Των Δρ. Ιωάννη Χαραλαμπάκη, διευθύνoντος εταίρου, BlackSummit Financial Group, ΗΠΑ και δρ. Αντώνη Ροδολάκη, οικονομικού συμβούλου σε θέματα Φορολογικής Πολιτικής, Κυβερνητικών Υποθέσεων και Ναυτιλιακών Βιομηχανιών, σε συνεργασία με την BlackSummit Financial Group, Νέα Υόρκη και Τενεσί, ΗΠΑ
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ αγορά άνθρακα έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο ισχυρούς μοχλούς στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής.
Σήμερα αποτιμάται σχεδόν σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, ενώ αναλυτές προβλέπουν ότι μπορεί να ξεπεράσει τα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ δύο οικογένειες αγορών: οι αγορές συμμόρφωσης (compliance), όπου διαπραγματεύονται ρυθμιστικά δικαιώματα εκπομπών (allowances) και η εθελοντική αγορά (voluntary), όπου χρησιμοποιούνται πιστώσεις/ offsets και Πιστοποιητικά Ανανεώσιμης Ενέργειας (RECs) για εταιρικές αυτοδεσμεύσεις ουδετερότητας άνθρακα.
Σε όρους αξίας συναλλαγών, οι αγορές συμμόρφωσης κυριαρχούν σε ποσοστό άνω του 98% της παγκόσμιας δραστηριότητας, ενώ η εθελοντική αγορά παραμένει μικρότερη και σχετικά πιο αδιαφανής.
Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ αυτή συνοδεύεται από πολυπλοκότητα καθώς περισσότερα από 68 συστήματα τιμολόγησης άνθρακα λειτουργούν παγκοσμίως, το καθένα με τους δικούς του κανόνες,
αναγκάζοντας τις εταιρείες να διαχειρίζονται διαφορετικά συστήματα.
ΛΙΓΟΙ κλάδοι αντιμετωπίζουν τόσο έντονη πίεση όσο τα μέταλλα και η εξόρυξη. Οι τομείς αυτοί ευθύνονται για περίπου 15% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ στο αλουμίνιο το ενεργειακό κόστος μπορεί να φτάσει το 30%-40% του κόστους παραγωγής.
ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ, η αγορά τεχνολογιών απανθρακοποίησης αναπτύσσεται ραγδαία, με πρόβλεψη να αυξηθεί από 11 δισ. δολάρια σήμερα σε 17,6 δισ. δολάρια έως το 2027.
Για τους παραγωγούς, η διαχείριση εκπομπών δεν είναι απλώς θέμα συμμόρφωσης, αλλά προϋπόθεση ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας.
ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΑ εκτεθειμένοι κλάδοι βρίσκονται επίσης αντιμέτωποι με τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism ή CBAM) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επιβάλλει κόστος στις εισαγωγές χάλυβα, τσιμέντου, λιπασμάτων, υδρογόνου και ηλεκτρικής ενέργειας.
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι τα έσοδα του CBAM μπορεί να φτάσουν τα 14,7 δισ. ευρώ ετησίως.
ΥΠΑΡΧΕΙ, όμως, και μια λιγότερο αναγνωρισμένη διάσταση: ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος. Πολλές συναλλαγές βασίζονται σε σύνθετες χρηματοδοτικές δομές, αλλά με το CBAM η τελική τιμή και το κόστος δεν μπορούν να οριστικοποιηθούν πριν τα προϊόντα περάσουν από τα τελωνεία της Ε.Ε. Τράπεζες και έμποροι θα χρειαστεί να προσαρμόσουν τα χρηματοδοτικά τους εργαλεία για να διαχειριστούν αυτή τη νέα αβεβαιότητα.
Η ΕΠΟΧΗ που ο άνθρακας συμπεριλαμβάνεται στα λογιστικά βιβλία έχει φτάσει. Οι άδειες εκπομπών, τα πιστωτικά άνθρακα (carbon credits) και οι υποχρεώσεις συμμόρφωσης δεν είναι πλέον περιφερειακά ζητήματα και η πραγματική ερώτηση είναι αν είναι λογιστικά αξιόπιστα.
ΓΙΑ ΤΙΣ επιχειρήσεις αυτό σημαίνει ότι διακυβέρνηση, έλεγχος και δεδομένα κανονιστικού επιπέδου είναι κρίσιμα.
Τα εσωτερικά συστήματα διαχείρισης πρέπει να ευθυγραμμίζονται με τα λογιστικά πρότυπα.
Οι κερδισμένοι θα είναι όσοι παράγουν ελεγκτικά αξιόπιστα δεδομένα, που αντέχουν τον επενδυτικό έλεγχο και ενσωματώνουν τον κίνδυνο άνθρακα σε όλες τις αποφάσεις.
