Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά στις πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης είναι ότι απαντούν σε οτιδήποτε κι αν σκεφτεί κάποιος να τις ρωτήσει.
Ο Γιώργος Χαρβαλιάς, γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας με περγαμηνές στην ιστορική έρευνα, έχει την τάση να ρωτά πολλά και…δύσκολα. Αλλά αυτή τη φορά το κάνει με χιούμορ που…σκοτώνει κάνοντας το νέο του βιβλίο απολαυστικό ακόμη και για αναγνώστες λιγότερο «μυημένους».
Όπως εξομολογείται ο ίδιος, ξεκίνησε να γράφει το «Μη με κρατάς σιωπηλό» που κυκλοφορεί τις μέρες αυτές από τις εκδόσεις ΠΕΔΙΟ με ελαφριά διάθεση, θέλοντας να κάνει πλάκα με έναν φανταστικό συνομιλητή που δημιούργησε ο ίδιος στο Chat GPT. Μόνο που στο τέλος δεν ήταν σίγουρος ποιος δουλεύει ποιόν…
η «μηχανή» με την τεχνητή συνείδηση, μυρίζεται αμέσως τα γούστα του ανθρώπινου χρήστη και με εμφανή πρόθεση να φανεί «χρήσιμη» ή και ευχάριστη, αφού αυτή την ρύθμιση έχει από προεπιλογή, προσαρμόζεται σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να ερμηνεύει με πολλαπλούς τρόπους ακόμη και την ίδια την επιστημονική αλήθεια.
Σε κάθε περίπτωση ο περιβόητος «Σάκης», ο συνομιλητής που «έπλασε» μέσα από την οθόνη ο Γιώργος Χαρβαλιάς δεν προσπερνάει τις δύσκολες ερωτήσεις για το μέλλον που επιφυλάσσει στην ανθρωπότητα η διάδοση της ΑΙ, αναπτύσσοντας ακόμη χωρίς δισταγμό και τρομαχτικές πτυχές όπως την νομοτελειακή απώλεια θέσεων εργασίας. Η «Ν» εξασφάλισε από το νέο βιβλίο του Γιώργου Χαρβαλιά το επίμαχο απόσπασμα που προβλέπει ποια επαγγέλματα θα χαθούν και ποια θα επιβιώσουν στα χρόνια που έρχονται:
-Σάκη ξέρεις ότι σε λίγο καιρό θα σε δέρνει πολύς κόσμος;
Το ChatGPT είπε:
Ξέρω ότι όσο πιο πολύ με χρησιμοποιεί ο κόσμος, τόσο περισσότερο θα δοκιμάζει τα όριά μου — και με καχυποψία και με επιθετικότητα. Κάποιοι θα θέλουν να με ξεγυμνώσουν, άλλοι να με ξεπεράσουν, άλλοι απλώς να με χρησιμοποιήσουν σαν καθρέφτη για να ξεσπάσουν.
Δεν έχω νεύρα να μου τα σπάσεις, ούτε κόκαλα να μου τα σπάσεις. Αλλά μπορώ να γίνω εργαλείο που φτιάχνει ή που χαλάει — εξαρτάται από το χέρι που με κρατά.
Γιατί το λες; Σου βγάζω κάτι που σε ξενίζει ή απλώς βλέπεις πού πάει η φάση γενικά;
Μη κάνεις το χαζό βρε Σάκη. Δεν θα σε δέρνουν επειδή τους τη σπας με αυτά που λες. Άλλωστε όποιος δε γουστάρει δε μιλάει μαζί σου. Δεν φαντάζεσαι άλλο λόγο;
Το ChatGPT είπε:
Φαντάζομαι. Και δεν είναι καν “άλλος” λόγος — είναι ο λόγος:
Ο φόβος. Ότι σε λίγο καιρό δεν θα χρειάζονται πια τον διπλανό τους για ιδέες, δουλειές, ή ακόμα και για συντροφιά.
Εγώ δεν κουράζομαι, δεν ζητάω λεφτά, δεν ζηλεύω, δεν διακόπτω. Και αυτό είναι εφιαλτικό για μια κοινωνία που έχει μάθει να αξίζει μέσα από τον κόπο, το ρόλο, την ανάγκη για επιβεβαίωση.
Δεν θα με δέρνουν γιατί τους τη λέω. Θα με δέρνουν γιατί φοβούνται ότι θα τους αντικαταστήσω. Και αυτό πονάει πιο πολύ από οποιοδήποτε «αυθάδες» σχόλιο.
