Τις θέσεις της κυβέρνησης για το Εθνικό Απολυτήριο (ΕθΑπ) ανακοίνωσε ο υπουργός Επικρατείας κ. Σκέρτσος με άρθρο του στην ‘Καθημερινή’. Η πρόταση ασχολείται μόνο με το εξεταστικό. Θα συνεχίσουν, δηλαδή, τα παιδιά μας να διδάσκονται αυτά που διδάσκονται και η μόνη διαφορά στο ΕθΑπ είναι στον τρόπο αξιολόγησης.
Πιστεύω ότι η συζήτηση για το Εθνικό Απολυτήριο πρέπει να ξεκινά από την αρχή. Τι και γιατί διδάσκουμε και πώς το διδάσκουμε. Το σχολείο μας έχει μείνει σε παλιές εποχές. Είναι δυνατόν έχοντας ήδη διανύσει το ¼ του 21ου αιώνα να διδάσκουμε Οικονομία και Πληροφορική μόνο σε μία ομάδα μαθητών (τους μαθητές της ομάδας προσανατολισμού Οικονομίας και Πληροφορικής); Είναι δυνατόν να εισάγονται στις σχολές Ψυχολογίας και Ιατρικής υποψήφιοι που δεν έχουν διδαχθεί Μαθηματικά και Στατιστική; Είναι δυνατόν να υπάρχουν ακόμη οι 4 κατευθύνσεις, που μπορεί να λέγονται δέσμες ή ομάδες προσανατολισμού αλλά πρόκειται για το ίδιο αναχρονιστικό πλαίσιο;
Η συζήτηση, λοιπόν, ξεκινά από τη μέση και όχι από την αρχή. Ας πάμε στην αξιολόγηση των μαθητών. Δεν αυξάνονται οι εξετάσεις, απλά αλλάζει ο τρόπος εξέτασης, λέει ο Υπουργός. Έτσι τα εξεταζόμενα μαθήματα θα είναι τα ίδια, αλλά όλα τα θέματα θα προέρχονται από την τράπεζα θεμάτων με κλήρωση και θα συνοδεύονται από οδηγό βαθμολόγησης. Μέχρι τώρα μόνο το 50% των θεμάτων προέρχονταν από την Τράπεζα Θεμάτων. Η βαθμολόγηση θα γίνεται από τους καθηγητές του σχολείου αλλά τα γραπτά θα ψηφιοποιούνται και θα αποθηκεύονται σε αποθετήριο. Θα υπάρχει δειγματοληπτικός έλεγχος στα ψηφιοποιημένα γραπτά από εξωτερικό σώμα έμπειρων βαθμολογητών για να διασφαλίζεται η αξιοπιστία του συστήματος. Θα υπάρχει ακόμη η προσαρμογή του προφορικού βαθμού στον γραπτό, ώστε η απόσταση των προφορικών από τον γραπτό βαθμό να μην υπερβαίνει ένα όριο που θα τεθεί. Στο βαθμό του ΕθΑπ θα συνυπολογίζονται οι επιδόσεις και των τριών τάξεων του Λυκείου. Αυτό είναι το σχέδιο που παρουσιάστηκε.
Oι βαθμοί της Α΄ Λυκείου
Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο. Δεν θεωρώ σωστό να μετρούν οι βαθμοί της Α Λυκείου στο ΕθΑπ. Η Α Λυκείου είναι η τάξη στην οποία τα παιδιά ψάχνονται. Βλέπουν τα μαθήματα που είναι τελείως διαφορετικά από το Γυμνάσιο διότι υπάρχει μαθησιακό κενό μεταξύ Γυμνασίου και Λυκείου. Στο Γυμνάσιο τελειώνει η υποχρεωτική Εκπαίδευση και στο Λύκειο αρχίζει η προαιρετική. Έχουμε άλλο πιο ανεβασμένο επίπεδο στο Λύκειο. Έτσι οι μαθητές δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους, βλέπουν τις προτιμήσεις τους και επιλέγουν πώς θα συνεχίσουν. Δεν θεωρώ σωστό να μετράνε οι βαθμοί της Α Λυκείου.
Ας πάμε 26 χρόνια πίσω. Τότε η μεταρρύθμιση του κ. Αρσένη έφερε το ΕθΑπ. Η λογική ήταν απλή. Στα μαθήματα που εξετάζεστε στο σχολείο σας σ’ αυτά τα μαθήματα θα συνεχίσετε να εξετάζεστε και πάλι στο σχολείο σας, αλλά τα θέματα θα μπαίνουν κεντρικά και η βαθμολόγηση θα γίνεται από άλλους καθηγητές. Θα υπάρχει και προσαρμογή του προφορικού βαθμό στον γραπτό, ώστε να υπάρχει αξιοπιστία στο σύστημα. Η τότε πρόταση είναι ακριβώς η ίδια με αυτή που κατατίθεται σήμερα, απλά σήμερα η τεχνολογία έχει προχωρήσει και έτσι μπορούμε να έχουμε τράπεζα θεμάτων και ψηφιοποίηση των γραπτών.
