Την επομένη της εν ψυχρώ εκτέλεσης του 31χρονου Τσάρλι Κερκ σε πανεπιστημιακό χώρο η Αμερική κυνηγά ακόμη τον δολοφόνο και αναμετράται με τις πληγές της. Τις πληγές μίας κοινωνίας διχασμένης, πολωμένης, βυθισμένης ολοένα και περισσότερο στη βία.
Αναλυτής σχολίαζε στο CNN πως «συνήθως μετά από τέτοια γεγονότα η θερμοκρασία πέφτει κάπως. Aυτή τη φορά όμως ανεβαίνει». Γιατί δεν είναι το πρώτο περιστατικό πολιτικής βίας. Και εκφράζονται φόβοι ότι δεν θα είναι το τελευταίο.
Η χώρα μοιάζει να έχει εισέλθει σε μια επικίνδυνη σπείρα: από την ένοπλη επίθεση στον γερουσιαστή Στιβ Σκάλις το 2017 και τον ξυλοδαρμό του Πολ Πελόζι το 2022, στις απόπειρες δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ το 2024 και τώρα στη στυγερή εκτέλεση του Κερκ. Το ερώτημα που πλανάται ξεκάθαρα είναι αν η Αμερική μπαίνει σε μια νέα φάση «κουλτούρας δολοφονίας», όπου η βία καθίσταται κυρίαρχος τρόπος πολιτικής αντιπαράθεσης.
Η «κουλτούρα δολοφονίας» και η νέα καμπή
Το FBI μιλάει για τη μεγαλύτερη κινητοποίηση ψηφιακών πληροφοριών από το κοινό μετά τον Μαραθώνιο της Βοστώνης το 2013. Οι αρχές της Γιούτα επιβεβαίωσαν ότι έχουν λάβει περισσότερες από 7.000 καταγγελίες και στοιχεία, σε μια έρευνα που αντιμετωπίζεται πλέον ως ξεκάθαρα πολιτική δολοφονία.
Το σοκ είναι διπλό. Από τη μία, γιατί ένας δολοφόνος μπήκε ανενόχλητος σε ένα πανεπιστήμιο με τουφέκι και με χαρακτηριστική άνεση εκτέλεσε έναν άνθρωπο και διέφυγε. Από την άλλη, γιατί η δολοφονία του Κερκ συνδέθηκε σχεδόν ακαριαία με μια δημόσια σφαίρα που βράζει από θυμό και μίσος.
Στα social media η θλίψη και η οργή αναμείχθηκαν με χλευαστικά και βίαια σχόλια. Η αίσθηση ότι «είναι πόλεμος» κυριάρχησε στο ένα άκρο, ενώ στο άλλο άκρο δεν έλειψαν φωνές που υπαινίχθηκαν πως ο Κερκ «έσπειρε ό,τι θέρισε».
Οι πρώτες πολιτικές αντιδράσεις
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μίλησε από το Οβάλ Γραφείο λίγες ώρες μετά τη δολοφονία. Απευθύνθηκε στους Αμερικανούς ζητώντας ενότητα στη μνήμη του Κερκ, όμως ταυτόχρονα δεσμεύτηκε να «πατάξει τη ριζοσπαστική αριστερά».
«Όσοι δαιμονοποιούν ανθρώπους όπως ο Τσάρλι είναι αυτοί που καλλιεργούν την τρομοκρατία που βλέπουμε σήμερα», δήλωσε χαρακτηριστικά, αναφερόμενος σε μια σειρά περιστατικών πολιτικής βίας εις βάρος συντηρητικών – χωρίς όμως να αναφέρει αντίστοιχες επιθέσεις που στόχευσαν Δημοκρατικούς.
Η αντίδραση των Ρεπουμπλικανών ήταν άμεση και οξύτατη. Ο κυβερνήτης της Γιούτα, Σπένσερ Κοξ, χαρακτήρισε την εκτέλεση «πολιτική δολοφονία». Συντηρητικά μέσα και προσωπικότητες μίλησαν για «πόλεμο εναντίον της Δεξιάς», ενώ ορισμένοι ζήτησαν ακόμη και τη δίωξη «οργανώσεων» που –κατά την άποψή τους– χρηματοδοτούν την πολιτική βία. Στον αντίποδα, κύκλοι της αμερικανικής Αριστεράς κατηγόρησαν τον Τραμπ ότι εργαλειοποιεί το τραγικό γεγονός για να ενισχύσει το πολιτικό του αφήγημα και κάποιοι οριακά έφτασαν στο «καλά να πάθει».