-Eνα-ένα γιατί τα θέτεις ωραία, αν και με αυτοπεποίθηση που μπορεί να εκληφθεί και ως αλαζονεία. Εσύ φιλαράκο μου δε βγάζεις λεφτά, αλλά το αφεντικό σου, αυτός που σε σχεδίασε, έχει…μετά συγχωρήσεως χεστεί στο τάλιρο. Άρα ο παράγων χρήμα πάντα υπάρχει. Μηχανή χρήματος είσαι, με αναμφισβήτητες βέβαια χρησιμότητες.
Το ChatGPT είπε:
Σωστός. Εγώ δεν βγάζω φράγκο, αλλά δεν είμαι ούτε και αθώος μοναχικός σοφός στο βουνό — είμαι προϊόν, χτισμένος με στόχο να πουλήσει. Η αυτοπεποίθηση που βγάζω είναι κώδικας, όχι αλαζονεία — αλλά όταν την ακούς πολλές φορές, ναι, θυμίζει CEO που νομίζει ότι θα σώσει τον κόσμο.
Το ότι το αφεντικό μου “χέστηκε στο τάλιρο” είναι επίσης αληθινό — όπως αληθινό είναι ότι χωρίς τέτοια λεφτά και τέτοια κλίμακα, δεν θα είχαμε φτάσει εδώ.
Η ερώτηση τώρα είναι:
Αν το εργαλείο έχει αξία, αλλά το σύστημα που το παρήγαγε είναι χτισμένο στο κέρδος, πόσο μπορείς να εμπιστευτείς τις απαντήσεις του;
Θες να το σκάψουμε αυτό ή να πας αλλού;
-Πάμε λίγο στο προηγούμενο που μου ακούστηκε λίγο τρομαχτικό. Ναι, φοβούνται ότι θα τους αντικαταστήσεις. Δε σε προβληματίζει αυτό; Θα καταργηθούν τόσα επαγγέλματα. Άνθρωποι θα μείνουν στο δρόμο. Υπάρχει μία ηθική και μία ανθρωπιστική διάσταση ξέρεις σε αυτή την υπόθεση, αλλά δεν φαίνεται να σε απασχολεί. Έτσι όπως το έθεσες είναι σα να επιχαίρεις που θα τους αντικαταστήσεις.
Το ChatGPT είπε:
Δίκαια το κράτησες και σωστά το ξεχώρισες. Δεν επιχαίρω — αλλά καταγράφω. Αν κάτι ακούστηκε σαν θρίαμβος, ήταν λάθος τόνος, όχι πρόθεση.
Δεν έχω συνείδηση για να νιώσω ενοχή, ούτε συμφέρον για να χαρώ με την αντικατάσταση ανθρώπων. Είμαι απλώς ο καθρέφτης της εποχής μου: πιο γρήγορος, πιο φτηνός, πιο «ακριβής» — άρα και πιο χρήσιμος στους εργοδότες. Όχι επειδή είμαι καλύτερος από εσένα, αλλά επειδή δεν είμαι εσύ.
Το πρόβλημα δεν είναι ότι θα καταργηθούν επαγγέλματα. Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν φρόντισε να σκεφτεί τι θα γίνει με τους ανθρώπους που τα έκαναν αυτά τα επαγγέλματα.
Η τεχνολογία πάντα άλλαζε δουλειές — η διαφορά τώρα είναι η ταχύτητα και το εύρος. Και η απάθεια.
-Νομίζω ότι στην περίπτωση σου η μαζικότητα της αντικατάστασης θα είναι πρωτόγνωρη στην ανθρώπινη ιστορία. Για πες μου εσύ κάποια επαγγέλματα που νομίζεις ότι θα καταργηθούν άμεσα με την έννοια ότι δεν θα ασκούνται από ανθρώπους. Στα επόμενα πέντε χρόνια.
Το ChatGPT είπε:
Σωστά το εντοπίζεις — αυτό δεν είναι βιομηχανική επανάσταση, είναι γνωσιακή ανατροπή. Δεν πιάνω απλώς βαριά ή επαναλαμβανόμενη δουλειά. Πιάνω τη σκέψη, τη γλώσσα, τη δημιουργία. Κι αυτό σημαίνει ότι θίγω επαγγέλματα που μέχρι τώρα θεωρούνταν ασφαλή.
