Επισφραγίζοντας μια δυνατή σχέση, ο συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος επιστρέφει, ύστερα από 37 χρόνια, σε έναν σημαντικό χώρο πολιτιστικής προσφοράς και λειτουργίας, στον Φιλοπρόοδο Όμιλο Υμηττού (ΦΟΥ), και μας μιλά για τις συναυλίες του.
Φέτος, ο ιστορικός σύλλογος ΦΟΥ συμπληρώνει τα 60 του χρόνια και ξεκινά τον εορτασμό αυτής της επετείου με μια εμβληματική εκδήλωση: την παρουσίαση του έργου του Θάνου Μικρούτσικου, «Μουσική Πράξη στον Μπέρτολτ Μπρεχτ», σε 2 μοναδικές συναυλίες, στις 16 και 17 Ιανουαρίου – ημερομηνίες που, το 1978, είχε πρωτοπαρουσιαστεί το έργο αυτό στο αθηναϊκό κοινό, μέσω του ΦΟΥ -, στις 9 το βράδυ.
Ο Θάνος Μικρούτσικος θυμάται, αναπολεί και αναθερμαίνει την άρρηκτη αυτή σχέση, και μιλά για τις συναυλίες, τον σύλλογο και τα όνειρα τού τότε και του τώρα.
Τι θα απολαύσει το κοινό σε αυτές τις δύο συναυλίες;
37 χρόνια ακριβώς πριν από την πρώτη εκτέλεση στον ίδιο χώρο, στον ΦΟΥ, θα παρουσιάσω τη “Μουσική Πράξη στον Μπρεχτ”. Το έργο μου αυτό είναι ένα από τα οριακά μου έργα και, με αυτό, εννοώ ότι είναι μια εργασία, με την οποία ξεπέρασα τα όριά μου. Διερεύνησα την έννοια της αποστασιοποίησης στη μουσική, μελοποιώντας τον Μπρεχτ με ολοκληρωμένο τρόπο. Είχα ξεκινήσει να δουλεύω πάνω σε κείμενα του Μπρεχτ, το 1972, αλλά η εργασία αυτή κράτησε 5 ολόκληρα χρόνια. Η φόρμα του έργου δεν είναι εύκολη, αλλά είμαι υπερήφανος, γιατί όπως αποδείχτηκε από τις εκτελέσεις του έργου, που έγιναν σε διαφορετικές εποχές, το έργο μου αυτό έγινε κατανοητό από μεγάλο μέρος του κοινού, αποδεικνύοντας την πάγια διαχρονική μου θέση ότι η κατανόηση ενός έργου δεν έχει να κάνει με την ευκολία της φόρμας, αλλά με άλλους παράγοντες. Στον 20ό και στον 21ο αιώνα, δεν είναι απαραίτητο να απευθύνεσαι μόνο στην καρδιά ή στο θυμικό του θεατή – ακροατή, αλλά, ταυτοχρόνως, στο μυαλό και στη σκέψη του.
Μαζί μου, στις δυο παραστάσεις, θα είναι ο πιο σημαντικός Έλληνας τραγουδιστής σε έργα “ενδιάμεσου χώρου”, ο Κώστας Θωμαΐδης, δυο εκτελεστές πνευστών οργάνων: ο Θύμιος Παπαδόπουλος και ο Δημήτρης Χουντής (άλτο σαξόφωνο, κλαρινέτο, σοπράνο σαξόφωνο, φλάουτο με ράμφος) και ο ηθοποιός Δημήτρης Παπανικολάου. Στο πιάνο, το τραγούδι και τη διεύθυνση – όπως πάντα γι’ αυτό το έργο – εγώ.
Θα προηγηθεί, επίσης, και ο “Κύκλος με την κιμωλία” του Μάνου Χατζιδάκι, σε ποίηση του Μπρεχτ και μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη. Κύκλος 4 τραγουδιών για φωνή και πιάνο, με την Άννα Λινάρδου στο τραγούδι. Τα τραγούδια αυτά τα έγραψε ο Χατζιδάκις για την παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, που ανέβηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Φόρος τιμής σε έναν μέγιστο συνθέτη που με τίμησε με τη φιλία και την αγάπη του, όσο κι αν οι ιδέες μας για μελοποίηση του Μπρεχτ είναι διαφορετικές.
