Του Γιώργου Αργείτη, καθηγητή στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ και
επιστημονικού διευθυντή του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ
Η ΕΛΛΑΔΑ χρειάζεται ένα νέο αναπτυξιακό όραμα, που να υπερβαίνει τη διαχείριση των διαρθρωτικών της αδυναμιών: το όραμα μιας οικονομίας της αξιοπρέπειας.
Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι απλώς αν η οικονομία καταγράφει θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης, αλλά αν αυτή η μεγέθυνση αποτελεί τη βάση διατηρήσιμης και βιώσιμης ευημερίας· αν προσφέρει σταθερότητα, ασφάλεια και προοπτική.
ΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ που θεμελιώνεται στη φθηνή εργασία και αναπαράγει ανισότητες είναι καταδικασμένη να στερείται μακροπρόθεσμης αναπτυξιακής προοπτικής, καθώς εγκλωβίζεται σε έναν φαύλο κύκλο χαμηλής παραγωγικότητας και ποιότητας επενδύσεων, αδυναμίας τεχνολογικής αναβάθμισης και κοινωνικής αστάθειας.
Μια τέτοια πορεία όχι μόνο περιορίζει τις δυνατότητες καινοτομίας και αναβάθμισης του παραγωγικού ιστού, αλλά υπονομεύει τη διεθνή ανταγωνιστικότητά της, καθιστώντας τη γεωπολιτικά ευάλωτη.
ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ της αξιοπρέπειας η εργασία δεν είναι κόστος προς συμπίεση, αλλά η βάση της κοινωνικής συνοχής και της προόδου.
Όταν οι εργαζόμενοι ζουν με επισφαλείς και ασταθείς συνθήκες, ανεπαρκείς μισθούς και διαρκή πίεση, δεν πλήττονται μόνο οι ίδιοι και οι οικογένειές τους.
Αποδυναμώνεται η παραγωγικότητα, υπονομεύεται η οργανωτική καινοτομία των επιχειρήσεων και περιορίζεται η τεχνολογική δυναμική της οικονομίας.
Αντίθετα, αξιοπρεπείς αμοιβές, σταθερότητα εισοδημάτων, ποιοτικό περιβάλλον εργασίας και θεσμική προστασία δημιουργούν εμπιστοσύνη, ενισχύουν τη δημιουργικότητα και θεμελιώνουν
μια οικονομία που βασίζεται στην ποιότητα και όχι στην εξάντληση.
Η ΜΕIΩΣΗ των ανισοτήτων είναι εξίσου κρίσιμη. Δεν αποτελεί απλώς ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά βασικό παράγοντα εθνικής ανθεκτικότητας.
Όταν οι ανισότητες διευρύνονται, διαβρώνεται η συλλογική εμπιστοσύνη, υπονομεύεται η θεσμική και πολιτική σταθερότητα και περιορίζεται η δυνατότητα ευάλωτων κοινωνικών ομάδων να συμμετάσχουν ισότιμα στην ανάπτυξη.
Αντίθετα, η καθολική διασφάλιση πρόσβασης σε εκπαίδευση, υγεία και στέγη ενισχύει το ανθρώπινο κεφάλαιο και προσδίδει στην οικονομία κοινωνική και πολιτική σταθερότητα και διατηρήσιμο δυναμισμό.
Η ΒΙΩΣΙΜΗ ευημερία συμπληρώνει το τρίπτυχο της οικονομίας της αξιοπρέπειας. Ανάπτυξη που καταναλώνει το ανθρώπινο και φυσικό κεφάλαιο της χώρας χωρίς σχέδιο δεν είναι βιώσιμη.
Η οικονομία της αξιοπρέπειας απαιτεί αναβάθμιση της παραγωγικής βάσης, επενδύσεις σε δεξιότητες και ισορροπία ανάμεσα στην καινοτομία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία του περιβάλλοντος.
Πρόοδος δεν σημαίνει μόνο βελτίωση μακροοικονομικών δεικτών, αλλά βελτίωση στην ποιότητα ζωής, θεσμική σταθερότητα και δυνατότητα μιας κοινωνίας να σχεδιάζει με ασφάλεια
το μέλλον της.
ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ διεθνές περιβάλλον, η οικονομία δεν περιορίζεται στη δημιουργία και διανομή πλούτου, αλλά λειτουργεί ως κεντρικός μηχανισμός πολιτικής και στρατηγικής ισχύος.
Σε αυτό το πλαίσιο, η οικονομία της αξιοπρέπειας αναδεικνύεται όχι μόνο ως κοινωνικό και αναπτυξιακό πρόταγμα, αλλά και ως θεμέλιο γεωπολιτικής ισχύος.
Μόνο μέσα από τη σύνδεση της οικονομίας της αξιοπρέπειας με τη γεωοικονομική ισχύ θα θεμελιωθεί η γεωπολιτική ασφάλεια της Ελλάδας.
ΘΕΜΕΛΙΑΚΟΣ όρος για τη γεωοικονομική ισχύ είναι η στρατηγική αυτονομία, καθώς συνιστά αναγκαία συνθήκη για την προστασία της κοινωνικής συνοχής, την εξασφάλιση βιώσιμης αναπτυξιακής πορείας και της διαπραγματευτικής δύναμης στο διεθνές οικονομικό και πολιτικό σύστημα.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, στρατηγική αυτονομία σημαίνει, ανάμεσα σε άλλα, ενεργειακή αναβάθμιση, ανάπτυξη βιομηχανιών υψηλής προστιθέμενης αξίας και ενσωμάτωση σε στρατηγικές αλυσίδες αξίας, ενίσχυση της αγροδιατροφικής παραγωγής, εκσυγχρονισμό των ψηφιακών και μεταφορικών υποδομών και οργανική σύνδεση της καινοτομίας με τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας.
Η στρατηγική αυτονομία είναι συνθήκη αξιοποίησης εργαλείων ισχύος (ενεργειακή διπλωματία, περιφερειακές συμμαχίες, εμπορικές συμφωνίες) για την προώθηση εθνικών συμφερόντων.
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ της αξιοπρέπειας και η στρατηγική αυτονομία δεν είναι λοιπόν δύο παράλληλοι δρόμοι εναλλακτικών αναπτυξιακών υποδειγμάτων· αποτελούν τις δύο όψεις της ίδιας γεωοικονομικής στρατηγικής ισχύος και εθνικής ανθεκτικότητας με βαθιές κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις.
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ της αξιοπρέπειας δίνει το κοινωνικό περιεχόμενο -τη συνοχή, τη δημιουργικότητα, την εμπιστοσύνη- και την οραματική κατεύθυνση. Η στρατηγική αυτονομία προσφέρει τους υλικούς πόρους και την παραγωγική επάρκεια που απαιτούνται για τη διαρκή εξασφάλιση μιας αξιοπρεπούς ευημερίας.
Μόνο αν συνδυαστούν, μπορεί η Ελλάδα να μετατρέψει τη δημιουργία νέου πλούτου σε κοινωνικά δίκαιη ευημερία και θεμέλιο γεωπολιτικής ασφάλειας.
