Πέθανε, σε ηλικία 87 ετών, ο Πέτρος Θέμελης, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες αρχαιολόγους, ο άνθρωπος που ανέδειξε τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μεσσήνης ως πρότυπο ανασκαφικών εργασιών, αναστήλωσης και συντήρησης.
Στην Αθήνα η κηδεία του – Στην Αρχαία Μεσσήνη η ταφή
Σύμφωνα με ενημέρωση από το Σωματείο “Διάζωμα” η κηδεία θα λάβει χώρα την Τετάρτη 1η Νοεμβρίου στις 11 π.μ. στον ναό της Αγίας Ειρήνης επί της οδού Αιόλου στην Αθήνα. Την Πέμπτη στις 2 μ.μ. θα ακολουθήσει η ταφή του στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, όπως ήταν επιθυμία του εκλιπόντος.
Ο Πέτρος Θέμελης, γιος του λογοτέχνη Γιώργου Θέμελη, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1936. Ολοκλήρωσε τις βασικές σπουδές του στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έλαβε πτυχίο Ιστορίας και Αρχαιολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διδακτορικό δίπλωμα από το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Mονάχου. Διετέλεσε επιστημονικός βοηθός στην Aρχαιολογική Yπηρεσία του νομού Θεσσαλονίκης και συμμετείχε σε ανασκαφές (Στρατώνι Χαλκιδικής, Πέλλα, Bεργίνα).
Από το 1963 ως το 1980 υπηρέτησε ως επιμελητής και έφορος Aρχαιοτήτων Hλείας-Mεσσηνίας, Aττικής-Eύβοιας, Φωκίδας-Λοκρίδας και Aιτωλοακαρνανίας. Κατά την τριετία 1977-1980 ήταν διευθυντής του Aρχαιολογικού Mουσείου των Δελφών. Από το 1980 ως το 1984 διατέλεσε προϊστάμενος της εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας. Από το 1984 ως το 2003 δίδαξε ως καθηγητής Kλασικής Aρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Kρήτης και υπήρξε αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών του ίδιου πανεπιστημίου. Από το 1985 ως το 2003 διηύθυνε την πανεπιστημιακή ανασκαφή στον Tομέα I της αρχαίας Eλεύθερνας. Από το 1986 έως σήμερα διηύθυνε το ανασκαφικό-αναστηλωτικό έργο στην αρχαία Μεσσήνη, για το οποίο τιμήθηκε με το ευρωπαϊκό βραβείο Europa Nostra το 2006 στη Μαδρίτη και το 2011 στο Άμστερνταμ.
Είχε δημοσιεύσει δέκα μονογραφίες, διακόσιες πενήντα επιστημονικές μελέτες, βιβλιοκρισίες, αρχαιολογικούς οδηγούς, εκθέσεις ανασκαφών, προλόγους εκδόσεων, άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, μεταφράσεις, ενώ επιφυλλίδες του δημοσιεύονταν τακτικά στον ημερήσιο αθηναϊκό και μεσσηνιακό Τύπο. Ήταν επίτιμος δημότης Μεσσήνης, Ανδρούσας και Καλαμάτας, ισόβιος εταίρος της Εν Αθήναις Aρχαιολογικής Eταιρείας, αντεπιστέλλον μέλος του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, μέλος της Eταιρείας Eυβοϊκών Mελετών, του Γερμανικού Aρχαιολογικού Iνστιτούτου, του Aυστριακού Aρχαιολογικού Iνστιτούτου, μέλος της επιτροπής Συντήρησης Mνημείων Aκροπόλεως, πρόεδρος της Eταιρείας Mεσσηνιακών Aρχαιολογικών Σπουδών και αντιπρόεδρος του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής-Ιδρύματος Oικ. Γ. Ψαροπούλου.
Το 2005 τιμήθηκε με τον Tαξιάρχη του Tάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Eλληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο για το διδακτικό, επιστημονικό και ανασκαφικό έργο του. Το 2016 τιμήθηκε για τους ίδιους λόγους με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο. Επίσης το 2016 ανακηρύχθηκε επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου μέσω ανάρτησης στα social media υπογραμμίζει τη μεγάλη προσφορά του Πέτρου Θέμελη και επισημαίνει ότι υπήρξε σπουδαίος αρχαιολόγος, στιβαρός επιστήμονας, χαρισματικός πανεπιστημιακός δάσκαλος. Επίσης η Κατερίνα Σακελλαροπούλου κάνει λόγο για έναν παθιασμένο ανασκαφέα, που ανέδειξε την Αρχαία Μεσσήνη, ένα από τα μεγαλύτερα ανασκαφικά και αναστηλωτικά έργα του τόπου μας.
