Με τις πυρηνικές διαπραγματεύσεις να βρίσκονται σε τέλμα στη Βιέννη, η αισιοδοξία για συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα υποχωρεί. Το παρατεταμένο αδιέξοδο – που συνεχίζεται από τον Ιούνιο – φέρεται να «σβήνει« τις όποιες ελπίδες για την αναβίωση μιας πυρηνικής συμφωνίας του 2015 με το Ιράν.
Το Ιράν δεν έχει δώσει ημερομηνία για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στη Βιέννη.
Στην πρώτη του τηλεοπτική συνέντευξη μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Αύγουστο, ο Εμπραχίμ Ραΐσι επιβεβαίωσε ότι οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν, αλλά επέμεινε ότι δεν θα συμφωνήσει να διαπραγματευτεί υπό την «πίεση» της Δύσης.
Και την περασμένη εβδομάδα, ο νέος υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Χοσεΐν Αμπντολαχιάν δήλωσε ότι θα χρειαστούν «δύο έως τρεις μήνες» για να ληφθεί απόφαση σχετικά με τις συνομιλίες.
Η έκθεση του ΔΟΑΕ
Το τελευταίο «χτύπημα» ήρθε το βράδυ της Τρίτης, όταν ο πυρηνικός οργανισμός του ΟΗΕ, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), παρουσίασε δύο εμπιστευτικές εκθέσεις, που είδε η POLITICO, που περιγράφουν την άρνηση του Ιράν να δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις σε μια έρευνα για τις προηγούμενες πυρηνικές του δραστηριότητες. Ο οργανισμός επιτήρησης είπε επίσης ότι η Τεχεράνη εμποδίζει σοβαρά το σημαντικό έργο παρακολούθησης των διεθνών επιθεωρητών.
Ο οργανισμός μετέδωσε ότι το Ιράν απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από τη συμφωνία του 2015, σύμφωνα με την οποία η χώρα περιόρισε την πυρηνική της δραστηριότητα με αντάλλαγμα την μαζική ελάφρυνση των κυρώσεων. Οι τελευταίες εξελίξεις, ανέφερε, περιλαμβάνουν το Ιράν να εμπλουτίζει 10 κιλά ουρανίου κοντά σε επίπεδο όπλων, 60%.
Κατά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΟΑΕ την επόμενη εβδομάδα στη Βιέννη, οι χώρες θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουν με σχέδια για την έγκριση ψηφίσματος που θα καταδικάζει το Ιράν για τη συμπεριφορά του-ένα λεπτό βήμα που θα μπορούσε να προκαλέσει τη νέα σκληροπυρηνική κυβέρνηση του Ιράν να εγκαταλείψει τις συνομιλίες.
Ο Ιρανός πρόεδρος Ραΐσι υπονόησε ακριβώς αυτό σε μια τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ την Τετάρτη.
«Μια μη εποικοδομητική κίνηση στον ΔΟΑΕ», είπε, «θα διαταράξει επίσης τη διαπραγματευτική διαδικασία της Βιέννης».
Επισκεπτόμενος τη Γερμανία την Τετάρτη, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν έκανε μια παρόμοια επισήμανση.
«Δεν πρόκειται να ορίσω ημερομηνία, αλλά πλησιάζουμε στο σημείο στο οποίο η αυστηρή επιστροφή στη συμμόρφωση… δεν αναπαράγει τα οφέλη που επιτεύχθηκε από αυτήν τη συμφωνία», δήλωσε ο Μπλίνκεν. Αλλά, πρόσθεσε, «δεν είμαστε ακόμα σε εκείνο το σημείο».
«Αναπόφευκτο ένα ψήφισμα»
Οι συνομιλίες της Βιέννης, που περιλαμβάνουν το Ιράν και έξι παγκόσμιες δυνάμεις, αποτελούν μια προσπάθεια ανάκαμψης από την απόφαση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να εγκαταλείψει την αρχική συμφωνία το 2018.
Όμως, οι συνομιλίες σταμάτησαν τον Ιούνιο εν μέσω των προεδρικών εκλογών του Ιράν, οι οποίες έληξαν με έναν πιο συντηρητικό, σκεπτικιστή ηγέτη της πυρηνικής συμφωνίας στην εξουσία.
Τώρα, οι τελευταίες εκθέσεις του ΔΟΑΕ καθιστούν επίσης τις υπόλοιπες χώρες εμπλεκόμενες να επιστρέψουν στη συμφωνία. Αρκετοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι αναμένουν από τις παγκόσμιες δυνάμεις να εγκρίνουν το ψήφισμα που καταδικάζει το Ιράν στη συνάντηση της επόμενης εβδομάδας.
