Τoυ Ανδρέα Στοϊμενίδη, αντιπροέδρου Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ), γραμματέα ΥΑΕ ΓΣΕΕ και προέδρου ΟΣΕΤΕΕ
Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ κάθε δύο χρόνια νομοθετεί στο εργασιακό, ανακαλύπτοντας και ισοπεδώνοντας τα τελευταία σημεία που διατηρήθηκαν σε μία ισορροπία μετά τα μνημόνια.
Η περαιτέρω εντατικοποίηση και ελαστικοποίηση της εργασίας που επέφεραν οι νόμοι Χατζηδάκη, 4808/2021, και Γεωργιάδη, 5053/2023, καταστρέφουν κάθε έννοια εργατικού Δικαίου, διαλύουν τον παραγωγικό ιστό, εδραιώνουν τη φτώχεια και προκαλούν συσσωρευμένη σωματική και ψυχική κόπωση στον κόσμο της εργασίας, εκτοξεύοντας τον αριθμό των εργατικών δυστυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών.
ΕΙΜΑΣΤΕ ουραγοί της Ευρώπης στον κοινωνικό διάλογο, στην κάλυψη από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, στο ύψος του κατώτατου μισθού, στην αγοραστική δύναμη, στις δημόσιες κοινωνικές παροχές (υγεία, παιδεία), πρωταθλητές όμως στις ώρες απασχόλησης, στο κόστος των βασικών αγαθών και στους θανάτους στην εργασία.
Τη Δευτέρα 01/09/2025, με την απώλεια του 62χρονου λιμενεργάτη στον ΟΛΠ, σύμφωνα με την ΟΣΕΤΕΕ, ισοφαρίστηκε το πολύ μεγάλο αρνητικό ρεκόρ των 149 θανάτων ολόκληρου του 2024.
Σε αυτό το δυστοπικό περιβάλλον εργασιακού δικαίου, θα περιμέναμε επαναφορά στην κανονικότητα και προσαρμογή στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Οποιαδήποτε προσέγγιση κι αν γίνει, ανθρωπιστική, οικονομική, κοινωνική, εθνική, δημογραφική, οδηγεί σε αυτή την ανάγκη.
Η κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας, όμως, επιλέγουν ως προτεραιότητα άσκησης πολιτικής στο νέο νομοσχέδιο την ενίσχυση της 13ωρης εργασίας, την ετεροβαρή ατομική διαβούλευση εργαζόμενου – επιχειρηματία και το σπάσιμο της βασικής άδειας αναψυχής σε πολλές μικρότερες. Όλα αυτά έχουν βαπτιστεί, κυνικά, ως δίκαιη εργασία.
ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ), η σκληρή πραγματικότητα χαρακτηρίζεται ως ανθρωπιστική κρίση και καθορίζει την απαίτηση για λειτουργική ανάταξη του διαλυμένου Εθνικού Συστήματος, ενώ το νομοσχέδιο περιορίζεται σε τεχνικές διευκολύνσεις προς τους παραβατικούς εργοδότες και τις εταιρείες υπηρεσιών του τομέα.
Σε όλη την Ευρώπη, κάθε σχέδιο συζήτησης βασίζεται στην ισότιμη τριμερή συμμετοχή εργαζομένων, εργοδοτών και κυβέρνησης.
Πώς αλλιώς να αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά αυτά τα ζητήματα; Στη χώρα μας εξελίσσεται ανεπιτυχώς η πρακτική των άτυπων συνεννοήσεων εργοδοτών – κυβέρνησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ της θεσμικής εκτροπής είναι η εν κρυπτώ κωδικοποίηση της νομοθεσίας ΥΑΕ, τον περασμένο Ιούλιο.
Επιπλέον κομβικά θέματα, όπως είναι η κατάταξη επικινδυνότητας των επιχειρήσεων, για τα οποία το Συμβούλιο ΥΑΕ έχει εκφράσει γνώμη, έχουν περιληφθεί στο νομοσχέδιο στην αντίθετη κατεύθυνση.
Να προσθέσουμε ότι στις 12/08/25 το ΣτΕ έκρινε παράνομο τον διορισμό του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας, στις αρχές του 2022 (!), από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Ας εξετάσουμε τις σημαντικότερες στρεβλώσεις και παραλείψεις του νομοσχεδίου στα θέματα ΥΑΕ, καταθέτοντας με αυτόν τον τρόπο και τις προτάσεις μας.
- Αναστέλλεται η ίδρυση φορέα ασφάλισης επαγγελματικού κινδύνου και ασθενειών. Αποτελεί συμφωνία των κοινωνικών εταίρων. Λειτουργεί στις χώρες της Ε.Ε. για την καταγραφή επαγγελματικών ατυχημάτων και νόσων και την ανάληψη του κόστους τους από τους εργοδότες.
- Οι πιο επικίνδυνοι κλάδοι, με πολλά δυστυχήματα, όπως είναι ο αγροτικός, των μεταφορών, ο τουριστικός και της υγείας, παραμένουν υποεκτιμημένοι στη νέα κατηγοριοποίηση.
