Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Kαι ενώ στις αρχές του χρόνου οι ελληνικές τράπεζες, όπως και τα λοιπά ευρωπαϊκά πιστωτικά ιδρύματα, αναμένουν τις παραδοχές των θεσμών για την οικονομία, ώστε να ξεκινήσουν τα stress tests του 2020, έχει αρχίσει για τα καλά η συζήτηση βάσει της οποίας οι ίδιοι οι θεσμοί συζητούν για το μέλλον των ασκήσεων αυτών.
Σε ό,τι αφορά τις παραδοχές για την ελληνική οικονομία οι πληροφορίες θέλουν αυτές να είναι ήπιες και να μη δημιουργούν προβλήματα στις ελληνικές τράπεζες όσον αφορά το adverse senario. Άλλωστε, όπως αναφέρουν τραπεζικές πηγές της χώρας μας, τα πάντα τόσο στο προηγούμενο όσο και σε αυτό το test θα κριθούν ακριβώς από τις παραδοχές για την οικονομία, γιατί τα υπόλοιπα στοιχεία-παραδοχές για την άσκηση δημοσιεύτηκαν και δεν κρύβουν δυσάρεστες εκπλήξεις.
Ποια θα είναι λοιπόν η μελλοντική τύχη των stress tests σε ό,τι αφορά τις ευρωπαϊκές τράπεζες;
Οι διαμαρτυρίες των τραπεζών για τις επίπονες και κοστοβόρες ασκήσεις αλλά και για τα αμφιβόλου ποιότητας αποτελέσματά τους και οι διαφωνίες μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε. στο πλαίσιο της τραπεζικής ενοποίησης άνοιξε τη συζήτηση για αλλαγές στις ασκήσεις που αφορούν ιδιαίτερα χώρες όπως η Ελλάδα, όπου ο προβληματισμός γύρω από τις τράπεζες παραμένει υπαρκτός. Συγχρόνως το μεγάλο ζητούμενο για τους επενδυτές είναι ένα και μοναδικό: να καταγράφονται σωστά τα κεφάλαια που απαιτούνται για τη λειτουργία των τραπεζών.
Σημαντικό work shop πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι για αλλαγές που αφορούν τα μελλοντικά stress tests των τραπεζών. Το διήμερο work shop διοργανώθηκε από την EBA, καθώς από τον Μάρτιο έχει ανοίξει η διαδικασία για την αναθεώρηση και ανασχεδιασμό των μελλοντικών ασκήσεων. Ωστόσο, τα stress tests του 2020, όπως δεσμεύτηκε και ο επικεφαλής του SSM Andrea Enria, θα γίνουν με την υπάρχουσα μεθοδολογία.
Η διατήρηση της σταθερής μεθοδολογίας για το 2020 παρότι έχουν κάποια σημεία βελτιωθεί, κρίθηκε αναγκαία, καθώς η EBA αποφάσισε να μην εισαγάγει σημαντικές αλλαγές στη συγκεκριμένη προσέγγιση και έτσι τα stress tests του 2020 θα εξελιχθούν από τη βάση προς την κορυφή. Ωστόσο κάποιες βελτιώσεις θα υπάρξουν καθώς «έχουμε συμφωνήσει να δημοσιεύσουμε τις απαιτήσεις του πυλώνα ΙΙ», σημειώνουν στελέχη της αρχής.
«Καλλιστεία»
Όπως ανέφερε στην εισαγωγική του ομιλία ο πρόεδρος της ΕΒΑ, Χοσέ Μανουέλ Κάμπα, ενώ η δημοσίευση των αποτελεσμάτων των τραπεζών θεωρείται σαν ένα μη γεγονός από τους μετέχοντες στην αγορά, πολλές τράπεζες αντιμετωπίζουν τα πανευρωαπαϊκά stress tests σαν έναν διαγωνισμό ομορφιάς αντί για ένα εργαλείο διαχείρισης κινδύνου. Θέλουν δηλαδή να αναδειχθούν μέσα από αυτά.
Άρα η πρόκληση για την ΕΒΑ είναι να εξισορροπήσει την ανάγκη της ύπαρξης αξιολογήσεων μέσα από τις ασκήσεις ώστε να γίνουν χρήσιμες για τις τράπεζες, περιέχοντας τις δικλίδες που διασφαλίζουν την αξιοπιστία και τη σοβαρότητα των αποτελεσμάτων.
Στο τραπέζι έχουν πέσει διάφορα σενάρια για το πώς θα εξελιχθούν τα μελλοντικά stress tests, συμπεριλαμβανομένης και της διατήρησης της υπάρχουσας μεθοδολογίας.
