Η πολυαναμενόμενη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Γάζα, περιλαμβάνει σημαντικά οφέλη και για τις δύο πλευρές. Το Ισραήλ θα πάρει πίσω τους υπόλοιπους ομήρους του, ζωντανούς και νεκρούς. Σε αντάλλαγμα, θα απελευθερώσει περίπου 2.000 Παλαιστίνιους κρατούμενους, θα τερματίσει τον διετή πόλεμο στη Γάζα και θα αποσύρει τα στρατεύματά του από μεγάλα τμήματα του εδάφους. Η κυβέρνηση Τραμπ αξίζει συγχαρητήρια για την προώθηση της συμφωνίας.
Ωστόσο, το βασικό περίγραμμά της βρισκόταν στο τραπέζι εδώ και πολλούς μήνες, χωρίς να επικυρώνεται. Τι άλλαξε τώρα; Ποιες οι συγκυρίες που συνηγόρησαν στις εξελίξεις;
Γιατί οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε κάτι λιγότερο από τους μαξιμαλιστικούς στόχους τους;
Και το σημαντικότερο: Ποιες οι πιθανότητες να διαρκεσει η τήρηση της συμφωνίας;
Οι συγκυρίες που οδήγησαν σε υποχώρηση από βασικές διεκδικήσεις
Με την αποδοχή της, και οι δύο πλευρές παραιτούνται από βασικές διεκδικήσεις.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου είχε ορκιστεί να καταστρέψει τη Χαμάς, αλλά η οργάνωση παραμένει ο ισχυρότερος παίκτης στη Γάζα.
Η Χαμάς, από την πλευρά της, ήθελε την πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ και εγγυήσεις ότι δεν θα ξαναρχίσει τις επιχειρήσεις, δύο ζητήματα που παραμένουν αβέβαια.
Η πλευρά της Χαμάς
Πώς οι όμηροι έγιναν αδύναμο χαρτί
Ας ξεκινήσουμε με τη Χαμάς, η οποία επί μακρόν κρατούσε τους ομήρους ως μορφή πίεσης. Υπολόγιζε ότι το Ισραήλ θα έκανε σημαντικές παραχωρήσεις για να τους πάρει πίσω. Το 2011, το Τελ Αβίβ απελευθέρωσε περισσότερους από 1.000 κρατούμενους, κυρίως Παλαιστινίους, σε αντάλλαγμα για έναν μόνο στρατιώτη, τον Γκιλάντ Σαλίτ.
Ωστόσο, οι όμηροι φαινόταν όλο και περισσότερο, ως ένα αδύναμο χαρτί
Αν και η τύχη τους απασχολεί πολλούς Ισραηλινούς, αυτή η ανησυχία δεν εμπόδισε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ. Το Ισραήλ έδωσε σταθερά προτεραιότητα στη δολοφονία ηγετών και μαχητών της Χαμάς, όπως η προσπάθεια κατάρρευσης των τούνελ, ακόμη και αν αυτό έθετε σε κίνδυνο τους ομήρους. Η πρόσφατη προέλασή του όλο και πιο βαθιά στην πόλη της Γάζας ήταν μόνο η τελευταία ένδειξη ότι ο κίνδυνος για τους ομήρους δεν αποτελούσε περιορισμό.
Με το σχέδιο Τραμπ το χαρτί «γύρισε». Η απελευθέρωσή τους, αναγκάζει τις ισραηλινές δυνάμεις σε μία πρώτη απόσυρση ενώ επιτυγχάνεται η απελευθέρωση φυλακισμένων Παλαιστινίων.
Βαρύς φόρος αίματος
Εντωμεταξύ η ισλαμιστική οργάνωση έχει ματώσει από δύο χρόνια μάχης ενάντια στον ισραηλινό γίγαντα. Το Ισραήλ δολοφόνησε πολλούς από τους ανώτερους ηγέτες της οργάνωσης, συμπεριλαμβανομένου του Γιαχιά Σινουάρ, ο οποίος οργάνωσε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, και έχει σκοτώσει ή προσπαθήσει να σκοτώσει ηγέτες της Χαμάς στο Ιράν, τον Λίβανο και το Κατάρ
Τον Ιανουάριο, ο ισραηλινός στρατός ισχυρίστηκε ότι είχε δολοφονησει σχεδόν 20.000 μαχητές της Χαμάς. Τα ακριβή στοιχεία αμφισβητούνται, αλλά ο αριθμός είναι σίγουρα υψηλός.
