Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών ο Ρόμπερτ Γουίλσον, ο Αμερικανός σκηνοθέτης πειραματικού θεάτρου και θεατρικός συγγραφέας, που από πολλούς θεωρείται ο κορυφαίος εκπρόσωπος του avant-garde θεάτρου στις ΗΠΑ.
Απέκτησε διεθνή φήμη με τη συνεργασία του με τον συνθέτη Φίλιπ Γκλας και τη χορογράφο Λουσίντα Τσάιλντς στο έργο Einstein on the Beach, ενώ αξιομνημόνευτες είναι και οι αναρίθμητες συνεργασίες του με τον Τομ Γουέιτς.
Το 1991 ίδρυσε το The Watermill Center, «ένα εργαστήριο παραστατικών τεχνών» στο Λονγκ Αϊλαντ της Νέας Υόρκης, και συνεργάστηκε συστηματικά με όπερες, θέατρα και πολιτιστικά φεστιβάλ.
Γεννημένος στο Ουέικο του Τέξας το 1941, αφιέρωσε περισσότερες από έξι δεκαετίες σε πάνω από 200 πειραματικές παραγωγές, αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα στο θέατρο, την όπερα, τις εικαστικές τέχνες, το σκηνικό design, την αρχιτεκτονική της σκηνής και την καλλιτεχνική εκπαίδευση. Βοήθησε να αλλάξει ριζικά ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον χώρο, το φως και τον χρόνο.
Ο Γουίλσον δεν αναγνώριζε όρια μεταξύ των τεχνών: για εκείνον, το φως, ο χώρος, η κίνηση, τα αντικείμενα και ο ήχος αποτελούσαν εργαλεία μιας ενιαίας, οπτικής γλώσσας. Σκηνοθέτης, συγγραφέας, σκηνογράφος, εικαστικός, περφόρμερ, χορογράφος και αρχιτέκτονας, δημιούργησε έναν ολόκληρο καλλιτεχνικό κόσμο, στον οποίο η σιωπή, το φως και ο χρόνος δεν λειτουργούσαν ως εργαλεία, αλλά ως πρωταγωνιστές.
Ξεκίνησε σπουδές στην αρχιτεκτονική στο Pratt Institute της Νέας Υόρκης, όμως το πάθος του για το θέατρο δεν άργησε να φανεί. Ίδρυσε την ομάδα Byrd Hoffman School of Byrds, εμπνεόμενος από τη μέντορά του, και στα 24 του, μετά από μια προσωπική κρίση και απόπειρα αυτοκτονίας, επανήλθε δυναμικά στην τέχνη με έργα-εικαστικές εγκαταστάσεις που τάραξαν τη Νέα Υόρκη.
Η καταξίωσή του ήρθε τη δεκαετία του 1970 με έργα όπως το “Deafman Glance” και κυρίως το εμβληματικό “Einstein on the Beach” (1976), σε συνεργασία με τον Philip Glass – μια όπερα που διέλυσε κάθε παραδοσιακή δομή: χωρίς πλοκή, χωρίς πράξεις, χωρίς άριες. Μόνο εικόνες. Όπως ο ίδιος είχε πει: «Όταν πάω στην όπερα, θέλω να ακούσω τη μουσική. Κλείνω τα μάτια μου. Η πρόκληση είναι πώς θα μείνω με τα μάτια ανοιχτά. Πώς αυτό που βλέπω θα με βοηθήσει να ακούσω καλύτερα.»
Βραβεύτηκε με όλα τα μεγάλα διεθνή βραβεία: δύο UBU Awards, Χρυσό Λιοντάρι της Biennale της Βενετίας, Praemium Imperiale (2023) και πολλαπλές τιμητικές διακρίσεις σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία.
