Του Παναγιώτη Γκανιάτσου, δικηγόρου Αθηνών παρ’ Αρείω Πάγω, LLM Ποινικού Δικαίου, μέλους της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
ΟΛΟΚΛΗΡΗ η ελληνική κοινωνία πάγωσε στο άκουσμα της βάναυσης δολοφονίας της 41χρονης εγκύου στη Θεσσαλονίκη. Το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, ένας 39χρονος δολοφόνησε εν ψυχρώ την 41 ετών έγκυο σύντροφό του, η οποία βρισκόταν στον 3ο μήνα εγκυμοσύνης, τραυματίζοντάς την θανάσιμα στην τραχηλική χώρα. Εν συνεχεία, ο δράστης, με τον συνεργό του, προσπάθησε να την εξαφανίσει, προσποιούμενος για μέρες ότι δήθεν την αναζητεί εναγωνίως. Πρόκειται για την πρώτη γυναικοκτονία για το 2024, η οποία έρχεται να προστεθεί στη μακάβρια λίστα της φρίκης των γυναικοκτονιών και της έμφυλης βίας.
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ των γυναικοκτονιών έχει πλέον παγιωθεί σε μια ζοφερή πραγματικότητα στη χώρα μας, όσο κι αν η πολιτεία αρνείται να το κατονομάσει, παρορώντας τις τρομακτικές του διαστάσεις.
Ο ΟΡΟΣ «βία κατά των γυναικών» εμπεριέχει κάθε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο και έχει ως αποτέλεσμα ή είναι δυνατό να έχει ως αποτέλεσμα τη σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας, είτε αυτό προκύπτει στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή.
ΣΟΚΑΡΙΣΤΙΚΑ είναι τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τη χώρα μας. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη βία κατά των γυναικών, το 2022 αυξήθηκε τόσο ο αριθμός των γυναικοκτονιών σε σχέση με τα προηγούμενα έτη όσο και το ποσοστό των γυναικοκτονιών στο σύνολο των γυναικών θυμάτων ανθρωποκτονίας. Αντλώντας τα στοιχεία από την ελληνική αστυνομία, η έκθεση καταγράφει 24 γυναικοκτονίες για το 2022. Για ακόμη μια χρονιά οι γυναικοκτονίες, στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας, αποτέλεσαν το μεγαλύτερο ποσοστό των καταγεγραμμένων ανθρωποκτονιών με θύματα γυναίκες 53,3%. Σε σχέση με το 2020 ο αριθμός των γυναικών που κατήγγειλαν ενδοοικογενειακή βία το 2022 στην αστυνομία υπερδιπλασιάστηκε, φτάνοντας σε ποσοστό το 137,6%, καθώς το 2020 4.264 γυναίκες είχαν προχωρήσει σε καταγγελία, ενώ το 2022 ο αριθμός τους ανήλθε σε 10.131.
ΣΗΜΕΡΑ, περισσότερο από ποτέ, η νομική αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία», ήτοι η αποτύπωση στον ποινικό νόμο του φαινομένου κατά το οποίο μία γυναίκα ή ένα κορίτσι δολοφονείται εκ προθέσεως ακριβώς επειδή είναι γυναίκα, και η αυστηροποίηση της νομοθεσίας κατά των γυναικοκτονιών παρίσταται υψίστης σημασίας. Και τούτο διότι στην Ελλάδα δεν υφίσταται ιδιώνυμο έγκλημα για το αδίκημα της γυναικοκτονίας, οπότε για την ποινική δίωξη του εγκλήματος αυτού τυγχάνει εφαρμογής η γενική διάταξη του άρθρο 299 του Ποινικού Κώδικα, στο οποίο προβλέπεται και τιμωρείται η ανθρωποκτονία εκ προθέσεως, ενώ εφαρμοστέος, σε περίπτωση εγκλημάτων βίας σε οικογενειακό πλαίσιο, τυγχάνει και ο νόμος για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας (Ν. 3500/2006). Η εισαγωγή στον Ποινικό μας Κώδικα αυστηρότερων ποινών σε περιπτώσεις γυναικοκτονιών, ένεκα της μείζονος ποινικής απαξίας που ενέχουν, μπορεί να συντελεστεί με την πρόβλεψη επιβαρυντικής περίστασης απευθείας στο άρθρο 299 Π.Κ. ή ως ιδιώνυμου εγκλήματος. Η τροποποίηση των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και του Ν. 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για να αλλάξουν ή και να σωθούν ζωές γυναικών.
ΠΕΡΑΝ, ωστόσο, της ποινικής θεσμοθέτησης του όρου απαιτείται να υπάρξει και προληπτικό πλαίσιο. Πρώτα απ’ όλα, θα πρέπει να αποτελέσει πολιτική προτεραιότητα από την πλευρά της κυβέρνησης μία σοβαρή συζήτηση, με ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών και ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου κι όχι με επικοινωνιακή διαχείριση και πολιτική αντιπαράθεση. Η στελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών, ειδικώς στους δήμους, με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους θα πρέπει να αποτελέσει απόλυτη προτεραιότητα, ώστε να προλαμβάνονται περιστατικά βίας.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ καθίσταται η ενδυνάμωση των γυναικών, ιδίως με τη δημιουργία όλων των απαραίτητων δομών, προκειμένου όλες όσες βιώνουν ή απειλούνται από βία συνδεδεμένη με το φύλο τους να είναι σε θέση να δώσουν ένα τέλος σε βίαιες σχέσεις και να προστατεύσουν την ίδια τους τη ζωή. Προς τούτο απαιτείται η δημιουργία ενός ισχυρού πλέγματος προστασίας, προκειμένου, με ασφάλεια, μία γυναίκα που υφίσταται κακοποίηση να μπορεί να το καταγγείλει και αυτό να οδηγήσει στην τιμωρία του ενόχου. Όχι να υπάρχει μία χρονική μετάθεση, που οδηγεί σε επαναλαμβανόμενη βία και ουκ ολίγες φορές σε τραγική κατάληξη.
Η ΑΥΞΗΜΕΝΗ απαξία των γυναικοκτονιών έγκειται ακριβώς στην ιδιοκτησιακή αντίληψη για τη γυναικεία ζωή, η οποία μπορεί να φθάσει μέχρι την αφαίρεσή της. Η πολιτεία θα πρέπει να σταθεί επιτέλους στο ύψος των περιστάσεων και να ορθώσει τείχος προστασίας μπροστά από κάθε εν δυνάμει θύμα. Για πόσο ακόμα θα κλείνει τα μάτια μπροστά στο διαρκές έγκλημα που συντελείται σε βάρος των γυναικών;
