Της Τατιάνας Ψαριανού, αντιπροέδρου της εταιρείας οικονομικών συμβούλων και ελεγκτών Γραφείο Ψαριανού Α.Ε.
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ Κληρονόμων αποτελεί συνηθέστατη μορφή στο Αστικό και Φορολογικό Δίκαιο, αφού σε πολλές περιπτώσεις οι κληρονόμοι είναι περισσότεροι του ενός.
Αν και στο συγκεκριμένο θέμα οι φορολογικές διατάξεις είναι αρκετά σαφείς, θα ήταν σκόπιμο να διευκρινίσουμε ορισμένα κρίσιμα σημεία, τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στους φορολογούμενους.
Και ένα από αυτά είναι αν επιβάλλεται Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής κατά τη διανομή της περιουσίας μιας Κοινωνίας Κληρονόμων.
ΣΤΟ ΆΡΘΡΟ 1884 του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι «αν οι κληρονόμοι είναι περισσότεροι, η κληρονομία γίνεται κοινή κατά το λόγο της μερίδας του καθενός. Αν δεν ορίζει διαφορετικά ο
νόμος, στην κοινωνία μεταξύ των συγκληρονόμων εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις για την κοινωνία».
ΕΠΙΣΗΣ, στο άρθρο 1887 του Αστικού Κώδικα αναφέρεται ότι «κάθε συγκληρονόμος έχει δικαίωμα οποτεδήποτε να ζητήσει τη διανομή της κληρονομίας. Ο διαθέτης δεν μπορεί να απαγορεύσει τη διανομή για χρονικό διάστημα μακρότερο από δέκα χρόνια από το θάνατό του».
ΒΑΣΕΙ του άρθρου 798 του ίδιου Κώδικα, «Η λύση της κοινωνίας επέρχεται με διανομή». Ακόμα, σύμφωνα με το άρθρο 800 του Αστικού Κώδικα, «η διανομή γίνεται αυτουσίως, αν το αντικείμενο ή τα αντικείμενα που πρόκειται να διανεμηθούν είναι δυνατόν χωρίς μείωση της αξίας να διαιρεθούν σε ομοειδή μέρη ανάλογα με τις μερίδες των κοινωνών».
ΑΠΟ ΤΙΣ παραπάνω διατάξεις του Αστικού Κώδικα προκύπτει ότι η διανομή της κληρονομιάς μπορεί να γίνει είτε με τη σύνταξη εγγράφου είτε προφορικά και επομένως είναι στη διακριτική ευχέρεια των συγκληρονόμων να το αποφασίσουν.
ΣΤΗΝ ΠΕΡ. Δ, του άρθρου 2, του Ν.4172/13, ως «νομική οντότητα» θεωρείται «κάθε μόρφωμα εταιρικής ή μη οργάνωσης και κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα που δεν είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, όπως… κάθε μορφής κοινή επιχείρηση, κάθε μορφής εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίου ή περιουσίας ή διαθήκης ή κληρονομίας ή κληροδοσίας ή δωρεάς, … κοινωνίες
αστικού δικαίου…».
ΚΑΤΑ ΤΑ ΟΡΙΖΟΜΕΝΑ στην παρ.1, του άρθρου 12, του Ν.5177/2025, «Το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής επιβάλλεται στη σύμβαση εκούσιας και μερικής διανομής κληρονομίας ή κληροδοτήματος ή κοινής περιουσίας που περιλαμβάνει κινητά πράγματα που βρίσκονται
στην ημεδαπή ή στην αλλοδαπή, καθώς και ακίνητα που βρίσκονται στην αλλοδαπή, καθώς και στη διανομή με εκποίηση κοινού κινητού πράγματος διά πλειστηριασμού».
ΣΤΗΝ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ έκθεση του εν λόγω άρθρου σημειώνεται ότι σε αυτό «Κωδικοποιείται το άρθρο 13 του ν. 5135/2024».
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 13, του Ν.5135/2024, στο άρθρο αυτό «Ρυθμίζεται η επιβολή Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής στην περίπτωση διανομής κληρονομιάς ή κληροδοτήματος ή κοινής περιουσίας, όταν γίνεται με σύμβαση ή με πλειστηριασμό.
Προσδιορίζονται η βάση επιβολής του Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής και ο χρόνος γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης. … Υπόχρεος προς απόδοση του οικείου τέλους στη Φορολογική
Διοίκηση καθίσταται ο συμβολαιογράφος, προς τον οποίο οι συναλλασσόμενοι προκαταβάλλουν το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής».
ΒΑΣΕΙ της περ. γ,της παρ.3, του άρθρου 4, του Ν.5177/2025, «Υπόχρεος για την υποβολή δήλωσης και την απόδοση του Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής είναι: … αν ένας από τους
συναλλασσόμενους είναι νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα και ο έτερος είναι φυσικό πρόσωπο, υπόχρεος για την απόδοση του Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής είναι το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα».
ΣΥΜΦΩΝΑ με τις προαναφερόμενες διατάξεις, απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβολή Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής κατά την εκούσια διανομή της κληρονομιαίας περιουσίας μιας Κοινωνίας Κληρονόμων, η οποία περιλαμβάνει κινητά πράγματα, είναι η ύπαρξη σχετικής σύμβασης. Επομένως, εάν η διανομή γίνει προφορικά δεν καταβάλλεται Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής.
ΑΝ Η ΣΥΜΒΑΣΗ διανομής καταρτιστεί από συμβολαιογράφο, τότε το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής αποδίδεται από εκείνον. Αν συνταχθεί ιδιωτικό συμφωνητικό, τότε υπόχρεος απόδοσής του είναι η νομική οντότητα, ήτοι η Κοινωνία των Κληρονόμων.
ΒΑΣΕΙ της περ. α, της παρ.3, του Ν.5177/2025, «Για τον υπολογισμό του Ψηφιακού Τέλους Συναλλαγής του παρόντος άρθρου εφαρμόζεται συντελεστής: α) δύο κόμμα σαράντα τοις εκατό (2,40%), εφόσον στη διανεμόμενη κοινή περιουσία περιλαμβάνονται κινητά πράγματα».
ΤΕΛΟΣ, όταν περιλαμβάνονται μετοχές στη διανεμόμενη περιουσία της Κοινωνίας Κληρονόμων, η αξία επί της οποίας υπολογίζεται το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής είναι η πραγματική αξία κάθε μετοχής, ήτοι αυτή που προκύπτει βάσει της αξίας των Ιδίων Κεφαλαίων της Εταιρείας κατά την προηγούμενη της διανομής ημέρα, διαιρούμενη με τον συνολικό αριθμό
των μετοχών της.
