «μαύρη τρύπα» οι περικοπές μπορεί να κυμανθούν από 2% έως και 15% για τις υψηλές επικουρικές των 500 ευρώ.
5. Εφάπαξ. Ηδη έχει μειωθεί κατά 38,22% τα τελευταία πέντε χρόνια και όπως όλα δείχνουν θα υπάρξουν και νέες μειώσεις, οι οποίες σύμφωνα με τα στελέχη του Ταμείου μπορεί να κυμανθούν από 4% έως 8%.
6. Μέρισμα Μετοχικού Ταμείου Δημοσίων Υπαλλήλων. Στο συγκεκριμένο Ταμείο οι μειώσεις μπορεί να προσεγγίσουν ακόμη και το 25%, δεδομένου ότι επιχορηγείται κάθε μήνα με 38-30 εκατ. ευρώ.
7. Εθνική σύνταξη 384 ευρώ. Είναι ένα από τα θέματα που οι δανειστές εξέφρασαν την αντίθεσή τους στη χορήγησή της χωρίς εισοδηματικά κριτήρια και αντιπροτείνουν να χορηγείται με εισοδηματικά κριτήρια και 20 έτη ασφάλισης.
Ντράγκι: Επιθυμητή η συμμετοχή του ΔΝΤ
Ιδιαίτερα επιθυμητή για την ΕΚΤ χαρακτήρισε τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο τρίτο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ευρωζώνης, Μάριο Ντράγκι, με δεδομένη την τεχνογνωσία του Ταμείου στον σχεδιασμό και στην παρακολούθηση οικονομικών προγραμμάτων βοηθείας.
Ωστόσο, η ΕΚΤ δεν μπορεί να μιλήσει εκ μέρους του ΔΝΤ όσον αφορά μία πιθανή μελλοντική συμμετοχή του στο τρίτο ελληνικό πρόγραμμα, διευκρίνισε ο κ. Ντράγκι σε απάντησή του στον ευρωβουλευτή Στέλιο Κούλογλου, που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της ΕΚΤ.
Επίσης, ο κ. Ντράγκι ανέφερε ότι είναι ευρύτερα αποδεκτό τώρα ότι υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους. Αναφερόμενος στο θέμα του χρέους, ο Ντράγκι αναφέρει: «Είχα την ευκαιρία να συζητήσω το θέμα στην ακρόασή μου ενώπιον της Οικονομικής Επιτροπής στις 23 Σεπτεμβρίου 2015 και οι ηγέτες της Ευρωζώνης σαφώς αναγνώρισαν αυτές τις ανησυχίες».
Σε στάση αναμονής οι ξένοι επενδυτές
Προβληματισμό για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης διατύπωσαν εκπρόσωποι ξένων επενδυτών στο συνέδριο της UBS στο Μιλάνο στο οποίο συμμετείχαν στελέχη των ελληνικών τραπεζών.
Χωρίς να φαίνονται αρνητικοί έναντι του εγχώριου κλάδου, οι ερωτήσεις προς τις ελληνικές τράπεζες επικεντρώνονταν στο θέμα της αξιολόγησης, η οποία θα πρέπει να προηγηθεί προκειμένου να εξετάσουν την τοποθέτησή τους.
Εξίσου σημαντικό θέμα και στο ίδιο πλαίσιο ήταν για τους επενδυτές οι επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας το 2016 και σε επίπεδο αμιγώς τραπεζικό, η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και οι στόχοι μείωσής τους.
Το επενδυτικό ενδιαφέρον για τα NPLs είναι μεγάλο και αποτέλεσε το στόρι των δύο τελευταίων ανακεφαλαιοποιήσεων. Οι επενδυτές προσδοκούν επιστροφή σε κερδοφορία μέσω ενεργούς διαχείρισης που θα επιτρέψει μείωση των προβλέψεων και αύξηση των εσόδων από την επαναφορά σε εξυπηρέτηση δανείων που βρίσκονται σε καθυστέρηση.
Στην κατεύθυνση αυτή, οι ποσοτικοί και ποιοτικοί στόχοι που θα θέσει έως το τέλος του μήνα η Τράπεζα της Ελλάδος σε συνεργασία με τις τράπεζες και με την έγκριση του SSM θα βάλει έναν πήχη για τις επιδόσεις των τραπεζών τους επόμενους μήνες.
