Αθέμιτος ανταγωνισμός, «κανιβαλισμός» μεταξύ των κωδικών και ανατροπές συσχετισμών στα μερίδια στο ράφι είναι μερικά από τα ζητήματα που έχει δημιουργήσει η πρωτοβουλία για το «καλάθι του νοικοκυριού».
Σε ό,τι αφορά την αποκλιμάκωση των τιμών, το αποτύπωμα της πρωτοβουλίας εκτιμάται ότι είναι περιορισμένο, καθώς τον πρώτο λόγο στη διαμόρφωση της τιμολογιακής πολιτικής εξακολουθούν να κρατούν τα αυξημένα κοστολόγια ενέργειας και πρώτων και δεύτερων υλών που επιβαρύνουν τη βιομηχανία βασικών καταναλωτικών ειδών.
Αναλυτικότερα, με την πρωτοβουλία για το «καλάθι του νοικοκυριού» να έχει συμπληρώσει το πρώτο τρίμηνο εφαρμογής της και με την «κουβέντα» για τη χρονική διάρκεια που δύναται να παραταθεί το μέτρο να παραμένει ανοιχτή, στελέχη της βιομηχανίας τροφίμων μιλώντας στην «Ν» αξιολογούν τη μέχρι σήμερα πορεία του εγχειρήματος.
Η πορεία των πωλήσεων
Αρχής γενομένης από την πορεία των πωλήσεων, εκπρόσωποι της βιομηχανίας τροφίμων αναφέρουν ότι οι κωδικοί που εισέρχονται στην πρωτοβουλία εμφανίζουν αυξημένες επιδόσεις, τόσο σε αξία όσο και σε όγκους, ανάλογες με αυτές που επιτυγχάνονται όταν βρίσκονται σε προωθητικό καθεστώς. Ωστόσο, κυριαρχία στο καλάθι έχουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, γεγονός που ευνοεί συνθήκες ανάπτυξης αθέμιτου ανταγωνισμού στην αγορά.
«Παρατηρούμε αύξηση των πωλήσεων όταν ο λιανέμπορος επιλέγει επώνυμα προϊόντα για το καλάθι, αντίστοιχη με την αύξηση των πωλήσεων όταν συμμετέχουμε σε γενικότερες προωθητικές ενέργειες. Στο καλάθι, παρατηρήθηκε μεγαλύτερη προτίμηση και προβολή στα προϊόντα Ιδιωτικής Ετικέτας (PL) από τους λιανέμπορους, με αποτέλεσμα να βλέπουμε μεγαλύτερο ποσοστό ανάπτυξης σε αυτά από τον μέσο όρο της κατηγορίας. Η τελική επιλογή σχετικά με τα προϊόντα είναι στον λιανέμπορο» αναφέρει η βιομηχανία, προσθέτοντας: «Αυτό μπορεί να ειπωθεί ότι λειτουργεί ως αθέμιτος ανταγωνισμός, διότι προωθεί τα PL. Τα μόνα όπλα που έχουν τα επώνυμα προϊόντα είναι, όπως πάντοτε, η ποιότητα και η σωστή τιμή σε σχέση με την ποιότητα».
Παρεμβατικό
Σύμφωνα με άλλα στελέχη της βιομηχανίας: «Το καλάθι του νοικοκυριού αποτελεί ένα “πείραμα”, που ξεκίνησε στην Ελλάδα από το υπουργείο Ανάπτυξης ως εργαλείο για να υπηρετήσει την οικονομική πολιτική σχετικά με την προσπάθεια συγκράτησης των τιμών και την αναχαίτιση του πληθωρισμού. Όμως, η ουσιαστική εφαρμογή του απαιτεί παρεμβατικές κινήσεις στην ομαλή λειτουργία μιας ελεύθερης αγοράς. Με αυτό ελλοχεύει ο κίνδυνος δημιουργίας δυσλειτουργιών στην ανταγωνιστικότητα μεταξύ των επώνυμων προϊόντων που παράγουν οι εταιρείες και αυτών της ιδιωτικής ετικέτας του λιανεμπορίου». Ωστόσο, όπως επισημαίνουν, «σε κάθε περίπτωση το καλάθι του νοικοκυριού αδυνατεί να παρέμβει στη μακροχρόνια τάση και αναζήτηση του καταναλωτή για προϊόντα προστιθέμενης αξίας, που προϋποθέτει άλλες ενέργειες».
