Η οικονομική κρίση μείωσε δραματικά τα κονδύλια για την Εκπαίδευση. Η κρίση πέρασε(;) τα χρήματα παρέμειναν τα ίδια. Δεν επανήλθαν στα προηγούμενα ποσά.
Αυτό μας λένε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, όπως δημοσιεύθηκαν στην έκθεση Education at a glance 2025.
Έτσι η Ελλάδα είναι από τις τελευταίες χώρες στις δαπάνες για την υποχρεωτική Εκπαίδευση. Η κατά κεφαλήν δαπάνη για τους μαθητές της υποχρεωτικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι 7.433 δολάρια.
Δύο είναι τα προβλήματα με αυτό τον αριθμό. Το πρώτο είναι ότι αποτελεί το 6ο μικρότερο ποσό που ξοδεύεται στις χώρες του ΟΟΣΑ και το 3ο μικρότερο στην Ευρώπη μετά την Ουγγαρία και τη Λετονία.
Στα στοιχεία του ΟΟΣΑ δεν περιλαμβάνεται η Βουλγαρία και η Ρουμανία, χώρες με τις οποίες κονταροχτυπιόμαστε για τις τελευταίες θέσεις στους πίνακες της ΕΕ, σε όλες τις κατηγορίες. Λιγότερα χρήματα από εμάς επενδύουν στην Εκπαίδευση το Μεξικό, η Τουρκία, η Χιλή και οι δύο ευρωπαϊκές χώρες που αναφέραμε.
Είναι αλήθεια ότι και πολλά χρήματα να επενδύσεις αν δεν έχεις σχέδιο τα χρήματα δεν πιάνουν τόπο. Κι εμείς ως γνωστόν δεν έχουμε σχέδιο. Αλλά αν δεν δαπανήσεις χρήματα δεν έχεις καμία ελπίδα για το μέλλον.
Η Εκπαίδευση χωρίς χρήματα μας οδηγεί στο σημείο που βρισκόμαστε: κτήρια που μένουν ασυντήρητα και καταρρέουν, για παράδειγμα. 431 σχολεία ανακαινίστηκαν φέτος και φυσικά όλοι χαρήκαμε. Αλλά τα σχολεία στην Ελλάδα είναι πάνω από 10.000, συνεπώς η ανακαίνιση των 431 αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό. Μ’ αυτό το ρυθμό θα χρειαστούν 23 χρόνια για να ανακαινιστούν όλα τα σχολεία.
Θα έχουμε φτάσει στο μέσον του 21ου αιώνα και κάποια θα έχουν γκρεμιστεί από την έλλειψη συντήρησης, διότι τα ασυντήρητα κτήρια καταρρέουν και φτάνουν στο σημείο να είναι ασύμφορη η ανακατασκευή τους. Βέβαια, η μείωση κατά 30% των γεννήσεων μεταξύ 2010 και 2023 σημαίνει ότι και το 30% των σχολείων θα κλείσουν, οπότε η δαπάνη θα είναι μικρότερη.
Τα κτήρια είναι μόνο μία παράμετρος του προβλήματος. Οι εκπαιδευτικοί και οι μισθοί τους, οι υποδομές, οι υπολογιστές, τα εργαστήρια, η σύνδεση στο internet, για παράδειγμα, κατέστησε αδύνατη την τηλεκπαίδευση από το σχολείο στην πανδημία. Αν δεν λειτουργούσαν οι εκπαιδευτικοί με τα δικά τους μέσα από το σπίτι τους δεν θα υπήρχε καν τηλεκπαίδευση. Πρόκειται για σειρά προβλημάτων που απαιτούν χρήματα για τη λύση τους.
Το πολλαπλό βιβλίο
Από την άλλη βλέπεις τα χρήματα που πετιούνται στο πολλαπλό βιβλίο, για παράδειγμα, και λες δεν είναι δυνατόν. Το πολλαπλό βιβλίο είναι μια πολύ καλή ιδέα που φρόντισε το Υπουργείο Παιδείας με τις αποφάσεις του να το τορπιλίσει πριν ακόμη ξεκινήσει. Ο αριθμός των εγκεκριμένων βιβλίων σε κάθε μάθημα μπορεί να είναι απεριόριστος. Το Υπουργείο θα πληρώσει το 50% του κόστους του απεριόριστου αριθμού εγκεκριμένων βιβλίων.
