Φθινόπωρο 1982, Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon, Πίτσμπουργκ. Τα ηλεκτρονικά bulletin boards είναι το νέο μέσο επικοινωνίας για φοιτητές και καθηγητές.
Σαν πρόδρομοι των chat rooms, φιλοξενούν συζητήσεις που εκτείνονται από ακαδημαϊκά θέματα μέχρι χαλαρή κουβέντα.
Όμως η νέα αυτή μορφή επικοινωνίας έχει ένα σοβαρό μειονέκτημα: η ειρωνεία δεν μεταφέρεται. Το χιούμορ μπερδεύεται με την κυριολεξία. Ένα αστειάκι μπορεί να εκληφθεί ως προσβολή. Το ψηφιακό κείμενο μοιάζει επίπεδο, χωρίς τόνους, χωρίς «φωνή».
Οι συζητήσεις γεμίζουν παρεξηγήσεις. Σχόλια που γράφονται για να προκαλέσουν γέλιο, καταλήγουν να πυροδοτούν καβγάδες.
Γιατί η οθόνη δεν χαμογελά ποτέ. Και αυτό είναι πρόβλημα.
Ο καθηγητής που ψάχνει λύση
Εκεί μπαίνει στη σκηνή ο Scott Fahlman, ένας 34χρονος καθηγητής πληροφορικής. Παρακολουθεί τις ηλεκτρονικές συζητήσεις και βλέπει το χάος που δημιουργείται από τις παρανοήσεις. Δεν είναι μόνο αμήχανο.
Είναι και χρονοβόρο: άνθρωποι που θα έπρεπε να μιλούν για έρευνα, μπλέκουν σε διαμάχες επειδή δεν ξεχωρίζουν το σοβαρό από το αστείο.
Ο Fahlman σκέφτεται κάτι απλό. Έναν μικρό κώδικα που να σηματοδοτεί το ύφος του μηνύματος. Να είναι γρήγορος, άμεσος, φτιαγμένος από τα σύμβολα που όλοι έχουν μπροστά τους στο πληκτρολόγιο.
19 Σεπτεμβρίου 1982
Ένα κυριακάτικο μεσημέρι ο Fahlman κάθεται στον υπολογιστή του. Πληκτρολογεί ένα μήνυμα στη λίστα συζητήσεων του πανεπιστημίου:
«Προτείνω για τα αστεία αυτό 🙂
Και για κάτι που εκφράζει λύπη αυτό 🙁
Τρεις χαρακτήρες. Δύο μάτια, μια μύτη, ένα στόμα. Το πρώτο ψηφιακό χαμόγελο μόλις γεννιέται. Και αμέσως μετά μία θλιμμένη φατσούλα
Από το αστείο στη νέα γλώσσα
Η ιδέα αγκαλιάζεται αμέσως. Οι φοιτητές αρχίζουν να βάζουν 🙂 στα αστεία τους και 🙁 όταν μιλούν σοβαρά. Ξαφνικά, οι προθέσεις ξεκαθαρίζουν. Οι παρεξηγήσεις μειώνονται.
Το bulletin board αποκτά χρώμα, αποκτά… συναίσθημα.
Το απλό χαμόγελο γίνεται εργαλείο επικοινωνίας. Ο Fahlman έχει ανοίξει την πόρτα σε μια νέα γλώσσα, αν και δεν το ξέρει ακόμη.
Από τα emoticons στα emoji
Στα χρόνια που ακολουθούν, το 🙂 και το 🙁 ταξιδεύουν σε πανεπιστήμια, εταιρείες, forums, e-mails. Εμφανίζονται παραλλαγές: 😉 για το πονηρό κλείσιμο του ματιού, 😀 για το γέλιο, :-O για την έκπληξη.
Τα emoticons – «emotional icons» – γίνονται αναπόσπαστο μέρος του ψηφιακού λόγου. Μέχρι που, τη δεκαετία του 1990 και του 2000, εξελίσσονται στα πολύχρωμα emoji της Ιαπωνίας.
Μικρές εικόνες που δεν χρειάζονται καν συνδυασμούς χαρακτήρων: μια καρδιά, ένα δάκρυ, μια φλόγα, μια πίτσα.
Από το Carnegie Mellon μέχρι το iPhone, η απόσταση είναι τρεις χαρακτήρες. 🙂
Το χαμόγελο που άλλαξε την κουλτούρα
Σήμερα, δύσκολα φανταζόμαστε συνομιλία χωρίς εικονίδια. Από το WhatsApp μέχρι το Messenger και το Slack, τα emoji είναι η παγκόσμια γλώσσα του διαδικτύου. Χρησιμοποιούνται δισεκατομμύρια φορές την ημέρα, από ανθρώπους κάθε ηλικίας και χώρας.
Όλα, όμως, ξεκίνησαν από εκείνο το μήνυμα το 1982. Από έναν καθηγητή που ήθελε να σταματήσει τις παρεξηγήσεις και να βάλει λίγη ανθρωπιά στο κρύο ψηφιακό κείμενο.
Η παρακαταθήκη του Fahlman
Ο ίδιος ο Fahlman δεν θεωρεί τον εαυτό του «πατέρα των emoji». Συχνά λέει με χιούμορ ότι το μόνο που ήθελε ήταν να βοηθήσει τους φοιτητές του να μη μαλώνουν χωρίς λόγο. Αλλά ξέρει ότι η επινόησή του έβαλε τα θεμέλια σε κάτι πολύ μεγαλύτερο.
Σαράντα και πλέον χρόνια μετά, το πρώτο χαμόγελο εξακολουθεί να μας θυμίζει κάτι απλό: πως ακόμη και στην πιο ψυχρή τεχνολογία, οι άνθρωποι ψάχνουν τρόπους να μεταφέρουν συναίσθημα.