- Δεν εισάγονται ρυθμίσεις για τη θερμική καταπόνηση και τα έντονα καιρικά φαινόμενα. Να καθοριστεί ο ΔΥΜΒΑΣ (θερμοκρασία, ακτινοβολία, υγρασία, άνεμοι) ως δείκτης μέτρησης και να περιγραφούν στη βάση της συμφωνίας των κοινωνικών εταίρων τα ακριβή μέτρα. Η Κύπρος έχει πλήρες αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο.
- Οι Επιτροπές ΥΑΕ να γίνουν υποχρεωτικές για τον εργοδότη, όπως ισχύει στην Κύπρο. Κάλυψη πολύ μικρών επιχειρήσεων σε κλαδικό ή γεωγραφικό επίπεδο.
- Οι τεχνικές προτάσεις μας για ηλεκτρονική καταγραφή των παρατηρήσεων του τεχνικού ασφαλείας και του ιατρού εργασίας πρέπει να συνοδευτούν από ηλεκτρονική αναγγελία στην Επιθεώρηση Εργασίας και στο Συνδικάτο, των εκπαιδεύσεων των εργαζομένων που πρέπει να είναι τακτικές και υποχρεωτικές. Συνηθίζεται ύστερα από ένα εργατικό ατύχημα να «χάνεται» το βιβλίο υποδείξεων και να παρουσιάζεται το βιβλίο εκπαίδευσης με τις υπογραφές των εργαζομένων για εκπαιδεύσεις που (δήθεν) έγιναν στο πρόσφατο παρελθόν με θέμα την αντιμετώπιση του επικίνδυνου παράγοντα που προκάλεσε το ατύχημα.
- Στον κατασκευαστικό κλάδο εισάγεται η έννοια της πλήρους παρουσίας του συντονιστή ασφαλείας, δίχως να διευκρινίζεται ο ρόλος του. Δεν γίνεται καμία αναφορά στη νομική ευθύνη εργολάβων-υπεργολάβων, διατηρώντας τη χαοτική κατάσταση στην αναζήτηση ευθυνών. Όλοι οι συντελεστές του έργου στα θέματα ΥΑΕ πρέπει να έχουν ανεξάρτητους και μοναδικούς ρόλους.
- Η εκπαίδευση των εργοδοτών να είναι υποχρεωτική, με δυνατότητα ανάληψης καθηκόντων τεχνικού ασφαλείας στις μικρές επιχειρήσεις, μόνο αν έχουν τα τυπικά επιστημονικά προσόντα.
- Διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης, ύστερα από υπόδειξη του τεχνικού ασφαλείας ή εμπεριστατωμένη καταγγελία του Συνδικάτου στην Επιθεώρηση Εργασίας, έως την εξάλειψη του πολύ επικίνδυνου παράγοντα, όπως γίνεται στις σκανδιναβικές χώρες.
- Αξιολόγηση και διακοπή κρατικής ή ευρωπαϊκής χρηματοδότησης εταιρειών που δεν τηρούν τα μέτρα ΥΑΕ.
- Επιθεώρηση Εργασίας: Επαναφορά της στο υπουργείο Εργασίας με αναβάθμιση σε Γενική Γραμματεία και απορρόφηση όλων των υπηρεσιών ΥΑΕ των άλλων υπουργείων.
- Αποκατάσταση διαδικασίας κοινωνικού ελέγχου και διαβούλευσης με εργοδότες και συνδικάτα.
- Ένταξη του μαθήματος ΥΑΕ στα ωρολόγια εκπαιδευτικά προγράμματα.
- Άμεση χορήγηση επιδόματος στα θύματα των χώρων εργασίας.
- Σύσταση τριμελούς task force (κυβέρνηση, συνδικάτα, εργοδότες)
ΓΙΑ ΤΗΝ άμεση αντιμετώπιση των ζητημάτων ΥΑΕ:
- Τακτικοί επιδημιολογικοί έλεγχοι όλου του εργατικού δυναμικού.
- Υποχρεωτική καταγραφή των επικίνδυνων χημικών παραγόντων στις επιχειρήσεις.
- Επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας.
Η ΥΑΕ είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Κάθε υιοθέτηση Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας δίχως την πολιτική προτεραιοποίησή της είναι διακηρυκτική και υποκριτική. Οφείλουμε να προστατέψουμε τη ζωή των εργαζομένων. Να καταστήσουμε την εργασία τους πιο ασφαλή, υγιή, αξιοπρεπή, ευχάριστη και παραγωγική. Τα οφέλη θα είναι μεγάλα για την κοινωνία, το κράτος και την οικονομία σε ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.
Το νομοσχέδιο κινείται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Η κυβέρνηση οφείλει να μελετήσει και να συμπεριλάβει τις τεκμηριωμένες και διεθνώς αναγνωρισμένες και εφαρμοσμένες προτάσεις μας.
