© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Την αριστουργηματική νουβέλα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι «Η Ήμερη» (1876), σε μετάφραση του Λευτέρη Βογιατζή, θα παρουσιάσουν για έξι μοναδικές παραστάσεις στο Θέατρο Σφενδόνη η Δανάη Καρούμπη και η Ανθή Κολέση, από τις 27 Οκτωβρίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9 μ.μ. [Μακρή 4, Ακρόπολη].
Μια ομάδα νέων ηθοποιών ζωντανεύει επί σκηνής το έργο του σπουδαίου Ρώσου λογοτέχνη. Την πρωτότυπη μουσική της παράστασης υπογράφει ο The Boy.
Ένας άνδρας σε απόγνωση επιχειρεί, μέσα από έναν καταιγιστικό μονόλογο σε πρώτο πρόσωπο, να ξετυλίξει το κουβάρι των αναμνήσεών του. Η γυναίκα του έχει μόλις θέσει τέλος στη ζωή της. Στο μυαλό του σαραντάχρονου ήρωα, οι σκέψεις εναλλάσσονται με πυρετώδη ρυθμό, ενώ ένα βασανιστικό ερώτημα τον στοιχειώνει: «Γιατί;».
Η λογική συγχέεται με το συναίσθημα και εκείνος πασχίζει να κατανοήσει τι δεν λειτούργησε στο αρχικό σχέδιό του: παντρεύτηκε μια δεκαεξάχρονη κοπέλα, απλή, ήρεμη και ευγενική, με σκοπό να τη μεταμορφώσει στην ιδανική σύζυγο, σύντροφο της ζωής του. Ωστόσο, σύντομα το σχέδιο καταρρέει και ο γάμος οδηγείται στη διάλυση. Όταν, πλέον, είναι αργά, ο άνδρας αναρωτιέται: «Δύο τη νύχτα. Τα μποτινάκια της εκεί, πλάι στο κρεβάτι, λες και την περιμένουν… Όχι, σοβαρά, αύριο όταν την πάρουν, τι θ’ απογίνω;».
Η Ανθή Κολέση μίλησε μαζί μας.
Τι σας οδήγησε να επιλέξετε την «Ήμερη», για το πρώτο σας σκηνοθετικό βήμα;
«Το έργο αυτό έφτασε στα χέρια μας “τυχαία”, με την έννοια ότι το βρήκαμε ψάχνοντας ένα άλλο. Διαβάζοντάς το μας συγκίνησε πολύ και είπαμε πως πρέπει να ασχοληθούμε με αυτό. Ήταν η συγκυρία. Και το έργο αυτό είναι ένα έργο που περιστρέφεται έντονα γύρω από αυτή την κατάσταση, την κατάσταση του τυχαίου και της συγκυρίας. Ψάχνοντας, λοιπόν, κάτι άλλο, βρήκαμε αυτό τυχαία και καταλήξαμε να κάνουμε αυτό παράσταση· κάτι το, αντιθέτως, καθόλου τυχαίο· γιατί δεν γίνεται να σου τύχει να κανείς μια παράσταση· τη θες και την κάνεις. Άρα, είναι πολύ συγκεκριμένο. Η ιστορία διαπραγματεύεται πολύ το κατά πόσο κάτι είναι σημαντικό, ενώ είναι τυχαίο· και αυτό μας απασχόλησε πολύ».
