Βασική μέριμνα της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας αποτελεί η αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και για τον σκοπό αυτό ολοκληρώθηκε ήδη και η νομοθετική διαδικασία για τη ριζική μεταρρύθμιση του τοπίου. Στο πλαίσιο μιας νέας και με βάση τα σύγχρονα πρότυπα, ΠΦΥ, θα πρέπει να μελετηθεί και η ενσωμάτωση των Κέντρων Φυσικού Τοκετού, τα οποία και θα συμβάλλουν και στη μείωση των καισαρικών τομών.
Σύμφωνα με την κα Κωνσταντίνα Νούσια, Μαία (MSc) εξειδικευμένη στον φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική, τα Κέντρα Φυσικού Τοκετού, σύμφωνα με τον ορισμό της Αμερικανικής Ένωσης Κέντρων Φυσικού Τοκετού (American Association of Birth Centers), αποτελούν αυτοτελείς δομές υγείας στις οποίες διεξάγεται ο φυσικός τοκετός, ενώ η φροντίδα που παρέχεται ακολουθεί το μαιοκεντρικό μοντέλο παρακολούθησης τόσο στην κύηση όσο και στον τοκετό. Τα Κέντρα Φυσικού Τοκετού είναι ανεξάρτητες και όχι νοσοκομειακές δομές αλλά πρέπει να είναι ενσωματωμένα στο εθνικό σύστημα υγείας και να ακολουθούν τις επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες του American College of Nurse-Midwives. Δίνουν έμφαση στην πρόληψη, στην ευαισθησία, στην ασφάλεια, στην ορθή χρήση των κατάλληλων μαιευτικών πρακτικών και παράγουν τη βέλτιστη αναλογία χαμηλού κόστους στις παρεχόμενες υπηρεσίες τόσο στην προγεννητική περίοδο όσο και στον τοκετό.
Στα Κέντρα Φυσικού Τοκετού παρέχονται οι εξής υπηρεσίες:
- Πριν την κύηση (συμβουλευτική σε θέματα γυναικείας υγείας, οικογενειακός προγραμματισμός)
- Κατά τη διάρκεια της κύησης (μαιοκεντρική παρακολούθηση κύησης, προετοιμασία τοκετού και μητρότητας)
- Παρακολούθηση και διεξαγωγή τοκετού χαμηλού κινδύνου
- Μεταγεννητική παρακολούθηση λεχωίδας (θηλασμός, συμβουλευτική στην φροντίδα του νεογνού)
Η Ελλάδα κατέχει τη θλιβερή πρωτιά σε καισαρικές τομές και οι οποίες καταδεικνύονται σε οικονομικό βαμπίρ για τα ασφαλιστικά μας ταμεία. Η πρωτιά στις καισαρικές είναι η κορυφή του παγόβουνου που δείχνει την «ιατρικοποίηση» στη χώρα μας. Δυστυχώς και παρά τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, για τη μείωση των καισαρικών, το υπουργείο Υγείας ακόμη δεν έχει θεσμοθετήσει ένα εθνικό πρόγραμμα δράσης. Αντιθέτως φαίνεται ότι την τελευταία διετία (2015-2016) οι καισαρικές τομές παρουσιάζουν αυξητική τάση. Χαρακτηριστικά είναι τα ποσοστά στις διάφορες μαιευτικές κλινικές των νοσοκομείων του ΕΣΥ.
Ασφάλεια
Η κυρία Νούσια επισημαίνει ότι, σύμφωνα με μελέτες και στατιστικά δεδομένα διεθνών οργανισμών υγείας, τα νοσοκομεία δεν είναι η πιο ασφαλής επιλογή για τους τοκετούς χαμηλού κινδύνου. Μάλιστα, αναφέρεται ότι για το 40% των τοκετών που λαμβάνουν χώρα σε νοσοκομειακές δομές, θα ήταν ασφαλέστερη αν είχε γίνει επιλογή κάποιου άλλου περιβάλλοντος από το ζευγάρι. Αντίθετα, ο τοκετός στα Κέντρα Φυσικού Τοκετού εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά αναίτιων παρεμβάσεων, συμβάλλει στην ψυχολογική ισορροπία των γυναικών, σε μεγαλύτερη ικανοποίηση των οικογενειών τους και παρουσιάζει χαμηλό κόστος τόσο για τα οικονομικά των οικογενειών όσο και για τους οικονομικούς περιορισμούς αποζημιώσεων των ασφαλιστικών ταμείων.