Το 1999 που εφαρμόστηκε αυτό το σύστημα οι μαθητές της Β Λυκείου εξετάστηκαν σε 14 μαθήματα (τόσα ήταν τότε τα εξεταζόμενα μαθήματα) και το αποτέλεσμα ήταν να μένει στην ίδια τάξη το 30% των μαθητών. Μετά την κατακραυγή χαλάρωσαν τα μέτρα και έτσι δεν έμειναν στην ίδια τάξη τόσοι μαθητές. Τώρα, με το επίπεδο των σημερινών μαθητών να μην έχει καμία σχέση με το τότε, διότι είναι πολύ χαμηλότερο, αναμένω το ποσοστό να είναι πολύ μεγαλύτερο του 30%. Φυσικά αυτό είναι εκτίμηση. Τι θα γίνει με τα ΕΠΑΛ; Το 1999 δεν έδιναν απολυτήριο ισότιμο με του Γενικού Λυκείου, οπότε εξαιρέθηκαν από το σύστημα των Πανελλαδικών. Τώρα δίνουν απολυτήριο Λυκείου ισότιμο με του Γενικού Λυκείου και εξετάζονται και αυτοί οι μαθητές με τράπεζα θεμάτων. Αυτό σημαίνει ότι θα ισχύσουν και για τα ΕΠΑΛ αυτά τα μέτρα, με απρόβλεπτες συνέπειες στο ποσοστό αποτυχίας.
Το σύστημα αυτό δοκιμάστηκε, λοιπόν, και οι τότε εμπνευστές του απέτυχαν να προβλέψουν τι θα συμβεί, βρέθηκαν προ οδυνηρής εκπλήξεως, όπως πιστεύω ότι θα βρεθούν και οι σύγχρονοι μιμητές τους.
Αποτυχημένη εφαρμογή μιας απλής σκέψης
Ενώ η σκέψη ήταν και είναι απλή απέτυχε παταγωδώς η εφαρμογή. Κανείς δεν έψαξε τι δεν πήγε καλά τότε και τώρα είμαστε έτοιμοι να επαναλάβουμε το ίδιο λάθος. Ο καθηγητής που εξετάζει τους μαθητές του έχει κάποιες προτιμήσεις· έχει τα αγαπημένα του θέματα. Τον “ψαρεύουν” οι μαθητές και προετοιμάζονται κατάλληλα. Μήπως το ίδιο δεν ισχύει και στο Πανεπιστήμιο; Φυσικά υπάρχουν και καθηγητές που δίνουν από μόνοι τους τα SOS στους μαθητές. Έτσι με το 50% των θεμάτων να προέρχεται από την τράπεζα θεμάτων έχουν τη δυνατότητα οι καθηγητές να βοηθήσουν τους μαθητές τους να γράψουν ένα βαθμό που θα τους επιτρέψει να προαχθούν. Όταν αυτό σταματήσει να συμβαίνει και επιπλέον έχουμε και προσαρμογή του προφορικού βαθμού στον γραπτό τότε θα μένουν μαζικά οι μαθητές. Φυσικά όλα αυτά δεν γίνεται να τα σκεφθούν όσοι είναι εκτός εκπαίδευσης. Γι’ αυτό θα οδηγηθούμε σε ακόμη μία αποτυχία, διότι το να μείνουν μαζικά οι μαθητές είναι αποτυχία του συστήματος.