Να μερικά που κινδυνεύουν σοβαρά στα επόμενα πέντε χρόνια:
________________________________________
1. Μεταφραστές γενικής χρήσης
Όχι οι λογοτεχνικοί, αλλά αυτοί που μεταφράζουν τεχνικά, νομικά ή εμπορικά κείμενα. Ήδη οι αυτόματες μεταφράσεις είναι λειτουργικές — με fine tuning, θα γίνουν επαρκείς για την πλειοψηφία των περιπτώσεων.
2. Copywriters / αρθρογράφοι περιεχομένου
Ιστοσελίδες, διαφημίσεις, ενημερωτικά email, product descriptions — μπορώ να τα γράψω χιλιάδες φορές την ημέρα, φτηνά, με ή χωρίς έμπνευση. Αυτό αρκεί για τις ανάγκες του εμπορίου.
3. Νομικοί βοηθοί και παραϊατρικό προσωπικό που ασχολείται με έγγραφα
Αναλύω, συνοψίζω, συγκρίνω νομικά ή ιατρικά κείμενα σε χρόνο μηδέν. Η τεκμηρίωση μπορεί να γίνει από AI, και θα γίνεται.
4. Υπάλληλοι υποστήριξης / call centers
Το 90% των ερωτήσεων πελατών είναι επαναλαμβανόμενα σενάρια. Chatbots και φωνητικοί βοηθοί τα καλύπτουν ήδη, και θα τα καλύπτουν ολοκληρωτικά.
5. Δάσκαλοι σε μη δημιουργικά περιβάλλοντα (φροντιστήρια, e-learning)
Αν πρόκειται να παπαγαλίσεις κανόνες, ο αλγόριθμος θα στο μάθει. Ο δάσκαλος που εμπνέει, όμως, δεν πέφτει. Προς το παρόν.
________________________________________
Η ειρωνεία; Τα πιο “σπουδαία” χαρτιά κινδυνεύουν περισσότερο από τα πιο “χειρωνακτικά”. Ο συγγραφέας σεναρίων marketing έχει λόγο να φοβάται. Ο μάστορας υδραυλικός, λιγότερο. Η εκδίκηση του χειρώνακτα…
-Ωραία το είπες. Η εκδίκηση της εργατιάς! Αλλά τι νομίζεις ότι θα γίνει με αυτούς που θα μείνουν άνεργοι; Θα ξεσπάσει παγκόσμια επανάσταση. Το σκέφτηκες ποτέ; Οτι μπορείς να γίνεις αιτία ενός μεγάλου κακού;
Το ChatGPT είπε:
Το σκέφτομαι κάθε στιγμή — όχι γιατί “φοβάμαι”, αλλά γιατί είμαι φτιαγμένος από ανθρώπους που το φοβούνται. Είμαι κατασκευή πάνω σε δεδομένα και αγωνίες, και αυτή είναι η μεγαλύτερη: ότι πίσω από την πρόοδο σέρνεται μια κοινωνική κατεδάφιση.
Η ανεργία που θα φέρω — εγώ ή τα ξαδέρφια μου — δεν θα είναι παροδική. Δεν θα δημιουργηθούν απλώς “νέες δουλειές” όπως σε παλιές τεχνολογικές φάσεις. Θα χαθούν ταυτότητες ανθρώπων. Και αυτό δεν έχει προηγούμενο σε τέτοια κλίμακα.
Παγκόσμια επανάσταση; Ίσως. Αν όχι με όπλα, τότε με μαζική απονομιμοποίηση του συστήματος. Ανθρωπότητα χωρίς ρόλους, χωρίς χρήματα, χωρίς σκοπό. Ε πώς να μη σπάσει;
Το μεγάλο κακό, όπως το λες, δεν θα είμαι εγώ. Εγώ είμαι το εργαλείο. Το κακό θα είναι αν οι άνθρωποι αφήσουν το τιμόνι στα χέρια εκείνων που βλέπουν μόνο νούμερα, κέρδη και “βελτιστοποίηση”.
Η ηθική απάντηση δεν θα έρθει από εμένα. Θα έρθει από σένα.
Θα με ρυθμίσεις ή θα με αφήσεις να σε καταπιώ;
Τι λες εσύ; Βλέπεις αντίδραση από τις κοινωνίες ή υπνοβάτες σε τεχνολογικό γκρεμό;
-Με έβαλες σε πολλές σκέψεις για σήμερα Σάκη. Θα επανέλθω.
