Η αβεβαιότητα για την οικονομική πολιτική έχει εξελιχθεί σε μια από τις ισχυρότερες δυνάμεις που διαμορφώνουν το παγκόσμιο οικονομικό τοπίο.
Όταν οι επιχειρήσεις δεν ξέρουν πώς και πότε θα αλλάξουν οι κανόνες του παιχνιδιού – από δασμούς έως ρυθμιστικά πλαίσια – «παγώνουν» τις αποφάσεις τους. Το αποτέλεσμα; Λιγότερες επενδύσεις, πιο περιορισμένος δανεισμός και μειωμένη αποτελεσματικότητα των κινήσεων των κεντρικών τραπεζών.
Ένα κύμα αβεβαιότητας
Όπως εξηγεί η ΕΚΤ σε ανάλυσή της ο δείκτης Economic Policy Uncertainty (EPU), που καταγράφει τη συχνότητα όρων σχετικών με πολιτική αβεβαιότητα σε μεγάλα έντυπα, έχει φτάσει σε ιστορικά υψηλά.
Brexit, πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία και πιο πρόσφατα οι εντάσεις γύρω από το εμπόριο των ΗΠΑ έχουν εκτοξεύσει την αβεβαιότητα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Το παράδοξο είναι ότι, ενώ η αβεβαιότητα εκτοξεύεται, η μεταβλητότητα στις χρηματαγορές παραμένει σε χαμηλά επίπεδα – γεγονός που ωθεί τους αναλυτές να εξετάσουν τον αντίκτυπο της ίδιας της αβεβαιότητας, ακόμη και χωρίς χρηματοοικονομικές αναταράξεις.
Το «πάγωμα» του εταιρικού δανεισμού
Η μελέτη της ΕΚΤ δείχνει ότι κάθε αιφνίδιος «κραδασμός» από την αμερικανική πολιτική – εμπορική, νομισματική, δημοσιονομική – μεταφέρεται στη ζώνη του ευρώ. Οι τράπεζες μειώνουν τον δανεισμό και οι επιχειρήσεις αναβάλλουν επενδυτικά σχέδια.
Το αποτέλεσμα μετρήθηκε: μια τυπική αύξηση στην αβεβαιότητα από τις ΗΠΑ οδηγεί σε μείωση του ρυθμού αύξησης των δανείων κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα μέσα σε δύο χρόνια.
Αν μάλιστα αυξηθεί παράλληλα και η μεταβλητότητα στις αγορές, το πλήγμα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο. Οι επενδυτές ζητούν υψηλότερο «ασφάλιστρο κινδύνου» και η συρρίκνωση του δανεισμού εντείνεται.
Οι τράπεζες στο μικροσκόπιο
Η ανάλυση φέρνει στο φως και μια σημαντική διαφοροποίηση: οι τράπεζες που έχουν μεγαλύτερη έκθεση στο δολάριο ή χαμηλότερη ρευστότητα αντιδρούν πιο έντονα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η παροχή νέων δανείων μειώνεται περισσότερο, ενώ τα επιτόκια και οι όροι γίνονται πιο αυστηροί. Οι επιχειρήσεις που συναλλάσσονται έντονα με τις ΗΠΑ πλήττονται δυσανάλογα.
Μειωμένη αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής
Η ΕΚΤ προειδοποιεί: όταν η αβεβαιότητα είναι αυξημένη, τα επιτόκια δεν «δουλεύουν» όπως θα έπρεπε. Μια μείωση των επιτοκίων κατά 100 μονάδες βάσης έχει περίπου 20% μικρότερη επίδραση στις επενδύσεις σε σχέση με περιόδους χαμηλής αβεβαιότητας. Αυτό σημαίνει ότι οι κεντρικές τράπεζες, για να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα, ίσως χρειαστεί να κινηθούν πιο επιθετικά.
Η κεντρική τράπεζα καταλήγει ότι η αβεβαιότητα δεν είναι απλώς ψυχολογικός παράγοντας αλλά συγκεκριμένος, μετρήσιμος κίνδυνος για τον δανεισμό, τις επενδύσεις και την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής. Και παρότι οι πη
