Από την έντυπη έκδοση
Των Θάνου Τσίρου και Έφης Τριήρη
Το «σπάσιμο» του φράγματος του 5% όσον αφορά τον εθνικό δείκτη τιμών καταναλωτή αναμένεται να ανακοινώσει την επόμενη εβδομάδα η Ελληνική Στατιστική Αρχή για τον μήνα Δεκέμβριο.
Τον Νοέμβριο, ο εναρμονισμένος δείκτης έκλεισε στο 4% και ο εθνικός διαμορφώθηκε στο 4,8%. Χθες, η Eurostat ανακοίνωσε ότι ο εναρμονισμένος δείκτης στην Ελλάδα κατέρριψε νέο ρεκόρ δεκαετίας στο επίπεδο του 4,4%, κάτι που αναμένεται να αποτυπωθεί στις 13 Ιανουαρίου -τότε προγραμματίζεται η ανακοίνωση του Εθνικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή- και στον εθνικό πληθωρισμό. Το +5% θα συνιστά νέο ρεκόρ δεκαετίας και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά που έχουν καταγραφεί στη χώρα, ειδικά μετά την είσοδο στην Ευρωζώνη.
Τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού στη χώρα αναμένεται να διαρκέσουν για ολόκληρο το πρώτο εξάμηνο της χρονιάς. Ακόμη και αν παρατηρηθεί στασιμότητα στις τιμές της ενέργειας που κατά κύριο λόγο επηρεάζουν τον τιμάριθμο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρωζώνη, η σύγκριση θα γίνεται με τις αντίστοιχες περσινές τιμές. Στο πρώτο 4μηνο-5μηνο του 2021 (περίοδος καραντίνας κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια), ο πληθωρισμός ήταν αρνητικός, με αποτέλεσμα η σύγκριση των φετινών τιμών να γίνεται επί πολύ χαμηλής βάσης.
Στο οικονομικό επιτελείο γνωρίζουν τον κίνδυνο να παραμείνει ψηλά ο πληθωρισμός και για ολόκληρο το πρώτο εξάμηνο (τουλάχιστον) της φετινής χρονιάς. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αποφασίστηκε να παρασχεθεί σημαντική στήριξη στις επιχειρήσεις, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους φουσκωμένους λογαριασμούς τόσο του ηλεκτρικού ρεύματος όσο και του φυσικού αερίου.
Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα «ανάχωμα», ώστε να αποφευχθεί η μετακύλιση του αυξημένου κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων λόγω ρεύματος ή φυσικού αερίου στα τελικά προϊόντα και ειδικά στα είδη πρώτης ανάγκης.
Η Eurostat ανακοίνωσε εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή 5% για ολόκληρη την Ευρωζώνη. H επίδοση της Ελλάδας (πληθωρισμός 4,4%) δεν είναι από τις υψηλότερες, καθώς εντοπίζονται πολύ υψηλότερες μεταβολές σε άλλες χώρες. Για παράδειγμα, το Βέλγιο είχε πληθωρισμό 6,5% (από 7,1% τον Νοέμβριο), η Γερμανία 5,7% (από 6% τον Νοέμβριο), και η Ιρλανδία 5,7% από 5,4% τον Νοέμβριο. Στην Ισπανία ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 6,7% από το 5,5% τον Νοέμβριο, ενώ στην Ολλανδία καταγράφηκε ποσοστό 6,4%. Διψήφια ποσοστά εντοπίστηκαν σε Εσθονία (12%) και Λιθουανία (10,7%).
Η ενέργεια έκανε τη μεγαλύτερη ζημιά τον Δεκέμβριο, με τον επιμέρους δείκτη να διαμορφώνεται στο 26% έναντι 27,5% τον Νοέμβριο, ενώ ακολούθησαν τα τρόφιμα, οι τιμές των οποίων εμφανίζουν ανοδική τάση (3,2% έναντι 2,2% τον Νοέμβριο). Στα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 2,9% (από 2,4% τον Νοέμβριο), ενώ στις υπηρεσίες είχαμε υποχώρηση στο 2,4%, από 2,7% τον Νοέμβριο.
Για τον Ιανουάριο, υπάρχει προς το παρόν συγκρατημένη αισιοδοξία για τουλάχιστον «ανακοπή» του ανοδικού σερί το οποίο ξεκίνησε από τον περασμένο Ιούλιο, όταν ο εναρμονισμένος δείκτης ανήλθε στο 0,7%, για να φτάσει στο 1,2% τον Αύγουστο, στο 1,9% τον Σεπτέμβριο, στο 2,8% τον Οκτώβριο και στο 4% τον Νοέμβριο.
Η αισιοδοξία εδράζεται στο ότι, προς το παρόν, η τιμή χονδρικής του ηλεκτρικού ρεύματος έχει συγκρατηθεί στα 185 ευρώ ανά μεγαβατώρα από 240 ευρώ τον Δεκέμβριο και ότι το φυσικό αέριο στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ διατηρείται κάτω από τα 95 ευρώ, όταν τον Δεκέμβριο δοκίμαζε και επίπεδα της τάξεως των 180 ευρώ. Βεβαίως, είναι νωρίς ακόμη και είναι δύσκολο να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα, όπως και για τις δευτερογενείς συνέπειες της ενεργειακής κρίσης.