Ποιο στοιχείο της ιστορίας θεωρείτε ότι μιλά πιο έντονα στο σήμερα ;
«Η ιστορία αυτή εξετάζει τα όρια του “προσωπικού”. Πώς ας πούμε κάποιος διαχωρίζει τα πράγματα που τον αφορούν σύμφωνα με το αν είναι προσωπικό του ζήτημα ή κάποιου άλλου. Νομίζω σήμερα είναι αρκετά έντονο το προσωπικό, ο εαυτός μας, το ποιοι είμαστε. Είναι κάπως ζητούμενο να βάλει κανείς στόχους σύμφωνα με το πώς θέλει να είναι, τι θέλει να τον χαρακτηρίζει, τι υποστηρίζει και τι όχι, ποιος πραγματικά είναι, τι πραγματικά θέλει. Αυτά, όμως, είναι ερωτήματα που δεν απαντιούνται έτσι με τη μια, αν απαντιούνται κιόλας, γιατί δεν είμαι σίγουρη ότι γίνεται. Θέλω να πω, είμαστε μια ολότητα από κάποια πράγματα που δεν είναι όλα σύμφωνα μεταξύ τους· άρα πώς θα τα συνοψίσουμε όλα σε έναν εαυτό; Όλο αυτό είναι πολύ έντονο, κάπως φτιάχνουμε ένα προφίλ ανθρώπου και προσπαθούμε να είμαστε αυτά και όχι τα άλλα. Και έτσι, κλείνει πολύ το πράγμα. Το έργο διερωτάται έντονα για αυτό· τι είναι προσωπικό και τι αφορά όλους. Υπάρχει ένα κομμάτι στον άνθρωπο που τον συνδέει άρρητα με τους άλλους, και βασικά τον επηρεάζει, και αυτό είναι το θέμα. Πώς άμα είμαστε τόσο πολύ στο Εγώ, θα καταφέρουμε να επηρεαστούμε από το Εσύ; Και επειδή νομίζω το να επηρεαστείς είναι αναπόφευκτο, πώς αυτή η επιρροή θα οδηγήσει σε μοίρασμα και όχι σε κλείσιμο;»
Το έργο περιστρέφεται γύρω από την αυτοκτονία και τη δυσκολία κατανόησης του άλλου. Πώς προσεγγίσατε ένα τόσο βαρύ και επίκαιρο θέμα χωρίς να το ερμηνεύσετε οριστικά;
«Ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι αφήνει τα πράγματα ανοιχτά, χωρίς οριστική απάντηση και ερμηνεία. Επομένως, ήδη από κειμενικής άποψης δεν θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε κάτι οριστικά. Δουλεύουμε, κυρίως, με τον λόγο· οπότε, το κείμενο ήταν η βασική μας καθοδήγηση, αν μπορούμε να το πούμε έτσι για να προσεγγίσουμε αυτά τα θέματα. Ξεκινούσαμε από αυτό και επιστρέφαμε σε αυτό. Η αυτοκτονία είναι μια κατάσταση στην οποία κάθε εξωτερικό βλέμμα δεν μπορεί να έχει ολοκληρωτική πρόσβαση. Δεν γίνεται να τα καταλαβαίνουμε κι όλα, κάποια πράγματα αφορούν το κομμάτι της άγνοιας. Ίσως το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να εννοήσουμε τον άλλον· το οποίο, είναι άλλο πράγμα. Η εννόηση απαιτεί το μέσα, δεν έχει να κάνει με το πώς νομίζουμε ότι είναι κάτι, επειδή μοιάζει έτσι ή αλλιώς, αλλά με το πώς είναι. Αυτό αναγκαστικά θα μας εκθέσει σε μια άγνοια, στο κενό, και αυτό θα μας φοβίσει. Δεν προσπαθώ να πω ότι εμείς δεν φοβόμαστε. Αλλά μας ενδιαφέρει να αναμετρηθούμε με αυτόν τον φόβο. Κι ό,τι γίνει».
Η πρωτότυπη μουσική είναι του The Boy· ενός μουσικού με πολύ ιδιαίτερο στίγμα. Πώς συνδέεται η μουσική του με τον κόσμο του Ντοστογιέφσκι;
«Η βασική σύνδεση είμαστε εμείς, νομίζω. Θέλω να πω εκτιμούμε και τους δυο ανθρώπους αυτούς, πολύ. Τον καθέναν, φυσικά, με άλλον τρόπο, αλλά η αφετηρία είναι ίδια. Τον The Boy τον και είχαμε στη σχολή, η μουσική του μας συγκινεί από παλιά. Τον Ντοστογιέφσκι, φυσικά, δεν τον γνωρίζουμε προσωπικά, αλλά τον διαβάζουμε και, αντίστοιχα, κάπως όσο διαβάζουμε, μαθαίνουμε. Ήταν για μας σημαντικό να δουλέψουμε με ανθρώπους που ξέρουμε, να αποτελεί η δουλειά μας εξέλιξη μιας πρωταρχικής σχέσης. Ξεκινήσαμε με γνώμονα το τί έχουμε μάθει από τους Καθηγητές μας· τον Κωνσταντίνο Αβαρικιώτη, τον Χάρη Φραγκούλη, την Εύη Σαουλίδου. Όπως τα έχουμε εμείς αντιληφθεί φυσικά, αλλά έτσι δουλεύαμε στις πρόβες. Αντίστοιχα και με τον The Boy. Θέλαμε η μουσική να έχει τη δική του ματιά. Δεν υπάρχει, δηλαδή, ένας νοηματικός τρόπος σύνδεσης αυτών των δυο καλλιτεχνών. Το έργο αυτό το δημιουργήσαμε όπως το αντιλαμβανόμαστε εμείς· δεν προσπαθούμε να εκπροσωπήσουμε τον Ντοστογιέφσκι σαν να είμαστε αυτός, αλλά μέσω της δικής μας φαντασίας, η οποία ας πούμε γεμίζει αναγκαστικά από τη ζωή μας. Η παράσταση είναι γεμάτη από το παρελθόν και την κοινή μας, κάπως, πορεία. Ας πούμε το φούξια φόρεμα της Δανάης, το έχω ράψει εγώ, είναι από το “Σεισμό στη Χιλή” του Κλάιστ που είχαμε κάνει παράταση στην σχολή με τον Χάρη. Όλα όσα συνέβησαν εκεί, αλλά και μετά, είναι ιστορία μας και θέλαμε να είναι εκεί μαζί μας στην πρώτη μας παράσταση. Όλα όσα έχουμε επιλέξει δεν τα επιλέξαμε επειδή συνδέονται με τον Ντοστογιέφσκι ταυτολογικά, αλλά επειδή συνδέονται με εμάς, που μας αφορά ο Ντοστογιέφσκι».
