Υψηλές προκλήσεις αντιμετωπίζει ο κλάδος της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων στην Ελλάδα, εξαιτίας της μείωσης αλλά και γήρανσης του στόλου από τη μία και των νέων περιβαλλοντικών απαιτήσεων της Ε.Ε. από την άλλη.
Συνθήκες που φέρνουν στο προσκήνιο την ανάγκη ανανέωσης του στόλου. Η Ένωση Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (ΕΕΝΜΑ) και ο πρόεδρός της Χαράλαμπος Σημαντώνης, σε
συνεργασία με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Μελετών (ΙΟΒΕ), παρουσίασε χθες
στο Ίδρυμα Ευγενίδου τη μελέτη «Shortsea Ναυτιλία: Τάσεις, προκλήσεις και επίδραση στην
Ελληνική οικονομία».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, ένα μεγάλο ζήτημα είναι η μείωση του στόλου των εθνικών μεταφορών (αριθμητικώς και σε χωρητικότητα) και η μέση ηλικία του.
Την περίοδο 2004-2025, ο αριθμός των φορτηγών πλοίων κάτω των 5.000 ΚΟΧ μειώθηκε
κατά 31,3% και των 5.000 έως 20.000 ΚΟΧ κατά 64,1%, ενώ στα δεξαμενόπλοια κάτω των 5.000 ΚΟΧ σημειώθηκε μείωση 42% και των 5.000 έως 20.000 ΚΟΧ μείωση 27,8%.
Παράλληλα, ο στόλος συνεχίζει να γερνάει, καθώς πάνω από το 70% αυτού είναι άνω των 30 ετών (φορτηγά και δεξαμενόπλοια), κάτι που επιτάσσει άμεση αντικατάσταση με νεότερα πλοία ή εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων.
Πιο συγκεκριμένα, μικρότερη ηλικία καταγράφεται στα δεξαμενόπλοια (σχεδόν 40% είναι μεταξύ 15-24 ετών), ενώ σχεδόν όλα τα πλοία γενικού φορτίου έχουν ηλικία άνω των 30 ετών.
Ο υψηλός ηλικιακός μέσος όρος δεν επιτρέπει σημαντικές τεχνολογικές αναβαθμίσεις του στόλου και περιορίζει τη συμμόρφωση με νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις, οπότε προκρίνεται ως απαραίτητη πλέον η στρατηγική ανανέωσης του στόλου, ειδικά στα πλοία γενικού φορτίου.
Παράλληλα, η έκθεση του ΙΟΒΕ αναδεικνύει και τις επιπτώσεις από την υιοθέτηση των νέων «πράσινων» κανονισμών σε οικονομικούς όρους στην πορεία της shortsea ναυτιλίας προς την πράσινη μετάβαση.
Η shortsea ναυτιλία δεν θα μπορέσει να ενδυναμώσει τη συμβολή της στην ελληνική οικονομία χωρίς την υιοθέτηση στοχευμένων στρατηγικών για την προσαρμογή του στόλου της αλλά και των σχετικών λιμενικών υποδομών.
Πρέπει όμως συγχρόνως να σημειωθεί ότι η shortsea ναυτιλία θα δεχθεί έντονες πιέσεις στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση.
Συγκεκριμένα, οι πιέσεις αυτές αποτυπώνονται οικονομικά ως εξής:
- Σε 225 εκατ. ευρώ έως το 2030 υπολογίζεται το συνολικό κόστος συμμόρφωσης με τα νέα μέτρα για τον εγχώριο κλάδο της shortsea ναυτιλίας. Σημαντική σημείωση που πρέπει να γίνει εδώ είναι ότι το αυξημένο κόστος μεταφράζεται σε επιπλέον επιβάρυνση των ναύλων έως και κατά 38,6%, με το μεγαλύτερο μέρος να οφείλεται στην επέκταση του ETS.
- Σε 140 εκατ. ευρώ (-17,0% των συνολικών εσόδων) το 2030 υπολογίζεται η απώλεια εσόδων των επιχειρήσεων του κλάδου της shortsea ναυτιλίας από τη χαμηλότερη κίνηση, μετά την αφαίρεση των ποσών που αντιστοιχούν στις νέες επιβαρύνσεις.
- Σε 200 εκατ. ευρώ το 2030 πλησιάζουν οι απώλειες από τα επιβαλλόμενα μέτρα σε όρους ΑΕΠ, λαμβάνοντας υπόψη τις έμμεσες και προκαλούμενες επιδράσεις, ενώ τα έσοδα για το Δημόσιο υπολογίζονται μειωμένα κατά 35 εκατ. ευρώ το 2030.
- Σε 1,2 χιλ. το 2030 πλησιάζουν οι απώλειες σε θέσεις εργασίας στο σύνολο της εθνικής οικονομίας.
Βασικές προτάσεις του στρατηγικού σχεδίου μετάβασης
Συγκεκριμένες προτάσεις, που θα αποτελέσουν τη βάση του στρατηγικού σχεδίου μετάβασης, σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ, είναι:
- Δημιουργία χρηματοδοτικών μηχανισμών για τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων επενδύσεων σε πλοία και υποδομές που επιβάλλει η πράσινη μετάβαση.
- Το κόστος συμμόρφωσης με τις νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις μπορεί να μειωθεί και με επιπλέον πρωτοβουλίες, μεταξύ των οποίων μέτρα για την ελαχιστοποίηση της διαφοράς τιμής των νέων τεχνολογιών και των συμβατικών καυσίμων, όπως η δυνατότητα για «συμβάσεις άνθρακα» (carbon contracts for differences), μέσω των οποίων εξασφαλίζεται μια κατώτατη τιμή στα νέα καύσιμα για τους παραγωγούς, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και προωθώντας την ανάπτυξη του σχετικού παραγωγικού δυναμικού.
- Παράταση της ευνοϊκής φορολογικής διαχείρισης των καυσίμων ναυτιλίας (μηδενικός φόρος ETD) και παροχή έκπτωσης στα λιμενικά τέλη με στόχο τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής shortsea ναυτιλίας.
- Ο μηχανισμός pooling του FuelEU επίσης μπορεί να συνεισφέρει σε μείωση του κόστους
συμμόρφωσης, παρέχοντας στους πλοιοκτήτες ορισμένη ευελιξία στην επίτευξη των στόχων. - Προτείνεται να εξεταστεί η δυνατότητα απλοποίησης των διαδικασιών MRV, ETS και FuelEU για πλοία κάτω από ένα όριο ΚΟΧ.
- Εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού σε δεξιότητες που απαιτούνται για την ομαλή εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων shortsea ναυτιλίας.