Οι κωδικοί
Για το θέμα της ένταξης περισσότερων επώνυμων κωδικών, οι απόψεις της αγοράς φαίνεται ότι διίστανται. «Η αυξημένη εικόνα και υποστήριξη στα ιδιωτικής ετικέτας πιθανώς δεν ανταποκρίνεται στο σύνολο των αναγκών των καταναλωτών για ποιότητα και καινοτομία. Επομένως, θεωρούμε απαραίτητη την προσθήκη περισσότερων επώνυμων προϊόντων, δίνοντας τις επιλογές στον καταναλωτή», εκτιμούν κάποια στελέχη, ενώ άλλα υποστηρίζουν ότι «είναι πολύ δύσκολο να ενταχθούν επώνυμοι κωδικοί στο καλάθι λόγω πολύ υψηλών κοστολογίων για τη βιομηχανία. Οι κωδικοί PL που εντάχθηκαν έχουν πολύ μεγάλη άνοδο. Αυτή η διαφορά μεταξύ PL και επώνυμου προϊόντος υπήρχε ανέκαθεν, δεν είναι αποτέλεσμα του “καλαθιού του νοικοκυριού”. Απλά τώρα η σύγκριση είναι πιο εμφανής στον καταναλωτή. Επίσης η ποιότητα στα PL δεν είναι η ίδια με τα επώνυμα, κατά κανόνα».
Ανατροπή μεριδίων
Η πρωτοβουλία έχει εκ των πραγμάτων ανατρέψει τους συσχετισμούς μεριδίων στις κατηγορίες και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και μεταξύ των επώνυμων κωδικών μιας εταιρείας δημιουργείται «κανιβαλισμός». Όπως εξηγούν οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας, «πέρα από τη μεριδιακή επέκταση της ιδιωτικής ετικέτας, η ένταξη ενός επώνυμου κωδικού στο καλάθι μπορεί να λειτουργήσει εις βάρος του υπόλοιπου κωδικολογίου. Για να αποφευχθεί αυτό η βιομηχανία αναγκάζεται να προχωρήσει σε προωθητικές ενέργειες στο εκτός καλαθιού κωδικολόγιο. Αυτό σε μια συγκυρία που τα λειτουργικά κοστολόγια παραμένουν αυξημένα δεν είναι μια εύκολη άσκηση», προσθέτοντας παράλληλα ότι «μόνο εάν υποχωρήσουν οι τιμές στις πρώτες και δεύτερες ύλες και την ενέργεια, μπορούν να υποστηριχθούν περισσότερες προσφορές. Πρέπει να δοθεί προσοχή στις εικονικές προσφορές, δηλαδή στα φαινόμενα κατά τα οποία ανεβάζουν υψηλότερα τον τιμοκατάλογο και κάνουν εικονικές προσφορές με μεγάλα ποσοστά».
Πιέσεις στους «μικρούς»
Για τους μικρομεσαίους παίκτες της αγοράς οι πιέσεις φέρεται ότι είναι μεγαλύτερες. «Με δεδομένο την επιλογή των λιανεμπόρων υπέρ των PL τους, αλλά και της αδυναμίας των μικρότερων σημείων λιανικής (που δεν έχουν PL), πιθανώς να δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός. Οι μικρότερες βιομηχανίες κινδυνεύουν να χάσουν τη θέση τους στο ράφι, λόγω των πολύ υψηλών κοστολογίων», σημειώνουν τα ίδια στελέχη, όμως ερωτώμενα για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην καινοτομία η όλη συνθήκη εκτιμούν ότι «ακόμη και αυτήν τη δύσκολη περίοδο που όλοι δείχνουν να κυνηγούν το φθηνότερο, τα επώνυμα ποιοτικά και καινοτόμα προϊόντα έχουν το κοινό τους. Η ποιότητα έχει τον καταναλωτή της. Προφανώς κάτι βρίσκουν οι καταναλωτές και στα επώνυμα ποιοτικά προϊόντα και ας είναι λίγο ακριβότερα. Σε διαφορετικά περίπτωση οι βιομηχανίες που έχουν κυρίως επώνυμα και ποιοτικά προϊόντα θα είχαν κλείσει».