Ποια είναι η σύνδεσή σας με τον ΦΟΥ:
Ο ΦΟΥ, που ξεκίνησε τη δράση του πριν 60 χρόνια, ειδικά στη δεκαετία του ’70, στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, αποτέλεσε μια νησίδα αναπνοής για την Τέχνη και τον Πολιτισμό στον τόπο μας. Στα τελευταία χρόνια της Δικτατορίας, γνώρισα μερικά από τα παιδιά του ΦΟΥ και κάναμε καθημερινή παρέα. Δεθήκαμε, μοιραστήκαμε κοινά όνειρα, αγωνίες και, αμέσως μετά την πτώση της Χούντας, συνεργαστήκαμε στον ΦΟΥ. Εκεί, έκανα δυο μήνες πρόβα, με νέους ηθοποιούς, την Καντάτα για την Μακρόνησο. Εκεί, πριν 37 χρόνια, πρωτοπαρουσίασα τον Μπρεχτ. Μάλιστα, είχα ιδρύσει, με τον Μιχάλη Γρηγορίου, το “Μουσικό Εργαστήρι” και, στον ΦΟΥ, κάναμε παραστάσεις υψηλών προδιαγραφών (Μπετόβεν, Χατζιδάκι, νέα μουσική του 20ού αιώνα κ.λπ.). Όσο κι αν χαθήκαμε τα επόμενα χρόνια, είμαστε άρρηκτα δεμένοι. Αυτός είναι και ο λόγος, που αφιερώνω τις δυο αυτές παραστάσεις στον Γιώργο Καραχάλιο, στην Ελευθερία Σαχίνογλου και στον Παρασκευά Καρασούλο (δραστήριο μαθητή εκείνη την εποχή) και, μέσω αυτών, και σε όσους έφυγαν από την παρέα μας εκείνης της εποχής.
Τι ονειρευόσασταν πριν 37 χρόνια, και πώς φαντάζουν τώρα αυτές οι προσδοκίες;
Όσον αφορά στα όνειρα που έκανα για τη μουσική, που θέλω να γράψω, οφείλω να πω ότι πολλά από αυτά έγιναν πραγματικότητα. Γράφω μουσική συνέχεια, γνώρισα σπουδαίους ανθρώπους και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και, κυρίως, μέσω της μουσικής μου, επικοινώνησα με πολλούς νέους ανθρώπους με ουσιαστικό τρόπο. Βεβαίως, θα συνεχίσω να ονειρεύομαι μέχρι τέλους, γιατί μια από τις βασικές θέσεις και αρχές μου είναι: “Λυπήσου αυτούς, που δεν ονειρεύονται”.
Σε ό,τι αφορά στα κοινά μας όνειρα, που έκανα τότε με τους φίλους μου, ήταν όνειρα για έναν καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο. Παρ’ όλες τις κατά καιρούς επιτυχίες στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, αυτήν τη στιγμή φαίνεται να υπάρχει ένα πισωγύρισμα παντού. Αλλά, αλίμονο μας, αν σταματήσουμε να παλεύουμε για μια δίκαιη κοινωνία. Δεν έχει νόημα να ζούμε υποταγμένοι στη μοίρα. Τη μοίρα μας την έχουμε στα χέρια μας. Και η Ιστορία μάς μαθαίνει ότι, αν δεν τα παρατήσεις, οι διαδοχικές ήττες θα φέρουν, στο τέλος, την ανατροπή. Όπως η σπουδαία Ρόζα έλεγε: “Έτσι κι αλλιώς, η Γη θα γίνει κόκκινη, ή κόκκινη από ζωή ή κόκκινη από θάνατο. Θα παλέψουμε εμείς γι’ αυτό”.
Στη σημερινή Ελλάδα, ποιο είναι το πρώτο πράγμα, που θα θέλατε να αλλάξει το συντομότερο δυνατόν;
Να μπει τέρμα στην ανθρωπιστική καταστροφή, που συμβαίνει τα τελευταία 5 χρόνια στην πατρίδα μας από τις 3 μνημονιακές κυβερνήσεις. 30% ανεργία, 60% ανεργία των νέων, 50% στα όρια της φτώχιας και η μεσαία τάξη να κατακερματίζεται. Φτάνει! Έως εδώ! Και για να συμβεί αυτό, πρέπει να σταματήσει ο φόβος (εκπορευόμενος από τα ΜΜΕ και τις άρχουσες ελίτ μέσα και έξω), να γίνουν οι αναγκαίες ρήξεις και πάντα ο κόσμος να είναι σε εγρήγορση. Δεν θα μας σώσουν οι σωτήρες. Μόνο όλοι μαζί μπορούμε να πάμε μακριά.
Πληροφορίες
Φιλοπρόοδος Όμιλος Υμηττού: Ανδρέα Λεντάκη – Αμισσού – Σμύρνης, Υμηττός, τηλ.: 210 7625856, 6985 933290. Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος: 15 ευρώ, φοιτητικό – ανέργων: 12 ευρώ.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
