Η ΤΕΧΝΗΤΗ Νοημοσύνη (ΤΝ) δεν είναι πια ένα μακρινό τεχνολογικό όνειρο. Είναι ήδη εδώ. Αλλάζει τον τρόπο που εργαζόμαστε, μαθαίνουμε, επικοινωνούμε και, κυρίως, αναδιαμορφώνει την παγκόσμια οικονομία. Χώρες που επενδύουν στρατηγικά στην ΤΝ, αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα.
Όσες μείνουν πίσω, κινδυνεύουν να εξαρτώνται από τις επιλογές άλλων. Η Ελλάδα έχει μπροστά της μια σπάνια ευκαιρία: να περάσει από τη θέση
του καταναλωτή τεχνολογίας στη θέση του δημιουργού. Για να το πετύχει
αυτό, πρέπει να επενδύσει με σχέδιο στην επιστήμη των υπολογιστών για την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Το επιστημονικό κεφάλαιο υπάρχει – η σύνδεση λείπει
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, διαθέτουμε σημαντικές επιστημονικές νησίδες: ερευνητικά κέντρα όπως ο «Δημόκριτος», το ΙΤΕ και το ΕΠΙΣΕΥ, πανεπιστήμια και πολυτεχνεία (π.χ. ΕΜΠ), με υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό, καθώς και καινοτόμες επιχειρήσεις με διεθνή προοπτική, όπως η Irida Labs στον τομέα της υπολογιστικής όρασης, η Kaedim στην αυτόματη μετατροπή 2D εικόνων σε 3D μοντέλα, και η Think Silicon, η οποία αναπτύσσει ultra-lowpower GPU IP για ενσωματωμένα συστήματα, που εξαγοράστηκε από την Applied Materials, μεταξύ άλλων.
ΤΗΝ ΊΔΙΑ στιγμή, εκατοντάδες Έλληνες ερευνητές διαπρέπουν σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, αποδεικνύοντας την ποιότητα του εγχώριου επιστημονικού δυναμικού.
Γενικά, η Ελλάδα δεν παρακολουθεί απλώς, συμμετέχει ενεργά. Με 188 εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης, κατέχουμε τη δεύτερη θέση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, πίσω μόνο από την Πολωνία.
Οι επενδύσεις έφτασαν τα €123 εκατομμύρια το 2024, ενώ 18.500 ειδικοί εργάζονται ήδη στον κλάδο (1).
Η Pharos AI Factory, που εγκαινιάστηκε φέτος στο Λαύριο με τον υπερυπολογιστή DAEDALUS ισχύος 89 Pflops, μας κατατάσσει στις πρώτες 13 «Ευρωπαϊκές Βιομηχανίες ΤΝ» (AI Factories) (2).
Παράλληλα, το πρώτο μεγάλο ελληνικό γλωσσικό μοντέλο Meltemi από το Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου του Ερευνητικού Κέντρου Αθηνά σηματοδοτεί την τεχνολογική μας ωριμότητα (3). (Γράφημα 1).
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ δεν είναι η έλλειψη ανθρώπινου κεφαλαίου. Είναι η έλλειψη του κατάλληλου περιβάλλοντος για να το προσελκύσουμε και να το διατηρήσουμε.
Και αυτό προϋποθέτει σύγχρονες υποδομές, πρόσβαση σε δεδομένα, ευκαιρίες επιχειρηματικής αξιοποίησης και, κυρίως, έναν μακροπρόθεσμο εθνικό σχεδιασμό.
Ωστόσο, ενώ δημιουργούμε startups που κατακτούν τις διεθνείς αγορές, οι ελληνικές επιχειρήσεις αργούν να ενσωματώσουν την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Στη Σουηδία, το 27,6% των εταιρειών χρησιμοποιεί ήδη ΤΝ, στη Δανία το 25,1%. Εμείς μένουμε στο 9,81% (4), ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε. βρίσκεται στο 13,5%. Η αύξηση από το 4% το 2023 είναι ενθαρρυντική, ιδίως σε επιχειρήσεις μεσαίου μεγέθους, όπου η υιοθέτηση φτάνει το 15,91%.
Αυτή η αντίθεση μεταξύ υψηλής καινοτομίας και χαμηλής απορρόφησης
δημιουργεί ένα παράθυρο ευκαιρίας – ή και κινδύνου. Έχουμε την τεχνολογία, έχουμε το ταλέντο, αλλά μας λείπει η γέφυρα. Οι μικρές εταιρείες φοβούνται το κόστος, οι μεγάλες τη διαδικασία αλλαγής (Γράφημα 2).
ΚΑΘΩΣ Η Ε.Ε. προχωρά στην εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την ΤΝ (AI Act), η Ελλάδα οφείλει να διαμορφώσει ένα συνεκτικό και φιλόδοξο σχέδιο εθνικής στρατηγικής, με σαφείς επενδύσεις, υποδομές, κανονιστικά εργαλεία και εκπαιδευτικά προγράμματα. Η παρούσα πρόταση βασίζεται σε στοιχεία του 2024 και στοχεύει στην πρακτική υλοποίηση έως το 2040.
