Στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, οι δείκτες τρεμοπαίζουν. Ο Dow Jones έχει ήδη περάσει ένα καλοκαίρι πτώσεων, η φούσκα του dotcom έχει σκάσει και η ατμόσφαιρα είναι βαριά.
Οι traders κοιτούν τις οθόνες τους με την αγωνία εκείνων που ξέρουν ότι η αγορά ψάχνει αφορμή να καταρρεύσει.
Στις 15:40, είκοσι λεπτά πριν κλείσει η συνεδρίαση, ανάβει ο συναγερμός. Μια εντολή μαμούθ εμφανίζεται στο σύστημα: πώληση μετοχών αξίας 4 δισ. δολαρίων. Το ημερολόγιο γράφει 2 Οκτωβρίου 2002.
Ένας υπάλληλος της επενδυτικής τράπεζας Bear Stearns έχει πληκτρολογήσει λάθος. Το «4 εκατομμύρια» γίνεται «4 δισεκατομμύρια». Η συναλλαγή είναι 1.000 φορές μεγαλύτερη από ό,τι θα έπρεπε.
Οι traders παγώνουν. Το «λάθος» σκάει σαν βόμβα. Μπλοκ μετοχών των 50.000 τεμαχίων εκτοξεύονται στην αγορά, από General Electric μέχρι άλλους κολοσσούς. Οι τιμές κάνουν βουτιά. Μέσα σε πέντε λεπτά ο S&P 500 χάνει 3%. Ο Dow Jones κλείνει με πτώση 183 μονάδων, στο -2,3%.
Η αγορά έχει δει λάθη στο παρελθόν. Το 2001 στο Λονδίνο, ένας trader γράφει 300 αντί για 30 εκατ. λίρες και το FTSE βουτάει 2%. Το 1998, ένας άλλος ακουμπάει κατά λάθος το πληκτρολόγιο και πουλάει ομόλογα αξίας 850 εκατ. λιρών. Στο τέλος του 2001, μετοχές μιας χρεοκοπημένης εταιρείας ανεβαίνουν 59.000% επειδή κάποιος πληκτρολογεί $100 αντί για 17 σεντς.
Το πλήγμα στην φήμη
Αλλά αυτό είναι διαφορετικό. Η Bear Stearns δεν είναι μικρός παίκτης, είναι ένας από τους μεγάλους πυλώνες της Wall Street. Ένα λάθος τέτοιας κλίμακας είναι ντροπή.
«Σπάνια συμβαίνουν τέτοια περιστατικά», σχολιάζουν στο BBC. Και αν ακόμη δεν φαίνεται να υπάρχει άμεσο οικονομικό πλήγμα, η ζημιά στη φήμη είναι ανυπολόγιστη.
Στην αίθουσα συναλλαγών επικρατεί για λίγη ώρα πανικός. Η εντολή ακυρώνεται εν μέρει, αλλά ήδη έχει εκτελεστεί ένα σημαντικό κομμάτι. Στο τέλος της ημέρας, από τα 4 δισ. δολάρια που βγήκαν στην αγορά, η Bear Stearns καταφέρνει να «μαζέψει» τα περισσότερα. Η ζημιά περιορίζεται στα 622 εκατ. δολάρια.
Η εταιρεία ανακοινώνει ψυχρά ότι δεν υπάρχει «ουσιαστική επίπτωση» στα οικονομικά της. Ότι το λάθος ήταν καθαρά «clerical error», μια γραφειοκρατική παραδρομή. Σαν να μιλάμε για… τυπογραφικό λάθος σε ένα τιμολόγιο – και όχι για βουτιά σε ολόκληρο τον δείκτη της Νέας Υόρκης.
Η τακτική διαχείρισης της κρίσης; Υποβάθμιση, εξήγηση με τεχνικούς όρους. Σαν να μην είναι τίποτα. Σαν να μην έγινε ποτέ.
Το χαμόγελο της ειρωνείας
Η πραγματική ειρωνεία όμως έρχεται την επόμενη μέρα. Στις σελίδες της Wall Street Journal, το ρεπορτάζ για το λάθος φιγουράρει με λεπτομέρειες: το ποσό, οι ακυρωμένες εντολές, η αναστάτωση στην αγορά.
Και ακριβώς δίπλα; Μια ολοσέλιδη διαφήμιση της Bear Stearns υπόσχεται την ικανότητα της τράπεζας να «εκτελεί περίπλοκες συναλλαγές αψεγάδιαστα».
Το αποτέλεσμα αριστουργηματικό. Η πραγματικότητα και το μάρκετινγκ σε μια γροθιά ειρωνείας. Οι αναγνώστες δεν ξέρουν αν πρέπει να γελάσουν ή να τρομάξουν. Είναι η στιγμή που αποτυπώνει καλύτερα από οτιδήποτε άλλο τον κόσμο της Wall Street: μια βιομηχανία που προβάλλει τελειότητα την ίδια στιγμή που αποκαλύπτεται το χάος.
Μικρό λάθος, μεγάλη προειδοποίηση
Η υπόθεση Bear Stearns του 2002 μένει στα χαρτιά σαν «τυπογραφικό λάθος». Μια αμήχανη στιγμή, μια ντροπιαστική λεπτομέρεια που η τράπεζα προσπαθεί να θάψει κάτω από ανακοινώσεις και τεχνικές εξηγήσεις. Όμως η ειρωνεία δεν σβήνει.
Έξι χρόνια αργότερα, η ίδια τράπεζα θα καταρρεύσει με πάταγο, παρασύροντας μαζί της ένα μεγάλο κομμάτι της Wall Street και σηματοδοτώντας την αρχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Το λάθος του 2002 μοιάζει εκ των υστέρων σαν μικρή πρόβα: μια προειδοποίηση για το πώς η υπερβολική αυτοπεποίθηση, τα τεχνικά λάθη και η αλαζονεία μπορούν να συντρίψουν κολοσσούς.
Η Bear Stearns δεν χάνει δισεκατομμύρια εκείνη τη μέρα. Χάνει όμως κάτι πιο πολύτιμο: το προσωπείο του αλάνθαστου. Και η Wall Street Journal το απαθανατίζει με τον πιο καυστικό τρόπο – μια διαφήμιση δίπλα σε ένα σκάνδαλο.
Σαν ένα «screenshot» από την ιστορία, που μένει να θυμίζει πως στη Wall Street το μόνο πράγμα που εκτελείται αψεγάδιαστα είναι… η ειρωνεία.