Τα βιβλία έχουν τόσο σφιχτές προδιαγραφές που, τελικά, θα είναι ίδια με διαφορετικά χρώματα. Κάθε χρόνο οι εκδότες θα ανταγωνίζονται ποιο βιβλίο θα έχει τις περισσότερες προτιμήσεις των εκπαιδευτικών, διότι θα πληρώνονται σύμφωνα με τον αριθμό των παραγγελιών από τους εκπαιδευτικούς των σχολείων. Θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τις παραγγελίες. Αν είναι δυνατόν.
Η κατά κεφαλήν δαπάνη
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι το 2015 εν μέσω της μεγάλης κρίσης η κατά κεφαλήν δαπάνη ήταν 7.129 δολάρια. Το 2022 ήταν 7.433 δολάρια. Από το 2015 μέχρι το 2022 η αύξηση ήταν 4,26%, αφού έχουμε απαλλαγεί από τα μνημόνια και την επιτήρηση. Κι άλλες χώρες πέρασαν από μνημόνια, αλλά ακολούθησαν διαφορετική πολιτική. Η Πορτογαλία, για παράδειγμα, από 9.711 δολάρια που ξόδευε για κάθε μαθητή της υποχρεωτικής Εκπαίδευσης το 2015, το 2022 ξόδεψε 10.975 δολάρια. Η αύξηση ήταν 9,83%.
Το ποσό που ξόδευε ήταν ήδη υψηλό σε σχέση με εμάς. Παρόλα αυτά η αύξηση του ποσού ήταν υπερδιπλάσια της δικής μας. Ο αριθμός των μαθητών και στις δύο χώρες είναι ο ίδιος. Η Πορτογαλία επένδυσε το 2022 στην υποχρεωτική Εκπαίδευση 47,67% περισσότερα χρήματα από εμάς. Ποια χώρα από τις δύο πιστεύετε ότι θα έχει καλύτερο μέλλον;
Ας δούμε και την Ιρλανδία.
Μία ακόμη χώρα που ζορίστηκε με τα μνημόνια. Από 9.065 δολάρια το χρόνο το 2015 το 2022 δαπάνησε 11.656 δολάρια. Η αύξηση της επταετίας ήταν 28,58%. Πώς να το συγκρίνεις με το δικό μας 4,26%; Έτσι η Ιρλανδία επένδυσε 56,81% περισσότερα χρήματα από εμάς.
Η Λιθουανία το 2015 επένδυσε 6.195 δολάρια στην Εκπαίδευση και το 2022 επένδυσε 8.736 δολάρια, αύξηση 41,01% κι όχι 4,26% της Ελλάδας. Κάτι ανάλογο με τη Λιθουανία έπρεπε να συμβεί και σε εμάς, αν θέλουμε να προλάβουμε τον κόσμο που τρέχει, διότι στην επόμενη εικοσαετία θα συγκρινόμαστε μόνο με το Μεξικό και την Τουρκία αν συνεχίσουμε έτσι.
Η σύγκριση με τις χώρες του ΟΟΣΑ
Στον πίνακα βλέπουμε τις επενδύσεις των χωρών του ΟΟΣΑ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και το Γυμνάσιο το 2015 και το 2022. Πριν από περίπου 25 χρόνια, με την επικείμενη είσοδό μας στην Ευρωζώνη, συγκρινόμαστε με τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία (που ήταν μέλος της ΕΕ τότε).
Αγκομαχούσαμε να τις φτάσουμε και ελπίζαμε κάποια μέρα στη σύγκλιση. Τώρα συγκρινόμαστε με την Πορτογαλία και την Ιρλανδία και τρομάζουμε με το πόσο πίσω έχουμε μείνει και από αυτές τις χώρες που κάποτε ήταν πιο χαμηλά από εμάς. Όλο αυτό είναι το έργο μας τα τελευταία 25 χρόνια και δεν φταίει κανείς άλλος παρά μόνο εμείς.
*Ο Στράτος Στρατηγάκης είναι μαθηματικός και ερευνητής – www.stadiodromia.gr