Ένταση πίεσης στην ΕΚΤ
Εντείνοντας τις ανησυχίες για επιβράδυνση και περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο το έργο της ΕΚΤ, ο πληθωρισμός «έσπασε όλα τα κοντέρ» τον τελευταίο μήνα του 2021, αγγίζοντας νέο ιστορικό υψηλό στην Ευρωζώνη, την ώρα που η επέλαση της Όμικρον συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό και σκιάζει τις οικονομικές προοπτικές, όπως δείχνουν τα τελευταία στατιστικά. Αίσθηση προκαλεί και η παραδοχή του κορυφαίου οικονομολόγου της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, απόλυτου μέχρι τώρα υποστηρικτή του προσωρινού χαρακτήρα των αυξήσεων των τιμών, ο οποίος δήλωσε ότι ο πληθωρισμός θα κινηθεί φέτος πάνω από τα επίπεδα που επιθυμεί η κεντρική τράπεζα.
Οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν 5% σε ετήσια βάση τον προηγούμενο μήνα -υψηλότερα από το 4,9% του Νοεμβρίου και πάνω από τις προβλέψεις αναλυτών του Bloomberg που έκαναν λόγο για άνοδο 4,8%-, ενώ και ο δομικός πληθωρισμός, που εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές ειδών διατροφής και ενέργειας, διαμορφώθηκε στο 2,6%, στα ίδια επίπεδα με αυτά του Νοεμβρίου. Μεγάλος «πονοκέφαλος» το ενεργειακό κόστος, καθώς οι τιμές φυσικού αερίου αυξήθηκαν ξανά αυτή την εβδομάδα, αφότου η Ρωσία μείωσε τις παραδόσεις της προς τη Δυτική Ευρώπη και ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ ζητά εσπευσμένως νέα μέτρα για την ελάφρυνση των υψηλών τιμών θέρμανσης και ηλεκτροδότησης. Οι τιμές πετρελαίου έκλεισαν με άνοδο για τρίτη διαδοχική εβδομάδα, με την τιμή αργού στη Νέα Υόρκη να καταγράφει κέρδη περίπου 7% το τελευταίο πενθήμερο.
Τα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό εντείνουν τις πιέσεις στην ΕΚΤ, την ώρα που η πολύ πιο επιθετική νομισματική πολιτική άλλων κορυφαίων κεντρικών τραπεζών του πλανήτη, με προεξάρχουσα τη Φέντεραλ Ριζέρβ, παρακινεί ορισμένους αξιωματούχους να υιοθετήσουν πολύ πιο αυστηρή γραμμή. Ο κορυφαίος οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, δήλωσε ότι το επίπεδο ρεκόρ του πληθωρισμού «φαίνεται τόσο περίεργο» έπειτα από μία μακρά περίοδο χαμηλής αύξησης των τιμών.
Παραδέχθηκε, δε, ότι παρότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει προς το τέλος του έτους, θα κυμανθεί μακροπρόθεσμα πάνω από τα επίπεδα που επιθυμεί η ΕΚΤ, παρότι επανέλαβε ότι οι παράγοντες που καθοδηγούν τις αυξήσεις είναι προσωρινοί και ότι η περίοδος από το 2020 έως το 2022 εντάσσεται στον «πανδημικό πληθωριστικό κύκλο».
Ο πληθωρισμός σε συνδυασμό με την ανεξέλεγκτη αύξηση των κρουσμάτων από τη μετάλλαξη Όμικρον καταδεικνύουν ότι η οικονομία βρίσκεται σε νέο «κλοιό πιέσεων», γεγονός που αποτυπώνεται στα μακροοικονομικά στοιχεία. Το οικονομικό κλίμα στην Ευρωζώνη επιδεινώθηκε περισσότερο του αναμενομένου τον Δεκέμβριο, με τον σχετικό δείκτη της Κομισιόν να υποχωρεί στο χαμηλότερο σημείο από πέρυσι τον Μάιο.
Η εξασθένηση έγινε εμφανής και στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης, Γερμανία και Γαλλία, όπου η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε 0,2% και 0,4% αντίστοιχα σε μηνιαία βάση τον Νοέμβριο, παρά τις προσδοκίες για αύξηση 1% στη Γερμανία. Η βιομηχανική δραστηριότητα επιστρέφει σε «χειμερία νάρκη» στις δύο κορυφαίες οικονομίες του ευρώ, εντείνοντας τις ανησυχίες για ξαφνική οικονομική στασιμότητα στο τελευταίο τρίμηνο του 2021, χωρίς προοπτική βελτίωσης τους επόμενους μήνες. Άκρως αποθαρρυντικά και τα στοιχεία για το εμπόριο στη Γαλλία, όπου το εμπορικό έλλειμμα εκτινάχθηκε σε ύψη ρεκόρ τον Νοέμβριο, στα 9,727 δισ. ευρώ. Μοναδικό φωτεινό σημείο οι πωλήσεις λιανικής στην Ευρωζώνη τον ίδιο μήνα, που αυξήθηκαν 1% σε μηνιαία βάση και 7,8% σε ετήσια, μία ένδειξη ότι τουλάχιστον οι καταναλωτές παρέμειναν αισιόδοξοι εν αναμονή της εορταστικής περιόδου.
Στον απόηχο των στοιχείων για τον πληθωρισμό σε συνδυασμό με αυτά για την απασχόληση Δεκεμβρίου στις ΗΠΑ, το ευρώ ενισχύθηκε 0,3% έναντι του δολαρίου, με την ισοτιμία στο 1,1325. Την ίδια στιγμή, οι ομολογιακές αποδόσεις εκτινάχθηκαν στα ύψη.