Προτάσεις για το επόμενα βήματα
ΤΑ ΠΡΩΤΑ βήματα έχουν ήδη γίνει και αποτελούν σημαντική πρόοδο. Ωστόσο, για να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στην τεχνολογική καινοτομία και την επιχειρηματική εφαρμογή, απαιτούνται στοχευμένες παρεμβάσεις, με σαφείς, ποσοτικοποιημένους στόχους. Η περίοδος 2025-2040 θα είναι καθοριστική για την εδραίωση μιας διατηρήσιμης και κυρίαρχης παρουσίας της Ελλάδας, στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα ΤΝ.
Α. Ενίσχυση Οικοσυστήματος Startups: Πρωταρχικός στόχος θα πρέπει να είναι η αύξηση των επενδύσεων σε AI startups από τα €123 εκατομμύρια που καταγράφονται σήμερα (5), σε €300 εκατομμύρια το 2030 και €500 εκατομμύρια το 2040.
Β. Εκδημοκρατισμός ΤΝ στις Επιχειρήσεις: Πρόγραμμα «AI Clinics» με στόχο την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ώστε η υιοθέτηση της ΤΝ από τις επιχειρήσεις να ανέλθει στο 25% έως το 2040 (Γράφημα 3).
Γ. Τομεακά Κέντρα Καινοτομίας ΤΝ: Δημιουργία κλαδικών «AI Excellence
Centers» σε τομείς όπου έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα, π.χ. υγεία, αγροτική παραγωγή, ναυτιλία, ενέργεια και τουρισμό. Κάθε κέντρο θα διαθέτει testbeds, όπου οι επιχειρήσεις μπορούν να δοκιμάσουν λύσεις χωρίς ρίσκο.
Δ. Δημιουργία AI Υποδομών & Δεδομένων: Ίδρυση «AI Data Trust», πλατφόρμα για ασφαλή και ανωνυμοποιημένη πρόσβαση σε δημόσια δεδομένα.
Ε. Περιφερειακή Ενίσχυση Υπολογιστικής Ισχύος: Επέκταση της υπολογιστικής ισχύος με τη δημιουργία δεύτερου AI cluster στη Βόρεια Ελλάδα, φτάνοντας συνολικά τα 180+ PFLOPS έως το 2030. Η γεωγραφική διασπορά θα ενισχύσει τη συμμετοχή εκτός Αθήνας.
Ζ. Αντιστροφή του Brain Drain στην ΤΝ: Επαναπατρισμός 500 Ελλήνων ερευνητών ΤΝ της διασποράς, μέσω στοχευμένων φορολογικών κινήτρων,
ερευνητικών κονδυλίων και ενός startup-friendly περιβάλλοντος, ώστε η Ελλάδα να γίνει ελκυστικός προορισμός και να αντιστραφεί το brain drain.
Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ για αυτές τις δράσεις είναι εφικτή. Η Ε.Ε. διαθέτει €200 δισ. για την ΤΝ, μέσω της πρωτοβουλίας InvestAI (6), που ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο 2025, η οποία περιλαμβάνει και το AI Gigafactories Fund, με €20 δισ. για υποδομές.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να διεκδικήσει €2-3 δισ., συμπληρώνοντας με περίπου €1 δισ. από εθνικούς πόρους.
Ο στόχος να συμβάλει η ΤΝ κατά 6% στο ΑΕΠ της χώρας έως το 2040 είναι
φιλόδοξος και θεμελιώδης για στρατηγικό σχεδιασμό.
Η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί σε περιφερειακό κόμβο καινοτομίας στην ΤΝ, αρκεί να επενδύσει στρατηγικά σε υποδομές, ανθρώπινο δυναμικό και ρυθμιστική συνέπεια.
Από το όραμα στην πράξη, η διαδρομή είναι σαφής – απομένει η βούληση για υλοποίηση.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
1 THE RECURSIVE, «GREECE RANKS SECOND IN NUMBER OF AI
STARTUPS IN CEE FOR 2024, ACCORDING TO STATE OF AI REPORT»,
JANUARY 17, 2025
2 EUROHPC JU, «SELECTION OF THE FIRST SEVEN AI FACTORIES
TO DRIVE EUROPE’S LEADERSHIP IN AI», DECEMBER 10, 2024
3 ATHENA RESEARCH CENTER ILSP, «MELTEMI: THE FIRST GREEK
LARGE LANGUAGE MODEL», GREEK NEWS AGENDA, JUNE 23, 2025
4 EUROSTAT, «USAGE OF AI TECHNOLOGIES INCREASING IN EU
ENTERPRISES», JANUARY 23, 2025
5 GREEK CITY TIMES, «GREEK AI STARTUPS ATTRACTED OVER $123
MILLION, RANKING SECOND IN CENTRAL AND EASTERN EUROPE»,
JANUARY 23, 2025
6 EUROPEAN COMMISSION, «EU LAUNCHES INVESTAI INITIATIVE TO
MOBILISE $200 BILLION OF INVESTMENT IN ARTIFICIAL INTELLIGENCE», FEBRUARY 11, 2025
