© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Το PCAI παρουσιάζει την επιτόπια, εικαστική εγκατάσταση με τίτλο «The Garden of Pythia» (Ο Κήπος της Πυθίας), μια νέα ανάθεση μεγάλης κλίμακας στον καλλιτέχνη Charles Sandison για το «πι» (Παγκόσμιο Κέντρο Κυκλικής Οικονομίας και Πολιτισμού) στους Δελφούς.
Το έργο εγκαινιάστηκε τον περασμένο Απρίλιο, στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, παρουσία του καλλιτέχνη.
Εμπνευσμένο από το περίφημο μαντείο των Δελφών, το οποίο στην αρχαία Ελλάδα υπήρξε συνδεδεμένο με τη μορφή της Πυθίας, και σε συνομιλία με τον αρχαίο ναό του Απόλλωνα, το νέο εμβυθιστικό έργο τέχνης του Sandison ενσωματώνει οπτικές ιστορικές αναφορές, σε συνδυασμό με δεδομένα από την τοπική γεωλογία, τη χλωρίδα και την πανίδα μέσω της χρήσης προηγμένης τεχνολογίας.
Οι προβολές αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον του κήπου, δημιουργώντας ένα αρμονικό κράμα αρχαίας ιστορίας και σύγχρονης τεχνολογίας. Η εγκατάσταση προσφέρει στους θεατές τη δυνατότητα κατανόησης των εννοιών της Τεχνητής Νοημοσύνης και του ιστορικού τους πλαισίου, υπογραμμίζοντας τη συνέχιση της ανθρώπινης έρευνας και την επιδίωξη για αναζήτηση της γνώσης.
Μαζί μας μίλησε η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του PCAI, Κίκα Κυριακάκου.
The Garden of Pythia· να ξεκινήσουμε με μια περιγραφή σας για την εγκατάσταση;
«Το νέο έργο του Sandison συνιστά έκφανση της περιβαλλοντικής αποστολής του PCAI και της αφοσίωσή μας στη σύγχρονη τέχνη. Η εμβυθιστική εγκατάσταση “The Garden of Pythia” (O Κήπος της Πυθίας) αντιπροσωπεύει τη γλυπτική προσέγγιση του Sandison προς την κινούμενη εικόνα και την τεχνολογία της πληροφορίας, αντανακλώντας, παράλληλα, το ενδιαφέρον του για την προστασία της φύσης, την ανθρώπινη και μη ανθρώπινη επικοινωνία και την πολιτιστική κληρονομιά. Η ανάθεση αυτή συνδυάζει, σε πραγματικό χρόνο, στοιχεία που έχουν παραχθεί από υπολογιστή, προσφέροντας στους θεατές τη δυνατότητα κατανόησης των εννοιών της τεχνητής νοημοσύνης και του ιστορικού τους πλαισίου και υπογραμμίζοντας τη συνέχιση της ανθρώπινης έρευνας και την επιδίωξη για αναζήτηση της γνώσης».
Πού συναντά η περιβαλλοντική αποστολή του PCAI την επιλογή του συγκεκριμένου έργου;
«Πρόκειται για μια ανάθεση στον καλλιτέχνη με βασικό γνώμονα την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, κεντρική αποστολή της συλλογής έργων τέχνης καθώς και των εκθέσεων και των πολιτιστικών προγραμμάτων του PCAI. “Ο Κήπος της Πυθίας” είναι ένας τόπος φανταστικός που τοποθετείται εν μέρει σε μια ορεινή πλαγιά στην αρχαία Ελλάδα και εν μέρει στη μήτρα του ηλεκτρονικού υπολογιστή του καλλιτέχνη. Πρόκειται για μια εγκατάσταση που στόχο έχει να προβληματίσει για τη σχέση ανθρώπου, τεχνολογίας αλλά και περιβάλλοντος σε μια εποχή κρίσιμων οικολογικών ζητημάτων, όπως η σημερινή».
Πυθία, Μαντείο των Δελφών, χρησμοί· ποια είναι η σύνδεσή τους με την Τεχνητή Νοημοσύνη;
«Το Μαντείο και η Πυθία, παρά τη μεταφυσική τους διάσταση, συνδέονταν άμεσα με καίριες πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις κατά την αρχαιότητα. Εμπνευσμένος από την επίσκεψή του στο πι και στον ναό του Απόλλωνα, ο Sandison δημιούργησε μέσω κώδικα ένα πρωτότυπο, εικαστικό έργο τεχνητής νοημοσύνης που φέρνει σε διάλογο τις θεωρήσεις περί Πυθίας με το πλούσιο φυσικό περιβάλλον του Παρνασσού. Επιδίωξη του καλλιτέχνη και του PCAI, το κοινό να αντιληφθεί το συγκεκριμένο περιβαλλοντικό έργο τέχνης ως ένα μέσο γεφύρωσης ανάμεσα στο αρχαίο και το σύγχρονο καθώς συχνά οι απαντήσεις που ζητάμε από την τεχνητή νοημοσύνη παρουσιάζουν αναλογίες με τις αναζητήσεις του αρχαίου κόσμου από την Πυθία».
