Όταν ο Ναουάζ Σαρίφ, πρωθυπουργός του Πακιστάν, τηλεφωνούσε στον τότε διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Αμπντάλα το 1998, ζητώντας στήριξη για μια επικίνδυνη πυρηνική απάντηση στην Ινδία, η απάντηση ήταν άμεση: δεκάδες χιλιάδες βαρέλια σαουδαραβικού πετρελαίου την ημέρα, δωρεάν.
Σήμερα, σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα, το Ισλαμαμπάντ και το Ριάντ επισφραγίζουν μια νέα αμυντική συμφωνία, αυτή τη φορά υπό τη σκιά ενός αποσταθεροποιημένου περιφερειακού τοπίου, με Ισραήλ, Ιράν και ΗΠΑ να αναδιατάσσουν την τράπουλα. Οι Financial Times σε ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ εξηγούν τι κρύβεται πίσω από αυτή τη συμμαχία.
Από τα πετροδολάρια στην «Ισλαμική βόμβα»
Η σχέση Σαουδικής Αραβίας και Πακιστάν δεν ξεκινά σήμερα. Από τη δεκαετία του 1970, μετά την πρώτη ινδική πυρηνική δοκιμή, το Ριάντ στήριξε οικονομικά την πακιστανική πορεία προς το πυρηνικό κλαμπ.
Η στήριξη δεν ήταν ποτέ επίσημα για το πρόγραμμα, αλλά η γενναία οικονομική βοήθεια έδωσε ανάσες σε ένα Ισλαμαμπάντ που βρισκόταν διαρκώς υπό διεθνείς κυρώσεις.
Το 1998, όταν το Πακιστάν πραγματοποίησε τις δικές του δοκιμές, οι κυρώσεις της Δύσης ήταν βέβαιες. Η Σαουδική Αραβία φρόντισε να ρίξει σωσίβιο με 50.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, ενώ στον μουσουλμανικό κόσμο πολλοί μίλησαν για την «Ισλαμική βόμβα».
Η διαχρονική στρατιωτική συνεργασία
Η συνεργασία δεν περιορίστηκε ποτέ στο οικονομικό πεδίο. Από τη δεκαετία του ’80, Πακιστανοί στρατιώτες φύλαξαν τα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας στον πόλεμο Ιράν–Ιράκ, ενώ οι μυστικές υπηρεσίες του Ισλαμαμπάντ έγιναν ο αγωγός για σαουδαραβικά και αμερικανικά κονδύλια προς τους Αφγανούς μουτζαχεντίν, όπως θυμίζουν οι FT.
Σήμερα, Πακιστανοί σύμβουλοι εκπαιδεύουν τον σαουδαραβικό στρατό, ενώ ένας πρώην αρχηγός του πακιστανικού στρατού ηγείται δύναμης κατά της τρομοκρατίας με έδρα το Ριάντ.
Ένα αμυντικό σύμφωνο σε ρευστή εποχή
Η νέα κοινή δήλωση Σαουδικής Αραβίας και Πακιστάν έρχεται σε μια στιγμή που η Μέση Ανατολή βράζει: Ισραήλ που χτυπά Παλαιστίνιους μαχητές στο Κατάρ, Ιράν αποδυναμωμένο αλλά πάντα απειλητικό, και μια Ουάσινγκτον απρόβλεπτη.
«Δεν πρόκειται για μια συγκυριακή αντίδραση, αλλά για στρατηγική απάντηση στις τεκτονικές αλλαγές της περιοχής», σχολίασε αναλυτής του Brookings.
Η ισραηλινή πλευρά παρακολουθεί παραδοσιακά στενά τις εξελίξεις. Ήδη από τη δεκαετία του ’80, η Μοσάντ είχε στόχο να εμποδίζει κάθε αραβικό κράτος που επιχειρούσε να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Όμως το Πακιστάν δεν ήταν ούτε αραβικό ούτε μεσανατολικό – κι επιπλέον αποτελούσε τότε κρίσιμο αμερικανικό σύμμαχο στο Αφγανιστάν. Έτσι, το Τελ Αβίβ ανέβαλε την «αντιμετώπισή» του, περιοριζόμενο σε παρακολούθηση της πυρηνικής διασποράς που το Ισλαμαμπάντ οργάνωνε σε Ιράν, Λιβύη και αλλού.
Γιατί τώρα;
Σαουδαραβικές και πακιστανικές πηγές μιλούν για συμφωνία που σχεδιαζόταν χρόνια. Ωστόσο, το timing, μετά την επίθεση στο Κατάρ και τη σιωπή της Ουάσινγκτον, δεν περνά απαρατήρητο, σχολιάζουν οι FT.
Το Ριάντ δείχνει να προετοιμάζεται για έναν κόσμο όπου οι αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας δεν είναι πλέον δεδομένες – και όπου μια «πυρηνική Τεχεράνη» ή ένα «αχαλίνωτο Ισραήλ» κάνουν την αμυντική ομπρέλα του Πακιστάν πιο πολύτιμη από ποτέ.