Από βάρος συμμόρφωσης σε στρατηγικό πλεονέκτημα
Η ΑΛΛΑΓΗ αυτή δημιουργεί μια ευκαιρία. Η διαχείριση άνθρακα, που αντιμετωπίζεται ως κανονιστικό βάρος, εξελίσσεται σε στρατηγικό εργαλείο.
Η συμμετοχή στο σύστημα EUA και η αξιόπιστη λογιστική εκπομπών έχουν παρατηρηθεί ότι μειώνουν τον κανονιστικό κίνδυνο, γεγονός που μπορεί να μεταφραστεί σε πιο ευνοϊκές χρηματοδοτικές συνθήκες.
Με αυτή την έννοια ο άνθρακας μετατρέπεται σε ελεγχόμενο κονδύλι, όπως το καύσιμο ή τα logistics.
Όσοι το αναγνωρίσουν έγκαιρα αποκτούν πλεονέκτημα όχι μόνο στη συμμόρφωση, αλλά και
στον τρόπο που οι αγορές, οι επενδυτές και οι ρυθμιστές αξιολογούν την ανθεκτικότητά τους.
Αγορές άνθρακα και ναυτιλία
Η ΝΑΥΤΙΛΙΑ, υπεύθυνη για περίπου 3% των παγκόσμιων εκπομπών, δείχνει πώς το κόστος άνθρακα αναδιαμορφώνει το εμπόριο.
Με την ένταξη στο EU ETS ο άνθρακας έγινε κεντρικό στοιχείο κόστους, με εκτιμήσεις ναυτιλιακών δαπανών έως 1-3,7 τρισ. δολάρια έως το 2050.
Η συμμόρφωση απαιτεί αγορά και παράδοση Ευρωπαϊκών Αδειών Εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα (EUA) όπου 1 EUA = 1 τόνο CO2e.
Τα EUA διαπραγματεύονται κυρίως στα ICE Endex/ICE Futures Europe και EEX, με υποχρεώσεις που αυξάνονται από 70% σε 100% την περίοδο 2025-2027.
Για τους κλάδους του CBAM (σίδηρος/χάλυβας, τσιμέντο, αλουμίνιο, λιπάσματα, ηλεκτρισμός, υδρογόνο) η τιμολόγηση βασίζεται στη μέση εβδομαδιαία τιμή EUA και η συμμόρφωση γίνεται μέσω πιστοποιητικών CBAM.
Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ δεν είναι μόνο η συμμόρφωση, αλλά και η λειτουργική ενσωμάτωση. Τα δεδομένα εκπομπών παραμένουν διάσπαρτα: ταξιδιωτικά ημερολόγια σε ένα σύστημα, αγορές
EUA σε άλλο, και εκθέσεις σε λογιστικά φύλλα και τρίτους.
Αυτός ο κατακερματισμός αυξάνει τα κόστη, δημιουργεί καθυστερήσεις και ενισχύει τους κινδύνους διακυβέρνησης.
ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, αλλά και στη ναυτιλία, ο κατακερματισμός των ροών εργασίας άνθρακα είναι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο.
Οι επιχειρήσεις χρειάζονται εργαλεία που ενοποιούν ανάλυση κινδύνου, διαχείριση χαρτοφυλακίου, πρόσβαση στην αγορά και αναφορές σε ένα ενιαίο περιβάλλον.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ πλοιοκτήτες αυτό σημαίνει τη δυνατότητα εκτίμησης εκπομπών με βάση το ταξίδι, συμπεριλαμβανομένων λιμενικών κλήσεων, χαρακτηριστικών πλοίου, προφίλ φορτίου και
κατανάλωσης καυσίμου και τη σύνδεση αυτών απευθείας με τις αγορές EUA.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ βιομηχανικούς εξαγωγείς που υπόκεινται στον CBAM σημαίνει ότι μπορούν να εισάγουν δεδομένα αποστολών όπως όγκους, προέλευση, κωδικούς CN και να τα μετατρέπουν άμεσα σε επαληθευμένα κόστη συμμόρφωσης και στρατηγικές διαχείρισης κινδύνου.
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ αγορά άνθρακα αποτελεί πλέον βασικό παράγοντα ανταγωνιστικότητας.
Βιομηχανία και ναυτιλία αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη συμμόρφωσης, αυστηρότερους κανόνες και επενδυτικές πιέσεις.
Όσοι αξιοποιούν τον άνθρακα ως εργαλείο διαχείρισης κόστους και όχι ως αναπόφευκτο βάρος, αποκτούν στρατηγικό πλεονέκτημα.
ΣΤΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ η απανθρακοποίηση επηρεάζει λειτουργικά έξοδα, εμπορική θέση και χρηματοδότηση.
Οι εταιρείες που θα ενοποιήσουν συμμόρφωση, ενεργειακή χρήση και λογιστική άνθρακα θα ξεχωρίσουν ως ηγέτες στη χαμηλού άνθρακα οικονομία.