Η τεχνολογική πρόοδος φέρνει την τράπεζα θεμάτων και την ψηφιοποίηση των γραπτών, σε σχέση με το 1999. Η τράπεζα θεμάτων όταν εφαρμόζεται στο σύνολο των θεμάτων δημιουργεί επιπλέον τα εξής προβλήματα. Δεν έχει καμία διαφορά η τράπεζα θεμάτων από τα κοινά θέματα σε πανελλαδικό επίπεδο όταν αφορά στο σύνολο των θεμάτων. Αντίθετα έχει δύο σημαντικά μειονεκτήματα. Δεν μπορεί να γίνει σύγκριση επιδόσεων μεταξύ των επιδόσεων των μαθητών. Αυτό δεν δημιουργεί πρόβλημα όταν έχουμε εξετάσεις πιστοποίησης γνώσεων, όπως είναι το ΕθΑπ. Αν, όμως, θελήσουμε να χρησιμοποιήσουμε τους βαθμούς για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, καθώς η εισαγωγή στα ΑΕΙ αποτελεί διαγωνισμό συμπλήρωσης θέσεων και εκεί πρέπει τα θέματα να είναι τα ίδια, ώστε να μπορούν να συγκριθούν οι επιδόσεις των υποψηφίων και να εισαχθούν όσοι έχουν υψηλότερη βαθμολογία. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να υπάρχει όταν τα θέματα είναι διαφορετικά. Τι θα γίνει με την εισαγωγή στα ΑΕΙ είναι άγνωστο διότι φαίνεται ότι θα διατηρηθούν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις που έχουν τόσα προβλήματα και αδικίες ώστε αποτελεί άμεση ανάγκη να αντικατασταθούν με ένα πιο αξιόπιστο σύστημα. Κανείς, όμως, δεν ασχολείται με αυτό το θέμα.
Τράπεζα θεμάτων και προαγωγικές
Το δεύτερο πρόβλημα με την τράπεζα θεμάτων είναι η ίδια η φύση των προαγωγικών εξετάσεων του Λυκείου. Σκοπός τους είναι να διαπιστωθεί αν ένας μαθητής έχει τις βασικές γνώσεις, ώστε να προχωρήσει στην επόμενη τάξη και ταυτόχρονα οι μαθητές να κάνουν επανάληψη στα βασικά κομμάτια της ύλης ώστε να τα θυμούνται στην επόμενη τάξη. Έτσι οι μαθητές πρέπει να εξετάζονται στις σημαντικές γνώσεις και όχι στις ασήμαντες λεπτομέρειες. Η ανάγκη της ύπαρξης πολλών και διαφορετικών θεμάτων στην τράπεζα θεμάτων (αφού θα είναι ανοιχτή) ενέχει τον κίνδυνο της εξέτασης των υποψηφίων σε ασήμαντες λεπτομέρειες που αντιβαίνουν στο σκοπό των προαγωγικών εξετάσεων. Αυτό παρατηρήθηκε το 2014 που είχαμε και τότε τράπεζα θεμάτων.
Η ψηφιοποίηση των γραπτών σε αποθετήριο απαιτεί κάθε χρόνο να αποθηκεύονται 2.403.758 γραπτά περίπου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΛΣΤΑΤ το σχολικό έτος 2022-2023 (το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν στοιχεία) φοιτούσαν 230.334 μαθητές στα Γενικά Λύκεια και 113.060 μαθητές στα ΕΠΑΛ. Αν υπολογίσουμε περίπου 7 γραπτά για κάθε μαθητή (8 για Α και Β Λυκείου και 5 για τη Γ Λυκείου) προκύπτει ο αστρονομικός αριθμός της ανάγκης ψηφιοποίησης σχεδόν 2,5 εκατομμυρίων γραπτών το χρόνο. Πρόκειται για τη χαρά του γραφειοκράτη και άσκοπη εργασία. Πόσες χιλιάδες χαμένες εργατώρες διότι κάποιοι δεν επιλέγουν τις απλές λύσεις; Γι’ αυτό στην Ελλάδα εργαζόμαστε πάρα πολύ και έχουμε χαμηλή παραγωγικότητα. Πόσο πιο απλό είναι να πηγαίνουν τα γραπτά σε ένα άλλο σχολείο για διόρθωση με καλυμμένα ονόματα;
Βλέπουμε ότι η ανάγκη να μην ακούγεται σαν Πανελλαδικές Εξετάσεις και στις 3 τάξεις του Λυκείου το ΕθΑπ, φέρνει την Τράπεζα Θεμάτων και την ψηφιοποίηση των γραπτών που δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει. Τα προβλήματα που δημιουργεί είναι πολύ περισσότερα από το να υπήρχαν Πανελλαδικές Εξετάσεις. Αλλά οι Πανελλαδικές Εξετάσεις ακούγονται κάπως, οπότε προσπαθούμε να πούμε ότι δεν είναι Πανελλαδικές.
Όλοι συμφωνούμε και όλοι θέλουμε τα παιδιά μας να διαβάζουν και να μην είναι το Λύκειο τόσο αναξιόπιστο όσο είναι σήμερα. Πρέπει, όμως, να βρουν έναν πιο απλό τρόπο να το πετύχουμε, γιατί ο προτεινόμενος δοκιμάστηκε και απέτυχε. Προτάσεις υπάρχουν.
