Του Χάρη Δούκα, αν. καθηγητή ΕΜΠ
ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ προέκυψε μετά από σχετικές δημόσιες αναφορές του αντιπροέδρου του ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητου
Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας), μιλώντας σε ενεργειακό συνέδριο πριν από μερικές μέρες. Στη συνέχεια, ο κίνδυνος επιβεβαιώθηκε με αντίστοιχα ρεπορτάζ και αναλύσεις.
ΜΑΛΙΣΤΑ, την περασμένη Παρασκευή υπήρξε σύσκεψη της Ομάδας Διαχείρισης Κρίσεων, στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Διαχειριστές των Δικτύων Μεταφοράς και Διανομής Ρεύματος (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ) και η ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας). Ως περισσότερο επικίνδυνη περίοδος για πιθανό μπλακ άουτ προσδιορίστηκε η περίοδος του Πάσχα (ειδικά η Κυριακή και η Δευτέρα του Πάσχα).
ΔΥΟ ΕΙΝΑΙ οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν καθοριστικά την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος αυτή την περίοδο. Ο πρώτος είναι η χαμηλή ζήτηση, που εποχικά παρατηρείται την άνοιξη και το φθινόπωρο και εντείνεται σε ημέρες αργίας, όπως το Πάσχα. Ο δεύτερος είναι η μαζική διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο μίγμα της ηλεκτροπαραγωγής.
Ο ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ αυτών των δύο παραγόντων δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στο σύστημα. Και αυτό γιατί οι ΑΠΕ έχουν προτεραιότητα στην ημερήσια παραγωγή έναντι των συμβατικών μονάδων (φυσικού αερίου και λιγνιτών). Συνεπώς, όταν η ζήτηση είναι χαμηλή, οι ΑΠΕ καταλαμβάνουν όλο τον ηλεκτρικό χώρο. Δεν είναι όμως διαθέσιμες συνέχεια, λόγω του στοχαστικού τους χαρακτήρα (π.χ. τα φωτοβολταϊκά παράγουν ενέργεια όταν έχει ήλιο και τα αιολικά όταν φυσάει). Έτσι, όταν δεν φυσάει ή έχει συννεφιά, δημιουργείται ενεργειακό κενό και ταυτόχρονα δεν είναι άμεσα διαθέσιμες οι μονάδες βάσης για να το καλύψουν (ακόμα και οι πιο ευέλικτες μονάδες φυσικού αερίου απαιτούν κάποιο διάστημα για να τεθούν σε λειτουργία). Συνεπώς, ξαφνική συννεφιά ή απότομη πτώση των μποφόρ θέτουν «εκτός μάχης» σταθμούς ΑΠΕ, χωρίς δυνατότητα άμεσης αντικατάστασης, αυξάνοντας τον κίνδυνο μπλακ άουτ.
ΜΠΟΡΕΙ να μετριαστεί αυτός ο κίνδυνος; Μόνο με εμβαλωματικά μέτρα στην παρούσα φάση. Ένα πρώτο μέτρο ανάγκης είναι οι περικοπές της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, ώστε τη θέση τους να παίρνουν οι μονάδες βάσης, κυρίως του φυσικού αερίου. Έχουν μάλιστα εκκινήσει αυτές οι περικοπές σε διάφορες περιοχές της χώρας και η εκτίμηση είναι πως θα συνεχιστούν μέχρι το τέλος Μαΐου. Ένα δεύτερο μέτρο είναι οι περικοπές των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας.
ΜΠΟΡΕΙ να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αποτελεσματικά; Ναι, αρκεί να προχωρήσει (επιτέλους) η αποθήκευση ενέργειας, που αποτελεί τη βασική τεχνολογία ενίσχυσης της ευστάθειας του συστήματος όταν κυριαρχεί στην
ηλεκτροπαραγωγή η στοχαστική παραγωγή των ΑΠΕ. Επιπλέον, θα πρέπει να αυξηθούν τα έξυπνα συστήματα ελέγχου στα έργα ΑΠΕ.
ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, ενώ η συνολική νέα ισχύς των ΑΠΕ ανήλθε στα 1.610 MW το 2022, που αποτελεί την υψηλότερη επίδοση στη χώρα, η νέα αυτή ισχύς μπήκε χωρίς αυστηρές προδιαγραφές τηλεμετρίας και συστημάτων έξυπνης απόκρισης ζήτησης. Έτσι, ενώ οι ΑΠΕ έσπαγαν για πρώτη φορά το φράγμα των 10 GW το 2022, το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας γινόταν ακόμα πιο ασταθές.
ΤΕΛΟΣ, ένα έργο μακράς πνοής είναι η αύξηση της χωρητικότητας των διασυνοριακών διασυνδέσεων. Τα σύγχρονα, ευρύχωρα και ψηφιοποιημένα δίκτυα είναι η ραχοκοκαλιά της ενεργειακής μετάβασης. Η δημιουργία «πράσινων» ηλεκτρικών λεωφόρων που θα εξάγουν την πλεονάζουσα καθαρή ενέργεια στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι πλέον αδήριτη ανάγκη.