Από τη διαβούλευση που έλαβε χώρα, η ΕΒΑ έχει διαμορφώσει μια καθαρή εικόνα του οφέλους από την τρέχουσα προσέγγιση αλλά και των περιορισμών που αυτή παρουσιάζει.
Το ερώτημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι αν υπάρχουν περιθώρια για βελτιώσεις εντός του πλαισίου των υφιστάμενων διαδικασιών και του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου και του τρόπου λειτουργίας της ΕΒΑ.
Σε όλες αυτές τις μεθοδολογίες υπάρχουν δύο παράμετροι που στοιχειοθετούν την προσέγγιση. Η μία αφορά τις ίδιες τις τράπεζες και δείχνει να είναι περισσότερο αισιόδοξη. Η άλλη αφορά τους επόπτες και είναι πιο τυποποιημένη και συντηρητική. Αυτές οι δύο παράμετροι θα πρέπει να γίνουν σαφέστερες.
Το σενάριο των εποπτών
«Σε ένα από τα σενάρια που θα μπορούσαμε να δούμε η εποπτική παράμετρος παραμένει ίδια με τη σημερινή, αλλά οι τράπεζες θα μπορούσαν να κάνουν πλήρη χρήση των μοντέλων τους, να έχουν δηλαδή λιγότερους περιορισμούς από αυτούς που θέτουν σήμερα σε ό,τι αφορά τη χρήση των μοντέλων τους», αναφέρουν στελέχη που συμμετείχαν στο workshop.
Τόσο το σκέλος των εποπτών όσο και εκείνο των τραπεζών θα χρησιμοποιούσαν ως βάση ένα κοινό σενάριο και πιθανότατα θα είχαν και το ίδιο σημείο εκκίνησης.
Το εποπτικό σκέλος θα παρέμενε μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή υπό περιορισμούς και θα αποτελούσε τη βάση για τις εποπτικές αποφάσεις. Οι τράπεζες θα υπέβαλαν, όπως κάνουν σήμερα, τις προοπτικές τους σύμφωνα με κάποια σενάρια. Οι προβολές αυτές θα αξιολογούνται από τους επόπτες. Αυτό το τμήμα της άσκησης θα μπορούσε να ανήκει στους επόπτες και τότε οι τράπεζες δεν θα ήταν υποχρεωμένες να αποδεχτούν το αποτέλεσμα. Η συνολική διαδικασία διασφάλισης της ποιότητας θα ήταν έτσι πιο εύκολη γι’ αυτές καθώς θα απαιτούσε λιγότερες επαναλήψεις.
Τα αποτελέσματα θα ήταν αποκαλυπτικά για τους επόπτες και συγκρίσιμα.
Το μοντέλο των τραπεζών
Η μεθοδολογία για τις τράπεζες θα μπορούσε να είναι λιγότερο περιγραφική αλλά να εξακολουθεί να περιέχει κοινά υποδείγματα αναφοράς.
Τα αποτελέσματα δεν θα περιείχαν ποιοτική διασφάλιση και θα ανήκαν στις τράπεζες. Οι λιγότεροι περιορισμοί και η έλλειψη διασφάλισης της ποιότητας θα καθιστούσε το φορτίο όλης αυτής της άσκησης σχετικά μικρό. Κατά βάση αυτό το κομμάτι της άσκησης θα ήταν πολύ κοντά στην εσωτερική των τραπεζών διαδικασία επάρκειας κεφαλαίων (ΙCAAP Intrernal Capital, Adequincy Assesment Process). Τουλάχιστον για κείνες τις τράπεζες που μπορούν να καταδείξουν ότι τα μοντέλα τους είναι αξιόπιστα και ισχυρά. Αυτές οι δύο απόψεις θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση της συζήτησης μεταξύ τραπεζών και εποπτών για το τι είναι οι θεσμικές αδυναμίες, τις προτεραιότητες και τις αναγκαίες περαιτέρω ενέργειες.
Τα πανευρωπαϊκά stress tests είναι λιγότερο ενσωματωμένα στην εποπτική διαδικασία και ενώ η άσκηση χρησιμεύει σαν μια πηγή πληροφοριών στοιχείων για το SREP (διαδικασία εποπτικού ελέγχου και αξιολόγησης) οι στατικές υποθέσεις του ισολογισμού των τραπεζών και ορισμένοι μεθοδολογικοί περιορισμοί καθιστούν τα αποτελέσματα ως σημείο εκκίνησης, παρά λήξης της εποπτικής αξιολόγησης της οποίας το αποτέλεσμα δεν ανακοινώνεται πάντοτε.
Οι επενδυτές κατανοούν τη λογική μιας αποτυχίας, αλλά θέλουν σαφήνεια ως προς τις επιπτώσεις της άσκησης σε όρους διανομής κεφαλαίων.
