Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
Προτάσεις-«σοκ» και σαρωτικές αλλαγές που ανατρέπουν πλήρως σχεδόν όλα τα σημερινά δεδομένα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης που ισχύει εδώ και δεκαετίες κατέθεσε στο προεδρείο της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ) στις 2 Δεκεμβρίου ο υπουργός Εργασίας.
Η πρόταση του κ. Κατρούγκαλου, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει:
α) Ρήτρα μισθού ή εισοδήματος (για ελεύθερους επαγγελματίες – αγρότες), με βάση την οποία θα υπολογίζεται το ποσό της σύνταξης.
β) Ενοποιήσεις ταμείων κύριας και επικουρικής ασφάλισης.
γ) Καθιέρωση εθνικής σύνταξης 364 ευρώ.
δ) Υπολογισμό των ποσοστών αναπλήρωσης με βάση τα συμπεράσματα των αναλογιστικών μελετών και τη βοήθεια της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO).
Στην πρόταση υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά για την προστασία των κύριων συντάξεων από νέες μειώσεις, στην οποία επισημαίνεται ότι «η αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή δεν θα προκύψει από νέες οριζόντιες μειώσεις, αλλά από τον εξορθολογισμό του συστήματος. Οι συντάξεις, και ιδίως οι κύριες, θα πρέπει να προστατευτούν από νέες μειώσεις».
Στο πλαίσιο της συνάντησης που είχε με τον πρόεδρο της ΟΚΕ Γ. Βερνίκο και τα μέλη του προεδρείου της επιτροπής, ο Γ. Κατρούγκαλος πρότεινε να απευθύνει η ΟΚΕ πρόσκληση προς τα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή, για να υποδείξουν εμπειρογνώμονες της επιλογής τους, προκειμένου να συμμετάσχουν στην Επιτροπή Εργασίας που θα συγκροτηθεί για να γνωμοδοτήσει επί του προτεινόμενου πλαισίου αρχών της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος. Τα χρονικά περιθώρια για τη γνωμοδότηση της ΟΚΕ είναι εξαιρετικά ασφυκτικά, αφού θα πρέπει να ολοκληρώσει τη διαδικασία του διαλόγου και να καταθέσει τις απόψεις της μέσα σε 12 ημέρες, δηλαδή μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου. Το σχετικό Νομοσχέδιο θα κατατεθεί στη Βουλή τον Ιανουάριο, όπως δήλωσε χθες η κυβερνητική εκπρόσωπος Ολγα Γεροβασίλη, ώστε να προηγηθεί κοινωνικός διάλογος.
Οι επτά άξονες
Η αποκωδικοποίηση των 7 βασικών αξόνων της πρότασης για το ασφαλιστικό περιλαμβάνει:
1. Ρήτρα υπολογισμού συντάξεων με βάση τον μισθό ή το εισόδημα. Αυτή η εξαιρετικά σημαντική παράμετρος με βάση την οποία θα υπολογίζονται οι συντάξεις δεν αποτελεί «κεραυνό εν αιθρία». Αποτελεί στοιχείο της νομολογίας μας από τις 14 Αυγούστου του 2015, ημέρα κατά την οποία ψηφίστηκε ο ν. 4336 (ΦΕΚ 95). Στη σελίδα 1020 (παρ.2.5 ) του νόμου αυτού αναφέρεται: «Οσοι συνταξιοδοτούνται μετά τις 30 Ιουνίου 2015 θα έχουν πρόσβαση σε βασικές, εγγυημένες συντάξεις με βάση τις εισφορές και με εισοδηματικά κριτήρια μόνον όταν θα έχουν συμπληρώσει τη νόμιμη κανονική ηλικία συνταξιοδότησης, που είναι σήμερα τα 67 έτη».
2. Ενιαίο ποσοστό αναπλήρωσης για όλους. Με βάση την πρόταση του υπουργείου Εργασίας στο εξής όλοι οι ασφαλισμένοι, ανεξαρτήτως ασφαλιστικού τομέα στον οποίο υπάγονται ή ανεξαρτήτως επαγγέλματος, θα έχουν το ίδιο ποσοστό αναπλήρωσης, εάν έχουν τα ίδια χρόνια προϋπηρεσίας και ανήκουν στην ίδια εισοδηματική κατηγορία. Δηλαδή ένας μισθωτός του ΙΚΑ ή του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ θα έχει το ίδιο ποσοστό αναπλήρωσης της σύνταξης με έναν ελεύθερο επαγγελματία, βιοτέχνη – ιατρό – μηχανικό – δικηγόρο – αγρότη, εάν ανήκει στην ίδια εισοδηματική κατηγορία.