Η διεξαγωγή των τοκετών χαμηλού κινδύνου στο Κέντρα Φυσικού Τοκετού θεωρείται ασφαλέστερη, καθώς οι επίτοκοι και τα νεογνά δεν εκτίθενται στον κίνδυνο των ιδιαίτερα αυξημένων στη χώρα μας ποσοστών ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων.
Η διεξαγωγή τοκετών σε Κέντρα Φυσικού Τοκετού είναι δυνατόν να ελαφρύνει το κόστος των τοκετών, καθώς απαιτεί τα ελάχιστα των υλικών και του χρόνου νοσηλείας. Επιπροσθέτως, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας.
Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2007-2010 (Stapleton S., 2013), στην οποία συμμετείχαν 79 Κέντρα Φυσικού Τοκετού, στα οποία εφαρμόζεται το μαιοκεντρικό μοντέλο (midwifery-led birth centers), ελήφθησαν δεδομένα από 15.574 γυναίκες, οι οποίες κρίθηκαν κατάλληλες (δηλαδή, αποτελούσαν επιτόκους χαμηλού κινδύνου) στα εν λόγω κέντρα. Το 84% των γυναικών γέννησε φυσιολογικά στα Κέντρα Φυσικού Τοκετού. Ένα 4% των γυναικών μετέβη σε νοσοκομειακή ή άλλη κλινική δομή πριν την εισαγωγή του στο Κέντρο, ενώ ένα 12% μετέβη σε νοσοκομειακή ή άλλη κλινική δομή μετά την εισαγωγή του στο Κέντρο. Ανεξάρτητα με τον χώρο στον οποίο ολοκληρώθηκε ο τοκετός, το 93% (9 στις 10 γυναίκες) των γυναικών είχε αυτόματη έναρξη τοκετού που οδήγησε σε φυσιολογικό τοκετό, 1% είχε υποβοηθούμενο κολπικό τοκετό (χρήση βεντούζας/ εμβρυουλκίας) και 6% γέννησε με καισαρική τομή.
Από τις γυναίκες που γέννησαν στο Κέντρο Φυσικού Τοκετού, το 2,4% των λεχωίδων και το 2,6% των νεογνών χρειάστηκε να μεταβεί σε νοσοκομειακή ή κλινική δομή αμέσως μετά τον τοκετό. Οι περισσότερες διακομιδές δεν ήταν επείγουσες. Δεν υπήρχε κανένας θάνατος μητέρας. Η νεογνική θνησιμότητα ανήλθε σε ποσοστό 0,40/1000 και δεν διαφέρει από το αντίστοιχο ποσοστό που καταγράφεται σε νοσοκομειακή δομή.
Αντίστοιχα αποτελέσματα αναφέρονται και σε παλαιότερη έρευνα που διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο (Rooks et al., 1989), αλλά και σε πρόσφατη (Brocklehurst P. Et al. 2011). Οι προαναφερόμενες έρευνες υποστηρίζουν ότι ο τοκετός σε Κέντρο Φυσικού Τοκετού, αφενός δεν έχει διαφορά ως προς τους δείκτες προγεννητικής θνησιμότητας (μάλιστα τα ποσοστά που αφορούν στην μητρική θνησιμότητα είναι χαμηλότερα), ενώ παράλληλα συντελεί στη μείωση των αναίτιων παρεμβάσεων.
Σύμφωνα με την κυρία Νούσια, «πλέον στις περισσότερες χώρες του κόσμου υπάρχει κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργεία Κέντρων Φυσικού Τοκετού, ενώ οι διεθνείς οργανισμοί έχουν εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες που αφορούν σε τοκετούς στα συγκεκριμένα περιβάλλοντα (NICE, NHS). Τα Κέντρα Φυσικού Τοκετού αποτελούν τον χώρο στον οποίο η επιστημονική γνώση συναντά τον σεβασμό προς τη φυσική διαδικασία. Η πλειοψηφία των γυναικών που θα επιλέξει τον τοκετό σε κάποιο τέτοιο Κέντρο θα βιώσει την έλευση του παιδιού της ως μια θετική εμπειρία. Κατόπιν όλων αυτών η δημιουργία κέντρων φυσικού τοκετού στην Ελλάδα αποτελεί επιτακτική ανάγκη και ως νέες δομές θα πρέπει να νομοθετηθούν άμεσα από το υπουργείο Υγείας κάνοντας αν χρειαστεί μια επείγουσα καισαρική τομή…».