Η ανάρτηση της Κατερίνας Σακελλαροπούλου
«Αποχαιρετούμε σήμερα με θλίψη τον σπουδαίο αρχαιολόγο, στιβαρό επιστήμονα, χαρισματικό πανεπιστημιακό δάσκαλο, παθιασμένο ανασκαφέα, ακάματο ερευνητή, τον οραματιστή Πέτρο Θέμελη», αναφέρει στην ανάρτησή της στο facebook, η Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Προσθέτει πως ο Πέτρος Θέμελης «πίστευε στην “κοινωνικοποίηση” των μνημείων και προς αυτήν την κατεύθυνση εργάστηκε, τόσο για την αποκατάσταση και ανάδειξη της Αρχαίας Μεσσήνης, ενός από τα μεγαλύτερα ανασκαφικά και αναστηλωτικά έργα του τόπου μας, όσο και την ανάδειξη και προστασία των αρχαίων θεάτρων, ως ιδρυτικό μέλος του σωματείου “Διάζωμα”.»
Συμπληρώνει πως ο Πέτρος Θέμελης ήταν «σπάνιο, πρωτοπόρο πνεύμα, πολυδιάστατος άνθρωπος, ταγμένος “στο σκάμμα”, όπως έλεγε ο ίδιος, μυστικός συνομιλητής της πέτρας και του χώματος, ακροάστηκε τη φωνή του παρελθόντος και ξανάστησε, στο ήμερο μεσσηνιακό τοπίο, ανάμεσα στις ελιές, ένα ανοιχτό μουσείο. Στην Αρχαία Μεσσήνη, ξαναζωντάνεψε μια ολόκληρη πόλη και την παρέδωσε στον σύγχρονο κόσμο ως ένα υπόδειγμα αρχαιολογικού χώρου που υποδέχεται τον επισκέπτη όχι μόνο για τον περιδιαβεί, αλλά και για να τον ζήσει. Η προσφορά του υπήρξε μεγάλη».
Μητσοτάκης: Ο Θέμελης υπήρξε ένας μεγάλος Έλληνας
«Η Ελλάδα, η Μεσσηνία και όλοι μας αποχαιρετούμε με οδύνη τον Πέτρο Θέμελη. Τον φωτισμένο αρχαιολόγο, που έλεγε ότι «το κάρμα μου είναι το σκάμμα μου». Και τον επιστήμονα που έκανε στοίχημα της ζωής του την ανάδειξη της Αρχαίας Μεσσήνης. Εκεί, όπου και πάλι ο ίδιος τόνιζε πως «έζησε πολλή ευτυχία»» αναφέρει σε ανάρτησή του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης για την απώλεια του Πέτρου Θέμελη.
«Ο Θέμελης υπήρξε ένας μεγάλος Έλληνας. Γιατί αφήνει πολύτιμη κληρονομιά του το φως που εκείνος φρόντισε να εκπέμπει πάντα στον χρόνο η εθνική μας κληρονομιά» προσθέτει ο πρωθυπουργός εκφράζοντας τα συλλυπητήρια του στην οικογένεια, στους συνεργάτες, στους μαθητές και στους πολλούς φίλους του σε ολόκληρη τη χώρα.
Συλλυπητήρια δήλωση από τον Αντώνη Σαμαρά
Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έκανε την εξής δήλωση για την απώλεια του αρχαιολόγου Πέτρου Θέμελη: «Ο Πέτρος Θέμελης υπήρξε εκ των κορυφαίων Ελλήνων αρχαιολόγων. Η επιστημονική προσφορά του, ειδικά στην Μεσσηνία , είναι ανεκτίμητη. Ο ελληνικός πολιτισμός σήμερα έγινε φτωχότερος. Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια του».
Συλλυπητήριο μήνυμα της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη
Πληροφορούμενη τον θάνατο του Πέτρου Θέμελη η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
Αποχαιρετούμε με οδύνη τον Πέτρο Θέμελη, τον διακεκριμένο επιστήμονα, τον εμπνευσμένο πανεπιστημιακό δάσκαλο, τον πολύτιμο και πάντα διαθέσιμο συνεργάτη, έναν ακριβό μας φίλο. Δεν υπήρξε μόνο πρότυπο αρχαιολόγου, αφοσιωμένου ολόψυχα στη συστηματική ανασκαφική έρευνα και τη διδασκαλία. Ήταν ένας εξαιρετικά πολυμερής άνθρωπος, με αταλάντευτες ουμανιστικές αρχές πρωτοπόρος της εποχής του.