3. Ενιαίος υπολογισμός εισφορών βάσει μισθού ή εισοδήματος. Οι ασφαλιστικές εισφορές θα εξαρτώνται και θα συγκρίνονται με βάση το εισόδημα. Σε πολλές περιπτώσεις οι ελεύθεροι επαγγελματίες, στους οποίους εντοπίζονται και τα μεγαλύτερα ποσοστά φοροδιαφυγής, ενώ δηλώνουν πολύ χαμηλό ετήσιο εισόδημα, π.χ., 12.000 ευρώ, προκύπτει ότι μόνο για την ασφάλισή τους -για παράδειγμα- στον ΟΑΕΕ καταβάλλουν το 45% του συνολικού ετήσιου εισοδήματος, δηλαδή 5.500 ευρώ. Εδώ υπάρχει και μία ακόμη παράμετρος. Ο διπλός έλεγχος των εισοδημάτων των ελευθέρων επαγγελματιών μέσα από τη σύγκριση των εισοδημάτων που δηλώνουν στην ετήσια φορολογική τους δήλωση και των ασφαλιστικών εισφορών που πληρώνουν στα ασφαλιστικά ταμεία. Ηδη προωθείται με γρήγορους ρυθμούς ο ενιαίος τρόπος είσπραξης των εσόδων του Δημοσίου, φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, μέσα από έναν κεντρικό μηχανισμό σε συνεργασία του συστήματος TAXIS με τα μητρώα των ασφαλιστικών ταμείων. Εκτιμάται πως ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων θα αφορά όσους συνταξιοδοτηθούν από την 1η Αυγούστου του 2015 και μετά, εκτός κι αν υπάρξει χρονικό μεταβατικό στάδιο εφαρμογής της νέας νομοθεσίας.
4. Ποσοστά αναπλήρωσης έως 62% για άθροισμα κύριας + επικουρικής σύνταξης (για τις κύριες ήταν 75%-80% έως το 2009, μειώθηκε στο 65% στην περίοδο 2010-2015). Στο πιο κομβικό σημείο του υπολογισμού των συντάξεων, που είναι το ποσοστό αναπλήρωσης επί του συντάξιμου μισθού, το υπουργείο Εργασίας κρατά κλειστά τα χαρτιά του. Μπορεί στην πρόταση που κατατέθηκε στην ΟΚΕ να μην υπάρχει καμία απολύτως αναφορά για το ύψος του ποσοστού αναπλήρωσης, όμως οι πληροφορίες συγκλίνουν σε ποσοστά αναπλήρωσης που κυμαίνονται, στο σκληρό σενάριο από 55% αναπλήρωσης των συντάξεων, έως και 62%.
5. Ενα υπερ-ταμείο κύριας ασφάλισης για όλους. Η πρόταση του κ. Κατρούγκαλου περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός φορέα «μαμούθ» για τα ταμεία της κύριας ασφάλισης στον οποίο θα ενταχθούν τα 5 ταμεία που υπάρχουν σήμερα, δηλαδή: ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ, ΕΤΑΑ, ΕΤΑΠ ΜΜΕ. Ο ΟΓΑ και το ΝΑΤ θα παραμείνουν αυτοτελή νομικά πρόσωπα, αλλά μόνο για την άσκηση των μη συνταξιοδοτικών τους αρμοδιοτήτων, δηλαδή θα έχουν μόνο τον τομέα της πρόνοιας. Ο νέος φορέας θα έχει ίδιους κανόνες ασφάλισης, απονομής συντάξεων και είσπραξης ασφαλιστικών εισφορών.
6. Συγχωνεύσεις επικουρικών. Ολα τα επικουρικά ταμεία θα ενοποιηθούν κάτω από την «ομπρέλα» του ΕΤΕΑ, ενώ προτείνεται να αντικατασταθεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος από συντελεστή βιωσιμότητας. Θεωρείται δεδομένο ότι στις επικουρικές συντάξεις θα υπάρξει νέος κύκλος μειώσεων, προκειμένου τα ταμεία να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τα τεράστια ελλείμματα που έχουν, αλλά και τις τεράστιες ανισότητες. Πρόσφατα η «Ναυτεμπορική» αποκάλυψε ότι με τα ίδια χρόνια δουλειάς η κατώτατη επικουρική στο ΤΕΑΔΥ (επικουρικό Δημοσίου) είναι 57 ευρώ και στο ΤΑΔΚΥ 202 ευρώ (επικουρικό δημοτικών – κοινοτικών υπαλλήλων). Και τα δύο ταμεία είναι ασφαλιστικοί φορείς του Δημοσίου, ενώ υπάρχουν ακόμη και σήμερα επικουρικές των 400 και 500 ευρώ, κυρίως στα λεγόμενα «ευγενή ταμεία».
7. Εθνική σύνταξη + αναλογική σύνταξη. Η σύνταξη θα αποτελεί το άθροισμα δύο τμημάτων. Η εθνική σύνταξη θα δίνεται σε όλους όσοι έχουν τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Η αναλογική σύνταξη θα υπολογίζεται βάσει των συντάξιμων αποδοχών και του ποσοστού αναπλήρωσης, σύμφωνα με το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων παροχών.
