Αφιερωμένη στον πολυσχιδή Αμερικανό καλλιτέχνη Man Ray (1890 – 1976) είναι η φετινή καλοκαιρινή περιοδική έκθεση, με τίτλο «Τα πρόσωπα της γυναίκας», που οργανώνει το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στην Άνδρο, έως τις 27 Σεπτεμβρίου.
Η γυναίκα, ανώνυμη ή επώνυμη, καταξιωμένη ή αγνοημένη, οικεία ή αλλότρια, μούσα ή ερωμένη, γυναίκα του αισθησιασμού, του πόθου και των επιθυμιών, του θαυμασμού ή της απόρριψης, απαθανατίζεται και αναδεικνύεται σε κυρίαρχη φιγούρα, με κάθε μέσο και τρόπο, σε ολόκληρη την πορεία της δημιουργίας τού ζωγράφου, γλύπτη, χαράκτη, σκηνογράφου, φωτογράφου και επινοητή ποικίλων αντικειμένων, Man Ray.
Με την αδιάψευστη διαύγεια του φακού
Η έκθεση «Τα πρόσωπα της γυναίκας» είναι θεματική και έχει ως άξονα αναζήτησης τη γυναίκα στις πολλές προσωπομορφικές της εκδοχές και τα ποικίλα πρόσωπά της. Τα πρόσωπα, ως οπτική καταγραφή, η οποία κινείται στις παρυφές του ρεαλισμού, ο Man Ray ούτε τα ωραιοποιεί, ούτε και τα κολακεύει. Με τη στιγμιοτυπική ενάργεια του φακού, συλλαμβάνει και αποδίδει έννοιες και νοήματα, καταστάσεις και συμπεριφορές, όνειρα και δικαιολογημένες ή αναιτιολόγητες φιλοδοξίες. Με την ευαισθησία του βλέμματος και την αδιάψευστη ικανότητα του φωτογραφικού φακού, καθηλώνει την αλήθεια του προσώπου, την επιτηδευμένη ή την ανεπιτήδευτη ομορφιά, χωρίς να αντιπαρέρχεται το φευγαλέο και εφήμερο του γυναικείου κάλλους.
Γυναίκες, που βίωσαν τη βασανιστική επαναληπτικότητα της πόζας και του επιτηδευμένου εφήμερου πλαστού κάλλους, ή γυναίκες της σουρεαλιστικής ακόμα επινόησης αποδίδονται με την αδιάψευστη διαύγεια του φακού και καθηλώνονται στο ομοιότυπο, εγείροντας αξιώσεις δημόσιας θέασης σε αίθουσες τέχνης και μουσειακούς χώρους. Και τούτο, γιατί η διαφραγματική κίνηση του φακού μέσα στα όρια του ελάχιστου κλασματικού χρόνου, όχι απλώς αναπαράγει πιστά και αλάνθαστα μορφικά στοιχεία, αλλά και αποδίδει βιωματικούς χαρακτηρισμούς του κάθε εικονιζόμενου προσώπου, που συγκροτούν την ιδιομορφία και την αλήθεια του. Ενσωματώνοντας στο εικονιζόμενο πρόσωπο βιώματα και ευαισθησίες, οδηγεί την όραση στα ενδότερα της φωτογραφικής επίφασης.
Στις τέσσερις ενότητες της έκθεσης, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει την – άνω των 50 ετών – καλλιτεχνική πορεία του Man Ray, μέσα από 150 έργα όλων των ειδών: φωτογραφίες, ζωγραφικά έργα, χαρακτικά, σχέδια, γλυπτά και ready – mades. Θα δει θρυλικές μορφές, όπως την Gertrude Stein, την Peggy Guggenheim, την Kiki de Montparnasse, την Lee Miller, την Coco Chanel, την Ava Gardner, την Catherine Deneuve και άλλα δημοφιλή ονόματα της τέχνης, του θεάματος και της παρισινής κοσμικής ζωής, και θα διαπιστώσει πως το σουρεαλιστικό κίνημα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην τέχνη του Man Ray, ανακαλύπτοντας έργα που επισκιάστηκαν από τη φωτογραφία.
Το εικαστικό αυτό αφιέρωμα συνοδεύει ο τρίγλωσσος (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά) συνοδευτικός τόμος των 350 σελίδων, που εκδόθηκε από τη Μικρή Άρκτο.
Δημιουργική φαντασία πολλών διαστάσεων
Ο Man Ray ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία ως ζωγράφος και, στη συνέχεια, ασχολήθηκε με τη φωτογραφία, στην οποία οφείλει, κατά κύριο λόγο, και τη διασημότητά του. Παράλληλα, ασχολήθηκε και με τη γλυπτική, τη χαρακτική, τον κινηματογράφο, αλλά και τη δημιουργία αντικειμένων που επινόησε η δημιουργική του φαντασία.
Όταν έφτασε στο Παρίσι, το 1921, ως φωτογράφος, κατάφερε να ανοίξει την ερμητικά κλειστή πόρτα της παρισινής κοινωνίας. Από ανάγκη βιοπορισμού, στράφηκε στη φωτογραφία και, ιδιαίτερα, στη φωτογραφία μόδας, καταγράφοντας με τον φακό του το παραδόξως ασύνηθες. Το νεοφανές και το ανέκδοτο. Στα χέρια του, η φωτογραφία γίνεται μέσο γραφής και ανασχεδιασμού του κόσμου, με την εναλλαγή φωτός και σκιάσεων. Σε μια περίοδο που η φωτογραφία δεν ήταν ακόμα έτοιμη να διεκδικήσει τη θέση της σε αίθουσες τέχνης και χώρους μουσειακούς, ο Man Ray συνέβαλε στο να αποκτήσει μια σημαίνουσα καλλιτεχνική οντότητα.
Η ιδιότητά του αυτή θα ήταν άδικο να επισκιάσει τη σημαντική παρουσία του στον χώρο της εικαστικής δημιουργίας. Είναι γνωστός, άλλωστε, ο ρόλος του στο σουρεαλιστικό κίνημα. Με τη συμμετοχή του σε πολλές εκθέσεις και την αποδοχή που έτυχε από τους πρωτοπόρους και θεμελιωτές του κινήματος, χωρίς να υπογράψει οποιοδήποτε μανιφέστο, αναγνωρίστηκε ως μια από τις σημαίνουσες ηγετικές φυσιογνωμίες της σουρεαλιστικής εικονογραφίας.
Κατά τον André Breton, φίλο και συνοδοιπόρο του στο μεγάλο κίνημα του Σουρεαλισμού, ο Man Ray υπήρξε «από τους λίγους, που κατάφεραν να αναδείξουν, με την τέχνη του φακού, μια ανέκδοτη θεματολογία, η οποία, χωρίς να αφήνει κανέναν αδιάφορο, συναρπάζει, εκπλήσσει, αιφνιδιάζει».
Πληροφορίες
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Χώρα Άνδρου – Άνδρος, τηλ.: 22820 22444. Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 11.00 – 15.00 και 18.00 – 21.00, Δευτέρα: 11.00 – 15.00, Τρίτη: κλειστά.