Η κληρονομιά του Κερκ και η νέα γενιά συντηρητικών
Ο Τσάρλι Κερκ ξεκίνησε από έφηβος την πορεία του, όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Fox News το 2012. Στα χρόνια που ακολούθησαν, μετέτρεψε την Turning Point USA σε έναν κολοσσό πολιτικής κινητοποίησης στις πανεπιστημιουπόλεις. Με το χαρακτηριστικό του στυλ –άμεσο, συγκρουσιακό, αλλά και με δόσεις χιούμορ– προσέλκυσε χιλιάδες νέους.
Οι οπαδοί του τον είδαν ως πρότυπο: έναν χριστιανό συντηρητικό που δεν δίσταζε να μιλήσει για την πίστη του, που υπερασπιζόταν θέματα όπως η απαγόρευση των αμβλώσεων και η αντιμετώπιση της μετανάστευσης. Οι επικριτές του, αντίθετα, τον θεωρούσαν επικίνδυνο δημαγωγό. Όλοι αναγνωρίζουν πάντως ότι δεν φοβόταν να αφήσει την άλλη άποψη να ακουστεί.
Η δολοφονία του τον αναδεικνύει σε «μάρτυρα» για τη συντηρητική νεολαία. Και αυτό προκαλεί έναν νέο φόβο – αυτόν της εκδίκησης, της έκρηξης νέου κύκλου βίας ως «απάντηση», αν και ο ίδιος ο Κερκ δεν είχε εκφραστεί ποτέ υπέρ της βίας.
Το σοκαριστικό βίντεο της στιγμής που δέχεται τη σφαίρα ήδη έχει χαραχθεί στη μνήμη χιλιάδων νέων, οι οποίοι θα το κουβαλούν ως σημείο αναφοράς για το τι σημαίνει να εκτίθεσαι δημόσια υπερασπιζόμενος τις ιδέες σου.
Η Αμερική σε βίαιη δίνη
Το τραγικό γεγονός εντάσσεται σε ένα μοτίβο που φαίνεται να εντείνεται. Από τις ταραχές στο Καπιτώλιο τον Ιανουάριο του 2021, έως την επίθεση στον κυβερνήτη της Πενσιλβάνια το περασμένο άνοιξη και τις δολοφονίες σε πολιτειακό επίπεδο, η βία έχει γίνει σχεδόν «κανονικότητα».
Η αμερικανική κοινωνία μοιάζει να χάνει την αντοχή της. Η πόλωση βαθαίνει, οι θεσμοί αμφισβητούνται, και το πολιτικό μίσος έχει εισχωρήσει ακόμη και στον ιδιωτικό βίο με ευθύνη εκπροσώπων και των δύο μεγάλων πολιτικών στρατοπέδων. Κάθε νέα επίθεση θεωρείται πιθανό σκαλοπάτι προς ακόμη μεγαλύτερη έκρηξη.
Η πιο γλαφυρή περιγραφή έρχεται από τη συντηρητική αρθρογράφο της Wall Street Journal, Πέγκι Νούναν, η οποία επιχειρεί να βάλει το γεγονός σε ιστορικό πλαίσιο και να συγκρίνει τη σημερινή Αμερική με τις δεκαετίες των μεγάλων πολιτικών δολοφονιών. Το άρθρο της κλείνει με τις ακόλουθες δραματικές γραμμές:
«Για όσους από εμάς θυμόμαστε τη δεκαετία του 1960 και τη δολοφονία του Μέντγκαρ Έβερς, των δύο Κένεντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, είναι σαν να περνάμε έναν ακόμη φρικτό γύρο πολιτικής βίας. Είναι δελεαστικό να σκεφτεί κανείς: “Ήταν τρομερό, αλλά τα καταφέραμε”. Όμως οι δολοφονίες της δεκαετίας του ’60 συνέβησαν σε μια υγιέστερη χώρα, που σεβόταν περισσότερο τον εαυτό της και ήταν –παρά τα προβλήματά της– πιο συμφιλιωμένη με τον εαυτό της. Είχε αντοχές. Μέρος του λόγου που η σημερινή στιγμή είναι τόσο τρομακτική είναι ότι τώρα είμαστε πιο εύθραυστοι, αγαπάμε λιγότερο ο ένας τον άλλον, ίσως και τον ίδιο μας τον εαυτό. Έχουμε λιγότερο σεβασμό για την ιστορία μας, για την αφήγησή μας, και έτσι αυτή δεν μπορεί να λειτουργήσει ως συγκολλητική ουσία όπως παλιά. Οι δολοφονίες της δεκαετίας του ’60 έμοιαζαν ανωμαλία, κάτι ξένο προς εμάς. Τώρα η πολιτική βία μοιάζει με κάτι απλά συμβαίνει, και αυτή είναι μια οδυνηρή σκέψη».
