Η ταινία «Κοινωνική Σαπίλα» του Στέλιου Τατασόπουλου (1932), θεωρείτο χαμένη μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν η Αγλαΐα Μητροπούλου και ο σκηνοθέτης εντόπισαν υλικά της ταινίας και τα εργαστήρια της Ταινιοθήκης της Ελλάδος ανέλαβαν την αποκατάστασή της. Η πρώτη αυτή αποκατεστημένη βερσιόν του ιστορικού φιλμ κυκλοφόρησε το 1989.
Πρόσφατα, στο πλαίσιο της διοργάνωσης Documenta 14: Μαθαίνοντας από την Αθήνα, η Ταινιοθήκη της Ελλάδος σε συνεργασία με την Documenta 14 και την Ταινιοθήκη του Βελγίου (Cinematek) προχώρησαν σε μια βελτιωμένη επανέκδοση της ταινίας, η οποία ψηφιοποιήθηκε για πρώτη φορά σε DCP σε ανάλυση 2Κ στη Cinematek στις Βρυξέλλες.
Οι σημερινές ψηφιακές δυνατότητες βελτίωσαν σημαντικά την ποιότητα της εικόνας επιτρέποντας ένα πιο κοντινό στην αρχική εκδοχή της ταινίας αποτέλεσμα.
Οι ελληνικοί μεσότιτλοι που σχεδιάστηκαν από τον σκηνοθέτη το 1989 έχουν διατηρηθεί σχεδόν αυτούσιοι με εξαίρεση ελάχιστες διορθώσεις.
Ο Κ. Βήτα, ο οποίος το 2015 συνέθεσε την μουσική που συνοδεύει την ταινία, δούλεψε εκ νέου το σάουντρακ για τις ανάγκες της νέας, μεγαλύτερης διάρκειας.
Την Πέμπτη 7 και Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου, η ταινία θα προβληθεί στο Κάσελ, στο πλαίσιο της Documenta 14, σε παγκόσμια πρεμιέρα. Τις προβολές θα προλογίσει η Μαρία Κομνηνού, γενική γραμματέας διοικητικού συμβουλίου της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.
Πιο επίκαιρη από ποτέ, η ταινία, αποτελεί το πρώτο φιλμ κοινωνικού προβληματισμού στην Ελλάδα. Είναι η πρώτη ταινία μυθοπλασίας που ασχολήθηκε με τη δεινή κατάσταση των άνεργων και φτωχών εργατικών πληθυσμών των αστικών κέντρων, και ταυτόχρονα απεικόνισε τους αγώνες για την οργάνωση της βιομηχανικής εργασίας σε συνδικάτα.
Δεδομένου πως ο συνδικαλισμός και οποιαδήποτε δραστηριότητα που μπορούσε να θεωρηθεί ως αριστερή, διώκονταν ως «ιδιώνυμο αδίκημα» με Βενιζελικό νόμο του 1929, το γύρισμα της ταινίας ήταν ένα αρκετά ριψοκίνδυνο εγχείρημα. Η ταινία, επίσης, προσέβαλε τα ήθη της εποχής, απεικονίζοντας με όλες τις λεπτομέρειες την εξάρτηση από τα ναρκωτικά.
Την άφιξη της ταινίας στις αίθουσες ακολούθησαν αστυνομικές επεμβάσεις και ματαιώσεις προβολών.
Η «Κοινωνική σαπίλα» αξίζει τον κόπο να ανακαλυφθεί εκ νέου από παλαιότερους και νέους θεατές, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως λόγω της ιστορικής αλλά και σύγχρονης αξίας της.
Σύνοψη της υπόθεσης
Ένας φτωχός φοιτητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Ντίνος Βρισθένης (Στέλιος Τατασόπουλος), έχει εγκαταλείψει τις σπουδές του λόγω οικονομικών δυσκολιών και βρίσκεται σε αναζήτηση εργασίας. Καταφέρνει να προσληφθεί ως ηθοποιός σε έναν θίασο, όπου γνωρίζει και ερωτεύεται την πρωταγωνίστρια, Νίκη (Δανάη Γρίζου). Όταν αυτή ενδίδει σε έναν βιομήχανο που της υπόσχεται λαμπρό μέλλον, ο Ντίνος, απογοητευμένος, εγκαταλείπει το θέατρο.
Η φτώχια θα τον οδηγήσει στις γραμμές του προλεταριάτου και θα γίνει καπνεργάτης, προκειμένου να κερδίσει τα απαραίτητα προς το ζην. Εκεί, έρχεται αντιμέτωπος με την εκμετάλλευση των εργατών, συμβάλλει στην ίδρυση του συνδικάτου και ηγείται του αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη, αδιαφορώντας για τις ανηλεείς διώξεις της αστυνομίας. Φυλακίζεται και όταν βγαίνει απαρνείται το παρελθόν του και αποφασίζει να πολεμήσει την κοινωνική σαπίλα.
Σενάριο – σκηνοθεσία: Στέλιος Τατασόπουλος, διεύθυνση φωτογραφίας: Μιχάλης Γαζιάδης, σκηνογραφία: Κώστας Λογαριαστάκης. Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Στέλιος Τατασόπουλος, Δ. Γρίζου, Τ. Κεφαλάς, Τ. Γαρμπή, Κ. Οικονόμου.
Στέλιος Τατασόπουλος (1908 – 2000)
Έλληνας σκηνοθέτης, γεννημένος στην Πόλη με σπουδές υποκριτικής στο Παρίσι. Σκηνοθέτησε 27 ταινίες, μεταξύ των οποίων τις «Κοινωνική Σαπίλα» και «Μαύρη Γη», οι οποίες διακρίνονται για την κοινωνική κριτική τους.
Η νέα κόπια θα προβληθεί στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος μέσα στη χρονιά.
Πληροφορίες
Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136
(Μετρό Κεραμεικός) 104 35 Αθήνα
Τηλ. (210) 36 09 695, 36 12 046
