Σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι στην Τουρκία εργάζονται στον κατασκευαστικό τομέα. Τα τελευταία χρόνια ο κλάδος αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Η κυβέρνηση θέλει να λάβει μέτρα, αλλά πολλοί διατηρούν επιφυλάξεις.
Η τουρκική κυβέρνηση αγαπά τις μεγαλοπρεπείς γέφυρες, τα τεράστια, πανύψηλα κτήρια, τα εγκαίνια υπερπολυτελών εμπορικών κέντρων. Το δε κατασκευαστικό πρότζεκτ που τραβά τα βλέμματα αυτή την περίοδο δεν είναι άλλο από το νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, που θέλει να γίνει κάποια στιγμή το μεγαλύτερο στον κόσμο. Η κυβέρνηση θέλει να στείλει το μήνυμα ότι στη χώρα επικρατεί κατασκευαστικός οργασμός.
Για περίπου 15 χρόνια ο κατασκευαστικός κλάδος ήταν ο κινητήριος μοχλός της τουρκικής οικονομίας. Σήμερα ωστόσο εκπέμπει σήματα κινδύνου. Οι εργαζόμενοι σε κατασκευαστικές εταιρείες ανέρχονται σχεδόν στα 2 εκατομμύρια. Ωστόσο οι εταιρείες αυτές έχουν υψηλά χρέη που υπολογίζονται στα περίπου 60 δισ. ευρώ. Επιπλέον η ζήτηση για κατασκευαστικές υπηρεσίες στη χώρα υποχωρεί και οι πωλήσεις ακινήτων μειώνονται κατά 10% το μήνα. Η τουρκική κυβέρνηση καλείται λοιπόν να διασώσει τον τεράστιο κατασκευαστικό κλάδο της χώρας, ο οποίος πέρυσι εισέφερε το 4% του ΑΕΠ της χώρας. Η κυβέρνηση της Άγκυρας φαίνεται να ετοιμάζει ένα ειδικό πακέτο μέτρων, ωστόσο ειδικοί βλέπουν τα σχεδιαζόμενα μέτρα με κριτική διάθεση.
Η επίπλαστη εικόνα του κλάδου και η πραγματικότητα
Ένα βασικό πρόβλημα του κλάδου είναι ότι όλη αυτή η κατασκευαστική έκρηξη ήταν τεχνητά διογκωμένη. Όπως αναφέρει ο Ουγκούρ Γκουρσές, δημοσιογράφος του οικονομικού ρεπορτάζ, για πολλές κατασκευαστικές εταιρείες ήταν πολύ εύκολο να πάρουν υψηλά, μακροπρόθεσμα δάνεια με ευνοϊκούς όρους προκειμένου να επεκταθούν. «Για μεγάλο χρονικό διάστημα οι επιχειρήσεις του κατασκευαστικού χώρου μπορούσαν να δανείζονται με επιτόκιο 1%. Αυτό αναθέρμανε τη ζήτηση. Κι έτσι φτάσαμε στο κατασκευαστικό ”μπαμ”» αναφέρει ο ίδιος.
Όμως ήδη από το 2016 αυτή η εξιδανικευμένη εικόνα του κλάδου άρχισε να εμφανίζει ρωγμές. Το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016 και oι πολιτικές του συνέπειες μετέπειτα, επιδείνωσαν την κατάσταση στην τουρκική οικονομία, κάτι που οδήγησε στην πτώση των τιμών ακινήτων. Έκτοτε μειώθηκε και η εισροή ξένων κεφαλαίων στη χώρα, γεγονός που είχε επιπτώσεις στον τομέα των κατασκευών.