Η στρατολόγηση νέων μαχητών δεν έλυσε το πρόβλημα καθώς ήταν ανεκπαίδευτοι και λιγότερο εξειδικευμένοι.
Οι Παλαιστίνιοι της Γάζας επιθυμούσαν ένα τέλος
Οι λίγες οικογένειες Παλαιστινίων στη Γάζα που διασώθηκαν — ο αριθμός των νεκρών ξεπέρασε τους 67.000 την περασμένη εβδομάδα — και η ίδια η Γάζα έχουν καταστραφεί. Οι Παλαιστίνιοι επιθυμούν εδώ και καιρό να τελειώσει ο πόλεμος.
Η πλευρά του Ισραήλ
Το ίδιο εξαντλημένοι από τα δύο χρόνια σκληρού πολέμου, είναι και οι Ισραηλινοί. Οι συνεχείς κλήσεις εφέδρων επιβαρύνουν τις ισραηλινές οικογένειες και την οικονομία της χώρας. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση, τα δύο τρίτα των Ισραηλινών υποστήριξαν την κατάπαυση του πυρός.
Δεν μπορεί να αγνοήσει τον Τραμπ
Και οι δύο πλευρές αντιμετώπισαν επίσης τη διεθνή πίεση.
Το Ισραήλ συνήθως αγνοεί την ευρωπαϊκή πίεση, αλλά δεν μπορούσε να αγνοήσει τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι πολιτικά ισχυρός όσον αφορά το Ισραήλ.
Αν ο Τζο Μπάιντεν είχε πιέσει τον Νετανιάχου για μια συμφωνία και ο Νετανιάχου είχε αντισταθεί, σχεδόν όλοι οι Ρεπουμπλικανοί και ορισμένοι Δημοκρατικοί θα είχαν ταχθεί υπέρ του Ισραηλινού ηγέτη.
Όταν το κάνει ο Τραμπ, οι περισσότεροι Δημοκρατικοί συμφωνούν.
Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν ξεχνά
Ο Αμερικανός πρόεδρος εξάλλου έχει προσωποποιήσει την πολιτική, οπότε ο Νετανιάχου πρέπει να ανησυχεί ότι αν αγνοήσει τον πρόεδρο, ο Τραμπ δεν θα τον συγχωρήσει ούτε θα τον ξεχάσει. Ήδη έχουν σταλεί προειδοποιητικά μηνύματα, καθώς ο ηγέτης των ΗΠΑ, έχει λάβει θέσεις που έρχονται σε αντίθεση με τις θέσεις του Ισραήλ, σχετικά με τη Συρία, την Υεμένη και άλλα περιφερειακά ζητήματα, ο Τραμπ.
Οι «συμπληγάδες» του Κατάρ
Οι εγγυήσεις ασφαλείας του Τραμπ προς το Κατάρ παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Ο Τραμπ εξαγριώθηκε όταν το Ισραήλ επιτέθηκε στο Κατάρ, έναν στενό εταίρο των Ηνωμένων Πολιτειών και μια χώρα που έχει προσεταιριστεί τον πρόεδρο με δώρα όπως ένα πολυτελές τζετ 747.
Με την υπόσχεση προστασίας του Κατάρ, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιτρέπουν στη χώρα να λειτουργεί ως καταφύγιο για τα μέλη της Χαμάς που διαφορετικά θα μπορούσαν να βρίσκονται στη λίστα με τους στόχους του Ισραήλ αν παρέμεναν στη Γάζα.
Ο Νετανιάχου στο…μη παρέκει
Για τον Νετανιάχου, η αύξηση της πίεσης από τις ΗΠΑ μετά την επίθεση στο Κατάρ σήμαινε ότι ήρθε η ώρα των αποφάσεων. Εκτός από τη γενική εξάντληση και τη δημόσια υποστήριξη για μια συμφωνία που θα έφερνε τους ομήρους πίσω στην πατρίδα, η ίδια η κυβέρνηση του Νετανιάχου είχε ήδη αρχίσει να τρίζει λόγω της απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ισραήλ τον Ιούνιο, ότι οι υπερορθόδοξοι άνδρες πρέπει να υπηρετήσουν στο στρατό.