Charles Sandison ·γνωστός για τις -μεγάλης κλίμακας- εγκαταστάσεις του σε εξωτερικούς χώρους. Είναι το έργο του αυτό εμπνευσμένο και άρρηκτα δεμένο αποκλειστικά με τους Δελφούς;
«Η συγκεκριμένη εγκατάσταση συνδέεται άμεσα με το πι, το φυσικό περιβάλλον και την ιστορία των Δελφών. Είχαμε προσκαλέσει τον καλλιτέχνη στον χώρο αρκετό καιρό πριν, ώστε να μιλήσουμε για τη νέα αυτή ανάθεση. Τότε είχα την ευκαιρία να του παρουσιάσω και να του μιλήσω για το αναστηλωμένο από το PCAI αρχιτεκτονικό μνημείο του Δημήτρη Πικιώνη, τη σύνδεσή του με την αρχαία και νεότερη ιστορία, καθώς και με τη χλωρίδα και την πανίδα της ευρύτερης περιοχής. Πριν τη τελική εγκατάσταση, ο καλλιτέχνης επέστρεψε ξανά στον πι, μελέτησε την περιοχή και τους αρχαιολογικούς χώρους και είχε την ευκαιρία να αφουγκραστεί την ιδιαίτερη φυσιογνωμία των Δελφών. Παράλληλα, στο πλαίσιο των εγκαινίων, έγινε μια νέα ανάθεση στον sound artist Kostadis Michail για τη δημιουργία μιας ηχητικής εγκατάστασης, η οποία παρουσιάστηκε σε διάλογο με το έργο του Sandison».
Ο επισκέπτης του «Κήπου της Πυθίας» είναι παρατηρητής ή συμμετέχει ενεργά στην εμπειρία;
«Ο επισκέπτης καταφθάνοντας στο πι θα βιώσει μια πραγματικά πρωτόγνωρη και εμβυθιστική, πλήρως βιωματική εμπειρία μέσα στη φύση. Γλυπτά, προτομές, θραύσματα, λέξεις και αριθμοί εναλλάσσονται πάνω σε δέντρα, βράχους και στο Πικιωνικό περίπτερο, υπακούοντας στον κώδικα του Sandison. Το κοινό μπορεί να αναζητήσει τις δικές του απαντήσεις και τους δικούς του χρησμούς μέσα από το έργο του καλλιτέχνη και να το βιώσει συνδυαστικά με το τοπίο. Το έργο του Sandison είναι εφοδιασμένο με ειδικά σχεδιασμένο κώδικα και αισθητήρες που ανιχνεύουν τη θερμοκρασία και τα επίπεδα φωτισμού, επιτρέποντας στο έργο να αλληλοεπιδρά με το τοπικό περιβάλλον και να εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου».
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στην παραγωγή της εγκατάστασης;
«Ο Sandison έχει δημιουργήσει και στο παρελθόν μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις σε προσόψεις ιστορικών κτιρίων, όπως είναι η Όπερα του Όσλο. Ωστόσο, η παρουσίαση ενός έργου σε ανοιχτό πεδίο, μέσα στη φύση, πάνω σε δέντρα και βράχους, με όλες τις αντίξοες καιρικές συνθήκες που μπορεί να προκύψουν, υπήρξε μια αρκετά σημαντική πρόκληση για εμάς. Διασφαλίσαμε έτσι τον χρόνο και την τεχνική υποστήριξη ώστε να προετοιμαστούμε κατάλληλα, να προβλέψουμε καταστάσεις και να σχεδιαστεί το έργο με τον καλύτερο τρόπο για την απρόσκοπτη παρουσίασή του στο κοινό».
Θυμάστε σκέψεις, συναισθήματα από την πρώτη επαφή σας με το έργο;
«Εδώ και αρκετά χρόνια παρακολουθώ τη δουλεία του Sandison με μεγάλο ενδιαφέρον και, μάλιστα πρόσφατα, είχα την ευκαιρία να δω από κοντά το έργο που έχει δημιουργήσει για το Μusée du quai Branly στο Παρίσι. Την ανάθεση “Ο Κήπος της Πυθίας” την είχαμε συζητήσει διεξοδικά, είχαμε ανταλλάξει πληθώρα από mails, προσχέδια, φωτογραφίες, renders και περιγραφές. Ωστόσο, τίποτα δε σε προετοιμάζει για την πραγματική διάσταση του έργου και την αρμονική σύνδεσή του με το φυσικό τοπίο του Πικιωνικού Παβιγιόν και των Δελφών».
Αν περιγράφατε με πέντε λέξεις την εμπειρία του «Κήπου της Πυθίας», ποιες θα επιλέγατε;
«Απροσδόκητη. Καθηλωτική. Περιβαλλοντική. Διαλογιστική, στοχαστική. Επίκαιρη».