Γιος του σημαντικού υπερρεαλιστή ποιητή Γιώργου Θέμελη, είχε την τύχη να έρθει σε επαφή, από μικρή ηλικία, με την πυκνή πνευματική κίνηση της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης και να φοιτήσει στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου, σε χρόνια δημιουργικής ακμής και θητείας κορυφαίων ακαδημαϊκών δασκάλων. Εμπειρίες που τον διαμόρφωσαν, μαζί με τις σπουδές του στο Μόναχο.
Στην εξηκονταετή σταδιοδρομία του, ο Πέτρος Θέμελης υπηρέτησε την Αρχαιολογία από σχεδόν κάθε θέση και κλιμάκιο. Ως Επιμελητής και Έφορος Αρχαιοτήτων στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα, ως Διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου Δελφών, ως Προϊστάμενος της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας, ως μέλος ή διευθυντής ανασκαφικών ομάδων στη Βεργίνα, στην Πέλλα, στην Ολυμπία, στους Δελφούς, στην Ερέτρια και στο Κάλλιο. Πολύχρονη, δηλαδή, τριβή με την αρχαιολογική πράξη, την οποία πλαισίωσε αρμονικά και γόνιμα με την διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, αλλά και με τη δραστηριοποίησή του στην κοινωνία των πολιτών, ως ιδρυτικό και εξέχον μέλος του σωματείου «Διάζωμα». Ο Πέτρος Θέμελης ενσάρκωσε, παραδειγματικά, ένα σπάνιο συνδυασμό, καθώς υπήρξε συγχρόνως άνθρωπος του πεδίου, της έρευνας και της θεωρίας.
Έργο ζωής του η διεύθυνση της ανασκαφής, της αποκατάστασης και της ανάδειξης της Αρχαίας Μεσσήνης, στην οποία αφοσιώθηκε με αυταπάρνηση, επί σχεδόν τέσσερις δεκαετίες. Χωρίς υπερβολή, ο αρχαιολογικός χώρος και τα μοναδικά μνημεία της οφείλουν τη σύγχρονη ακτινοβολία τους στον ακατάβλητο ζήλο, τον υποδειγματικό επαγγελματισμό, τις βαθιές γνώσεις και την ακάματη δραστηριότητα του Πέτρου Θέμελη. Η ανάδειξη της Αρχαίας Μεσσήνης δίκαια αναγνωρίζεται ως η κορωνίδα ενός βίου-υπόδειγμα, με ανεκτίμητη προσφορά στην επιστήμη, τον πολιτισμό, την ίδια την κοινωνία.
Με τον Πέτρο συνεργαστήκαμε πολύ και σε πολλά επίπεδα. Όχι πάντα εύκολα, όχι πάντα ανέφελα, καθώς πολλές φορές παραπονιόταν ότι η Πολιτεία δεν πρόσεχε, όσο θα έπρεπε, την Αρχαία Μεσσήνη. Όμως, για μένα ήταν πάντα ο άνθρωπος, που με τη βαθιά του γνώση και την τεράστια εμπειρία του, μπορούσε να σε πείσει, ακόμη και όταν ξεκινούσες τη συζήτηση μαζί του με διαμετρικά αντίθετη άποψη. Η επικοινωνία μας ήταν συχνή. Τα τελευταία χρόνια φρόντιζε πάντα να μου στέλνει τις επιφυλλίδες του, πριν δημοσιευθούν, και να με ενημερώνει για κάθε τι που έκρινε ότι θα έπρεπε να γνωρίζω για την Αρχαία Μεσσήνη, που λάτρεψε. Θυμάμαι τα λόγια του, το βράδυ των 85ων γενεθλίων του, στην Αρχαία Μεσσήνη. Όταν φεύγαμε μου λέει «μην ξεχάσεις ποτέ ότι οι πέτρες στη Μεσσήνη μου μιλάνε και μου λένε που θέλουν να τις βάλω. Και πρέπει να τις βάλω».
Η απώλειά του Πέτρου Θέμελη μας στερεί την ξεχωριστή μορφή του αφήνοντας μας τη σπουδαία και πολύτιμη παρακαταθήκη του. Στους φίλους και την οικογένειά του απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια.