Ένα ισχυρό άλλοθι
Η αντίσταση του Τραμπ σε έναν όλο και πιο αντιδημοφιλή πόλεμο ήταν στρατηγικά και πολιτικά επικίνδυνη για τον Νετανιάχου. Καθώς οι περισσότεροι Ισραηλινοί αναγνωρίζουν τη σημασία των ισχυρών δεσμών με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός μπορεί να επικαλεστεί την πίεση Τραμπ ως λόγο για να αποσυρθεί τελικά χωρίς να χάσει την αξιοπιστία του μεταξύ της ισραηλινής δεξιάς. Ο Νετανιάχου είναι επίσης μάστερ της πολιτικής και, καθώς το Ισραήλ εισέρχεται στην προεκλογική περίοδο, μπορεί τώρα να πλασαριστεί ως ο άνθρωπος που συνέτριψε τη Χάμας και τη Χεζμπολάχ και ανέκοψε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Το στοίχημα της διάρκειας – Οι πιθανές «τορπίλες»
Η τρέχουσα συμφωνία είναι ένα σημαντικό επίτευγμα και ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός και για τις δύο πλευρές.
Ωστόσο τόσο για τη Γάζα όσο και για το Ισραήλ — το να διαρκέσει θα αποδειχθεί δυσκολότερο.
Τα καλά νέα είναι ότι ορισμένοι από τους παράγοντες που συνέβαλαν στη συμφωνία, όπως η εξάντληση και των δύο πλευρών και η πίεση από την πλευρά των Αράβων και της Ευρώπης, κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσουν να είναι σε ισχύ.
Αλλά υπάρχουν και αυτοί που ισορροπούν σε τεντωμένο σκοινί
Εκατέρωθεν παραβίαση της συμφωνίας και οι λόγοι
Για να αποκτήσει πολιτικό πλεονέκτημα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, ο Νετανιάχου ενδέχεται να παραβιάσει την εκεχειρία – για παράδειγμα, για να στοχεύσει έναν ηγέτη της Χαμάς – ή να καθυστερήσει την πραγματοποίηση μη δημοφιλών παραχωρήσεων, όπως η αποφυλάκιση ενός ιδιαίτερα μισητού Παλαιστίνιου ηγέτη από ισραηλινή φυλακή.
Η Χαμάς, από την πλευρά της, ενδέχεται να θεωρήσει ότι δεν μπορεί να διακινδυνεύσει να χάσει εντελώς την εξουσία στη Γάζα ή να εγκαταλείψει την φήμη της ως κορυφαίου παλαιστινιακού κινήματος αντίστασης.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να συντονίζονται συνεχώς με τους εταίρους τους και να πιέζουν όλα τα μέρη να τηρήσουν τη συμφωνία –αλλά και να προχωρήσουν σε πιο φιλόδοξα βήματα που περιλαμβάνουν την ανοικοδόμηση της Γάζας, την ανάδειξη μιας κυβέρνησης που δεν θα ανήκει στη Χαμάς και την πρόοδο προς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Ο Τραμπ, ωστόσο, είναι ευμετάβλητος. Οι θέσεις του ενδέχεται να αλλάξουν· μπορεί να επικεντρωθεί σε ένα διαφορετικό πρόβλημα ή να μετριάσει την πίεση προς το Ισραήλ.
Τελικά, η συμφωνία δεν αντιπροσωπεύει μια νίκη για καμία από τις δύο πλευρές, αλλά μια ασταθή παύση που προέκυψε από την εξάντληση, την πίεση και τους πολιτικούς υπολογισμούς.
Το αν θα διαρκέσει θα εξαρτηθεί λιγότερο από το κείμενο της συμφωνίας και περισσότερο από την προθυμία όλων των μερών – ειδικά της Ουάσιγκτον – να μετατρέψουν αυτή την εύθραυστη εκεχειρία σε βάση για μια πιο διαρκή λύση.
naftemporiki.gr