Ένα σχόλιό σας για τη σχέση της Τέχνης με την Τεχνητή Νοημοσύνη;
«Η συζήτηση γύρω από τη σχέση Τέχνης και Τεχνητής Νοημοσύνης είναι πολυδιάστατη και εν εξελίξει, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε ζητήματα όπως είναι τα πνευματικά δικαιώματα. Το ΑΙ ασφαλώς και μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο πολιτιστικό εργαλείο χωρίς παρόλα αυτά να υποκαθιστά ή να ανταγωνίζεται τον ρόλο του δημιουργού και των παραδοσιακών ή σύγχρονων μέσων τέχνης. Mπορεί, λόγου χάρη, να συμβάλει σημαντικά στην ψηφιοποίηση και τη συντήρηση ιστορικών χώρων και πολιτιστικών αρχείων, στη δημιουργία διαδραστικών εμπειριών σε Mουσεία και αρχαιολογικές τοποθεσίες, αλλά και στην προσβασιμότητα μέσω μεταφραστικών ή άλλων εργαλείων».
Μέσα από ποιες διαδρομές, πιστεύετε ότι η Τέχνη μπορεί να προστατέψει το περιβάλλον και να εμπνεύσει τον σεβασμό για τη φύση;
«Οι τρόποι με τους οποίους η Τέχνη μπορεί να αποτελέσει όχημα για την περιβαλλοντική προστασία είναι ποικίλοι. Το έχουμε διαπιστώσει έμπρακτα όλα αυτά τα χρόνια μέσα από τις αναθέσεις, τις εκθέσεις, τα προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών καθώς και από τις εκπαιδευτικές δράσεις του PCAI. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια των εκθέσεων, των προβολών, των ξεναγήσεων και των performances που διοργανώσαμε στον Βοτανικό Κήπο Διομήδους (Sheltered Gardens 2022-2023, Shinrin-Yoku 2024), το κοινό είχε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με πρωτότυπα εικαστικά έργα με θέμα τον κήπο και τη φύση και να γνωρίσει, παράλληλα, ένα σημαντικότατο πνεύμονα πρασίνου της Αττικής. Επίσης, μέσα από το πρόγραμμα φιλοξενίας Τilos Artist Residency, το οποίο πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο στο ακριτικό νησί της Τήλου, το πρώτο πιστοποιημένο νησί μηδενικών αποβλήτων, καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες και σχεδιαστές έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν έργα τέχνης και χρηστικά αντικείμενα από υλικά προς απόρριψη».
Να κλείσουμε, με λίγα λόγια σας για το όραμα του PCAI για το «πι»;
«Το PCAI είναι ένας πολιτιστικός Oργανισμός, ο οποίος στοχεύει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από την πλούσια και συνεχώς αναπτυσσόμενη συλλογή έργων τέχνης του και από ένα ετήσιο πρόγραμμα καλλιτεχνικών αναθέσεων, εκθέσεων σύγχρονης τέχνης, artist residencies, εργαστηρίων και συνεδρίων. Ιδρύθηκε από τον Αθανάσιο Πολυχρονόπουλο, CEO της περιβαλλοντικής εταιρείας Polygreen, και επιδίωξή μας είναι να παρέχουμε στους καλλιτέχνες τα μέσα και τους πόρους για να δημιουργήσουν καλλιτεχνικό έργο σε διάλογο με σύγχρονα περιβαλλοντικά, κοινωνιολογικά και φιλοσοφικά ζητήματα, επιτρέποντας απόλυτη ελευθερία έκφρασης και κριτικής έρευνας. Ως καλλιτεχνική διευθύντρια εστιάζω σε μεγάλο βαθμό στην εξωστρέφεια και στις δημιουργικές συνέργειες με άλλους φορείς και Μπιενάλε, όπως η Serpentine του Λονδίνου, η Μπιενάλε της Βενετίας, του Σάο Πάολο και της Σάρζα και το KW του Βερολίνου. Παράλληλα, μέσα από τον ρόλο μου ως CSR Task Group Manager και ως Εκλεγμένο Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Ένωσης Εταιρικών Συλλογών Σύγχρονης Τέχνης (IACCCA) με απασχολεί σε μεγάλο βαθμό η κοινωνική ευθύνη και ο περιβαλλοντικός ρόλος πολιτιστικών φορέων και εταιρειών.
Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων μας αναλάβαμε μεταξύ άλλων την αναστήλωση και την πολιτιστική ενεργοποίηση του Παβιγιόν Πικιώνη, πλέον “πι” (Παγκόσμιο Κέντρο Κυκλικής Οικονομίας και Πολιτισμού). Πρόκειται για ένα ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο της δεκαετίας του 1950, που βρίσκεται στην αρχαιολογική περιοχή των Δελφών και σχεδιάστηκε από τους κορυφαίους Έλληνες αρχιτέκτονες Δημήτρη και Πέτρο Πικιώνη. Ο πολιτιστικός αυτός χώρος του PCAI έχει ως τώρα φιλοξενήσει σημαντικές εκθέσεις και πολιτιστικές δραστηριότητες σε συνεργασία με διεθνείς φορείς και συλλογές τέχνης. Αυτή την περίοδο παρουσιάζεται η νέα εγκατάσταση “Ο Κήπος της Πυθίας” του Βρετανού Charles Sandison».