Τα τελευταία χρόνια έγιναν επανειλημμένως προσπάθειες για την εξεύρεση λύσεων. Σύμφωνα με τον οικονομικό αναλυτή, ο μεγαλύτερος υποστηρικτής των κατασκευαστικών εταιρειών ήταν οι δημόσιες τράπεζες, ωστόσο και τα δικά τους μέσα χρηματοδότησης εξαντλούνται σταδιακά. Σύμφωνα με την Τουρκική Αρχή Τραπεζικής Εποπτείας (BDDK) τον Σεπτέμβριο του 2018 τα δάνεια που δόθηκαν στην κατασκευαστική βιομηχανία αντιπροσωπεύουν το 15% των συνολικών δανείων στην Τουρκία. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με την Τουρκική Στατιστική Υπηρεσία (TÜIK) η αγορά κατοικιών τον Σεπτέμβριο του 2018 μειώθηκε κατά 9,2% σε σχέση με τα στοιχεία για τον ίδιο μήνα ένα χρόνο πριν, ενώ ο αριθμός των σπιτιών που άλλαξαν ιδιοκτησιακό καθεστώς μειώθηκε κατά 14%.
H απειλή του τραπεζικού τομέα
Η κυβέρνηση θέλει να βοηθήσει τον κατασκευαστικό τομέα με ένα πακέτο βοήθειας. Σύμφωνα με τουρκικά ΜΜΕ η ημικρατική κτηματομεσιτική εταιρεία «Εmlak Konut» σχεδιάζει να αγοράσει κτίρια και διαμερίσματα που δεν έχουν καταφέρει να πωληθούν. Το 30% της τιμής πώλησης θα πάει στους εργολάβους ενώ με το υπόλοιπο ποσοστό θα αποπληρώνονται χρέη. Μέχρι στιγμής το τουρκικό υπ. Οικονομίας δεν έχει επιβεβαιώσει, αλλά ούτε και διαψεύσει την είδηση. Αλλά θα μπορούσε εν τέλει ο τουρκικός κατασκευαστικός κλάδος να ανακάμψει έστω και με ένα τέτοιο μέτρο;
Για τον Ναζμί Ντουμπαρκαγίμ, πρόεδρο της Ένωσης Εργολάβων Κωνσταντινούπολης, παραμένει αβέβαιο πώς η τουρκική κυβέρνηση θα κινηθεί στο μέλλον σε σχέση με τα απώλητα ακίνητα, τα οποία ανέρχονται σύμφωνα με υπολογισμούς στις 800.000. Εντούτοις ο ίδιος παραμένει αισιόδοξος και ελπίζει ότι με ένα τέτοιο κυβερνητικό σχέδιο τα επίμαχα ακίνητα θα μπορούσαν θεωρητικά να πωληθούν μέσα σε τρεις με πέντε μήνες.
Και για τον Γιαλτσίν Καράτεπε, καθηγητή Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας, η εξεύρεση λύσης στο μεγάλο πρόβλημα του κατασκευαστικού κλάδου είναι σήμερα πιο επιτακτική από ποτέ, ενώ επηρεάζει άμεσα και άλλους συγγενικούς κλάδους της τουρκικής οικονομίας. Σύμφωνα με τον Καράτεπε, οι κατασκευαστικές εταιρείες δεν είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα χρέη ύψους 60 δις ευρώ που τους βαραίνουν ενώ όπως υπογραμμίζει, αυτός ο πιστωτικός κίνδυνος αποτελεί αποτελεί σοβαρή απειλή και για τον τραπεζικό τομέα.
Για τον Τούρκο καθηγητή το σχέδιο της κυβέρνησης να αγοράσει τα ακίνητα που έχουν ξεμείνει δεν έχει νόημα γιατί έτσι θα χρεωθεί το τουρκικό κράτος. «Θα αγοράσει στο μέλλον λοιπόν η κυβέρνηση και τα αζήτητα αυτοκίνητα;» διερωτάται ο ίδιος σκωπτικά για να συμπληρώσει, κλείνοντας, ότι μέτρα σαν κι αυτά «μπορεί να αμβλύνουν προσωρινά τα συμπτώματα, αλλά δεν καταπολεμούν τα αίτια του προβλήματος».