Επίσης τα μεγάλης κλίμακος stress tests είναι αρκετά περίπλοκα και κοστοβόρα τόσο για τους επόπτες όσο και για τις τράπεζες.
Κίνδυνος «διπλών» εγγυήσεων για τον «Ηρακλή»
Πιέσεις φαίνεται να ασκεί η Γερμανία ως αντιστάθμισμα για την πανευρωπαϊκή εγγύηση των καταθέσεων σε όλον τον ευρωπαϊκό Νότο, ζητώντας από χώρες-μέλη περαιτέρω εγγυήσεις για τις εκδόσεις κρατικών ομολόγων (sovereign bonds). Έτσι μέσα σε αυτήν την απαίτηση φαίνεται να επιχειρείται να εγερθεί ζήτημα για «διπλές» εγγυήσεις σε ό,τι αφορά το project «Ηρακλής».
Ωστόσο, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αντιπαλεύει σθεναρά και με επιτυχία το συγκεκριμένο θέμα στα ευρωπαϊκά φόρα, μαζί με τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό Νότο (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία) που αντιμετωπίζουν αντίστοιχα ζητήματα, μολονότι οι παραπάνω χώρες διαθέτουν επενδυτική βαθμίδα. Εάν τυχόν κάτι τέτοιο περάσει -το Δημόσιο να πρέπει να δώσει διπλές εγγυήσεις για τις εκδόσεις του- τότε η οικονομία της χώρας που θα δεχθεί κάτι τέτοιο θα οδηγηθεί στο μηδέν.
Η απαίτηση αυτή που έχει διαμορφώσει forum συζητήσεων χωρίς ακόμη αποφάσεις μοχλεύει προφανώς ανησυχίες και για τη χώρα μας που δεν διαθέτει επενδυτική βαθμίδα. Ωστόσο, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης εμφανίζεται απολύτως αισιόδοξο πως το θέμα θα επιλυθεί και πως δεν θα απαιτηθούν επιπλέον δεσμεύσεις σε ό,τι αφορά την επίτευξη μηδενικού κινδύνου risk weight asset για το χαρτοφυλάκιο του APS Hρακλή. Η κάθε τιτλοποίηση στον «Ηρακλή» θα αποτελέσει ξεχωριστή υπόθεση και ως προς το σύνολο των εγγυήσεων που θα αποσπάσει από το APS, αλλά και ως προς την αξιολόγηση που αυτή θα τύχει από την αγορά.
Θέμα αξιοπιστίας
Όπως αναφέρουν πηγές του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, εάν ποτέ ετίθετο θέμα για περαιτέρω εγγυήσεις σε ό,τι αφορά τον «Ηρακλή», αυτόματα θα εγείρετο θέμα επιτοκίων και αξιοπιστίας της χώρας, αφού ο αριθμός των εκδόσεων του Ελληνικού Δημοσίου θα πολλαπλασιαστεί δραματικά. Η χώρα έχει φύγει από τα μνημόνια και δεν είναι δυνατό να απαιτούνται επιπλέον εγγυήσεις, μια και το Ελληνικό Δημόσιο φέρει αξιοπιστία.
Κύκλοι σημειώνουν πως η παραπάνω θεσμική λογική διέπει τις τιτλοποιήσεις στην Ευρώπη επί σειρά ετών και δεν πρόκειται να αλλάξει πανευρωπαϊκά στο πλαίσιο της εγγύησης των καταθέσεων που προάγει η ευρωπαϊκή ένωση τραπεζών. Κάτι τέτοιο απειλεί να μεταβάλει υπάρχουσες αξιολογήσεις και δεδομένα στο ενεργητικό ευρωπαϊκών τραπεζών, απειλώντας τη δημιουργία ενός κόστους μη αντιμετωπίσιμου από το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
Μάλιστα, προς αυτήν την κατεύθυνση σθεναρά έχει αντιταχθεί όλος ο ευρωπαϊκός Νότος αλλά και άλλες και ισχυρές χώρες, όπως η Γαλλία, που επιδεικνύει εσχάτως μεγάλη ευαισθησία σε ό,τι αφορά το τραπεζικό σύστημα.
Εκτιμάται δε πως μέσα σε αυτήν την εβδομάδα το θέμα θα ξεκαθαριστεί ώστε να προχωρήσει η διαδικασία του APS, καθώς οι ελληνικές τράπεζες έχουν ήδη φουλάρει τις μηχανές προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ας σημειωθεί πως οι τράπεζες πραγματοποιούν από την άλλη εβδομάδα σειρά από road shows με επίκεντρο τις τιτλοποιήσεις που ετοιμάζουν και για τις οποίες έχει εκδηλωθεί μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον.