Η μετάφραση που χρησιμοποιείτε είναι του Λευτέρη Βογιατζή. Πώς νιώσατε δουλεύοντας με τον λόγο του;
«Στην αρχή δουλεύαμε με τη μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου. Μέσα στην αναζήτησή μας, βρήκαμε την παράσταση του Λευτέρη Βογιατζή και ψάξαμε για τη μετάφρασή του. Εγώ τον θαυμάζω πολύ, το ίδιο και η Δανάη· δεν τον είδα ποτέ βέβαια στο θέατρο κανονικά, ήμουν μικρή όταν πέθανε. Αλλά ακούγοντας να μιλάνε για αυτόν τον άνθρωπο τον έψαξα και με συγκίνησε η παρουσία του και αυτό που έκανε. Θα ήταν πολύ χρήσιμο για τους νέους δημιουργούς και ηθοποιούς να είχαμε μεγαλύτερη πρόσβαση στο έργο του. Το αφιέρωμα που έγινε τώρα στο θέατρο της οδού Κυκλάδων ήταν πολύ σημαντικό που έγινε. Για τη μετάφραση, διαβάζοντάς τη (βρήκαμε το βιβλίο της παράστασης από την Εύη Σαουλίδου, που μας το δάνεισε για να το μελετήσουμε, γιατί έχει εξαντληθεί), μας συγκίνησε και κατευθείαν νομίζω είπαμε πως με αυτήν πρέπει να δουλέψουμε. Το έργο είναι σε μορφή μονολόγου, αλλά εμείς αποφασίσαμε να το κάνουμε αφηγηματικό, για να το αφηγηθούμε πολλοί. Η μετάφραση του Βογιατζή έχει γραφτεί για το θέατρο, ο λόγος είναι άμεσος, προφορικός. Είναι γραμμένος για να απευθυνθεί, πράγμα που υποστηρίζει τη δραματουργία μας. Και, παράλληλα, είναι φοβερά ευφυής μετάφραση· είναι σαν μια εκ νέου δημιουργία του έργου στα ελληνικά· όχι απλώς η μετάφραση του νοήματος. Επικοινωνήσαμε με την κυρία Ειρήνη Λεβίδη και μας την εμπιστεύτηκε και της είμαστε ευγνώμονες για αυτό. Συνεχίζουμε να μελετάμε όλες τις μεταφράσεις στην πρόβα. Ξεκινάμε από του Βογιατζή, απομακρυνόμαστε και επιστρέφουμε σε αυτήν, για να δώσουμε όγκο στο νόημα και τη φαντασία μας».
Αν μπορούσατε να μιλήσετε για λίγα λεπτά με τον Ντοστογιέφσκι, τι θα του λέγατε;
«(γέλια). Δεν έχω ιδέα!»
Ταυτότητα Παράστασης
Μετάφραση: Λευτέρης Βογιατζής
Σκηνοθεσία: Δανάη Καρούμπη, Ανθή Κολέση
Βοηθοί Σκηνοθετών: Σίλια Μπισιώτη, Λαζάρια Φράγκου
Σκηνογράφος: Δάφνη Ηλιοπούλου
Επιμέλεια κίνησης: Έλσα Σίσκου
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: The Boy
Φωτογραφίες: Karol Jarek
Κοστούμια: Ανθή Κολέση
Αφίσα: Ιωάννης Χαριτίδης
Οργάνωση και Εκτέλεση Παραγωγής: Εταιρεία Θεάτρου HËW
Επικοινωνία: Γιώτα Δημητριάδη
Παίζουν: Μάρω Γκόρτσου, Δανάη Καρούμπη, Ανθή Κολέση, Νικηφόρος Κουγιουμτζόγλου, Λεωνίδας Μπακάλης, Γιώργος Μπουφίδης
Πληροφορίες:
Πρεμιέρα 27/10
Για 6 παραστάσεις
Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00
Τιμές εισιτηρίων: Προπώληση: Η Ήμερη | Εισιτήρια online! | More.com
Διάρκεια: 105 λεπτά
Θέατρο Σφενδόνη, Μακρή 4, Ακρόπολη