«Είναι δύσκολο να δούμε πώς μπορεί να αποφευχθεί ένα ψήφισμα», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος, ο οποίος ακολουθεί τον πυρηνικό φάκελο για πολλά χρόνια.
Και ένας ανώτερος δυτικός διπλωμάτης, ο οποίος έχει μεγάλη εμπειρία στον πυρηνικό φάκελο του Ιράν, έκανε μια παρόμοια παρατήρηση.
«Η συσσώρευση αρνητικών γεγονότων στις δύο εκθέσεις φωνάζει για την ψήφισή του», είπε ο διπλωμάτης.
Πράγματι, η πρώτη έκθεση του ΔΟΑΕ απεικονίζει μια ανησυχητική εικόνα του Ιράν που αγνοεί τις εκκλήσεις του Γενικού Διευθυντή του ΔΟΑΕ Ραφαέλ Γκρόσι για επαλήθευση της κατάστασης των καμερών του ΙΑΕΑ και άλλου εξοπλισμού παρακολούθησης που είναι εγκατεστημένοι στα πυρηνικά εργοστάσια του Ιράν.
Οι κάμερες καταγράφουν πυρηνικές δραστηριότητες εντός των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν και αποθηκεύουν τις πληροφορίες σε κάρτες μνήμης. Οι ηχογραφήσεις είναι ζωτικής σημασίας για να βοηθήσουν την υπηρεσία να καταλάβει εάν οι πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν είναι ειρηνικές ή μέρος ενός προγράμματος όπλων.
Το Ιράν υποσχέθηκε ότι θα διατηρήσει άθικτες τις κάμερες και τις ηχογραφήσεις, σύμφωνα με μια προσωρινή συμφωνία που είχε συνάψει ο Γκρόσι με το Ιράν τον Φεβρουάριο. Η συμφωνία έγινε απαραίτητη αφού το Ιράν αποφάσισε να τερματίσει την τακτική πρόσβαση των επιθεωρητών σε έναν αριθμό πυρηνικών χώρων ως αποτέλεσμα ενός νέου εσωτερικού νόμου.
Αλλά για να συνεχίσουν να λειτουργούν οι κάμερες, οι επιθεωρητές του ΔΟΑΕ χρειάστηκαν πρόσβαση σε αυτές έως τις 24 Αυγούστου – και αυτό δεν συνέβη ποτέ.
«Αυτό θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την τεχνική ικανότητα του Οργανισμού να διατηρήσει τη συνέχεια της παρατήρησης», προειδοποιεί η πρώτη έκθεση, σε 14 σελίδες. «Η κατάσταση πρέπει να διορθωθεί από το Ιράν χωρίς καθυστέρηση».
Το Ιράν επέτρεψε τελικά στους επιθεωρητές του ΔΟΑΕ να εξετάσουν τέσσερις κάμερες στις 4 Σεπτεμβρίου σε μια εγκατάσταση στο Καράι, μια πόλη βορειοδυτικά της Τεχεράνης, όπου αντικαθίστανται οι φυγοκεντρητές. Ο ιστότοπος ήταν ο προφανής χώρος πρόσφατων προσπαθειών δολιοφθοράς. Οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι μία από τις τέσσερις κάμερες είχε καταστραφεί και οι εγγραφές της έλειπαν, ενώ μια άλλη κάμερα υπέστη σοβαρές ζημιές.
Επιπλέον, το Ιράν απέτυχε να δώσει τις «απαραίτητες εξηγήσεις» για την παρουσία σωματιδίων πυρηνικού υλικού σε τέσσερις τοποθεσίες στο Ιράν – γεγονός που οι επικριτές λένε ότι μπορεί να υποδηλώνει την προηγούμενη ύπαρξη μυστικού προγράμματος πυρηνικών όπλων.
Ενώ το Ιράν επιμένει ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα είναι ειρηνικό, οι διαπραγματεύσεις με τον ΔΟΑΕ για τα σωματίδια έχουν σταματήσει από τον Μάιο.
Στη δεύτερη εμπιστευτική έκθεση, ο ΔΟΑΕ δήλωσε ότι «ανησυχεί βαθιά» για αυτήν την ανακάλυψη, προσθέτοντας ότι «οι τρέχουσες θέσεις αυτού του πυρηνικού υλικού» δεν είναι γνωστές στον οργανισμό.
naftemporiki.gr με πληροφορίες από το Politico
