ΣΕ ΜΙΑ εποχή όπου η αγροτική παραγωγή στηρίζεται ολοένα και περισσότερο σε ευρωπαϊκά κονδύλια, δεν προκαλεί εντύπωση πως ορισμένοι εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του συστήματος για προσωπικό όφελος.
Η πρόσφατη υπόθεση που απασχόλησε τη Δικαιοσύνη, με πρωταγωνιστές πολίτες που έλαβαν επιδοτήσεις χωρίς να πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις, αποκαλύπτει σοβαρά κενά στους ελέγχους και στη διαφάνεια της διαδικασίας.
ΤΑ «ΚΟΛΠΑ» που ξεγέλασαν το σύστημα: Η απάτη στηρίχθηκε σε ένα απλό σχήμα: δήλωση ανύπαρκτων ή ακατάλληλων γεωργικών εκμεταλλεύσεων ώστε να εγκριθούν επιδοτήσεις
μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Μεταξύ άλλων, εντοπίστηκαν:
Ψεύτικα μισθωτήρια: Δηλώνονταν πλαστά συμβόλαια ενοικίασης εκτάσεων, οι οποίες δεν καλλιεργούνταν ποτέ.
Βοσκότοποι χωρίς ζώα: Καταχωρήσεις περιοχών ως βοσκοτόπια χωρίς ίχνος ζωικής παραγωγής ή δραστηριότητας.
Διαθήκες με δασικές εκτάσεις: Χρησιμοποιούνταν «κληρονομημένες» εκτάσεις που στην πραγματικότητα ήταν δασικές, άρα μη επιλέξιμες για ενίσχυση.
Σημαντικά χρηματικά ποσά: Τρεις από τους κατηγορούμενους φέρεται να απέσπασαν συνολικά άνω των 175.000 ευρώ σε διάστημα μόλις δύο ετών.
Η εισαγγελική πρόταση ήταν σαφής: Απάτη εις βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλαστογραφία εγγράφων, απιστία στελεχών του ΟΠΕΚΕΠΕ και ενδεχόμενη κακουργηματική απάτη. Η υπόθεση βρίσκεται ήδη στον δρόμο για περαιτέρω διερεύνηση από τον Ευρωπαίο εισαγγελέα.
Η ΑΝΑΓΚΗ για κοινωνική ευθύνη και διαφάνεια: Δεν πρόκειται απλώς για ένα οικονομικό σκάνδαλο. Η κατάχρηση των ευρωπαϊκών πόρων αγγίζει ευρύτερες αξίες: τη δικαιοσύνη, την κοινωνική αλληλεγγύη και τον σεβασμό προς όσους παράγουν πραγματικά και παλεύουν καθημερινά να ζήσουν με αξιοπρέπεια.
Η διαχείριση δημοσίου και ευρωπαϊκού χρήματος δεν είναι τεχνικό θέμα μόνο. Είναι πρωτίστως ηθικό ζήτημα.
Όταν ένα σύστημα επιδοτήσεων καταλήγει να ενισχύει τους επιτήδειους αντί για τους πραγματικούς παραγωγούς, τότε δεν φθείρεται μόνο η οικονομία αλλά και η κοινωνική συνοχή.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για λύση – Πρακτικά και εφαρμόσιμα μέτρα: Για να μην ξαναβρεθούμε μπροστά σε ανάλογες περιπτώσεις, ορισμένες στοχευμένες ενέργειες μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά:
1. Ψηφιακή Επιβεβαίωση Εκτάσεων
Η χρήση δορυφορικών δεδομένων (όπως από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Copernicus) μπορεί να διασταυρώνει σε πραγματικό χρόνο αν σε μια έκταση υπάρχουν καλλιέργειες ή ζώα. Ο έλεγχος γίνεται αυτοματοποιημένα, με ελάχιστο κόστος και υψηλή ακρίβεια.
2. Ανεξάρτητοι και τακτικοί έλεγχοι
Ο έλεγχος των δηλώσεων δεν μπορεί να είναι εσωτερική υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ. Χρειάζεται συμμετοχή ανεξάρτητων φορέων και καθιέρωση τακτικών δειγματοληπτικών ελέγχων, ειδικά σε περιοχές με προηγούμενη παραβατικότητα.
3. Πιστοποίηση και Μητρώο Ενεργών Γεωργών
Επιδότηση πρέπει να λαμβάνει μόνο ο ενεργός παραγωγός – αυτός που έχει αποδείξιμη παραγωγή ή ζωικό κεφάλαιο. Η εγγραφή στο Μητρώο Ενεργών Γεωργών με τεκμήρια είναι απαραίτητη.
4. Διαφάνεια και συμμετοχή πολιτών
Μια ανοιχτή ψηφιακή πλατφόρμα καταγγελιών, με ανώνυμη υποβολή και παρακολούθηση της πορείας τους, ενισχύει τον κοινωνικό έλεγχο και αποθαρρύνει φαινόμενα απάτης.
5. Αυστηρές ποινές και οικονομική αποκατάσταση
Η ΠΟΙΝΙΚΗ δίωξη από μόνη της δεν αρκεί. Η επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών στο Δημόσιο, η επιβολή προστίμων και ο αποκλεισμός από μελλοντικές επιδοτήσεις σε όσους εμπλέκονται, είναι ουσιώδη εργαλεία πρόληψης.
Μην ξεχνάμε, λοιπόν, το πολύ βασικό, ότι ο αγροτικός τομέας είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα και για την ευρωπαϊκή διατροφική επάρκεια. Οι επιδοτήσεις υπάρχουν για να στηρίζουν τον κόπο και την παραγωγή – όχι για να γίνονται πεδίο εύκολου κέρδους.
Μόνο με τεχνολογία, διαφάνεια και πολιτική βούληση μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι τα χρήματα φτάνουν εκεί που πραγματικά αξίζουν: στον ενεργό, τίμιο παραγωγό.
Και μόνο έτσι θα χτίσουμε ένα αγροτικό μέλλον πιο δίκαιο, πιο βιώσιμο και πιο καθαρό.
