Γεννιέται στη Βουδαπέστη, 2 Σεπτεμβρίου 1936. Τον λένε Αντρέα Γκροφ. Παιδί μιας μεσοαστικής εβραϊκής οικογένειας, μεγαλώνει με τη μητέρα του να μετρά τις σκιές και τον πατέρα του χαμένο στα τάγματα εργασίας.
Σε ηλικία τεσσάρων παθαίνει οστρακιά και φτάνει κοντά στον θάνατο, αλλά τον ξεγελά. Η ακοή του τραυματίζεται σοβαρά, μα το βλέμμα του γίνεται σκληρό, προσηλωμένο.
Όταν οι Ναζί καταλαμβάνουν την πόλη, κρύβεται σε ξένα σπίτια. Μαθαίνει ότι η επιβίωση θέλει ψυχραιμία, θάρρος και τύχη. Είναι ο κόσμος όπου σκληραγωγείται ένας έφηβος που ήδη καταλαβαίνει: τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Περνούν τα χρόνια. Φθινόπωρο του 1956 η πόλη πνίγεται ξανά από ερπύστριες. Ο εικοσάχρονος Αντρέα δεν περιμένει να τον προλάβουν οι συλλήψεις. Περνάει μες στη νύχτα τα σύνορα, λασπωμένος, εξαντλημένος, μα ζωντανός.
Η γη της επαγγελίας
Φτάνει στην Αυστρία και ύστερα στην Αμερική, χωρίς να γνωρίζει παρά ελάχιστες λέξεις αγγλικά. Έχει όμως ένα επίμονο ένστικτο: θέλει και ξέρει να προχωρά.
Στη δική του «γη της επαγγελίας», σε φθηνά δωμάτια και εργαζόμενος σε όποια δουλειά έβρισκε, σπουδάζει Χημική Μηχανική στο City College της Νέας Υόρκης. Έχοντας αποφοιτήσει με άριστα, συνεχίζει τις σπουδές του στο Μπέρκλεϊ και δένει τη ζωή του με την Εύα, επίσης πρόσφυγα.
Αμερικανικοποιεί το όνομά του: γίνεται Άντριου Στίβεν Γκρόουβ. Όμως δεν αλλάζει η ουσία: επιμονή, πειθαρχία, ανάγκη να βλέπει καθαρά όσα οι άλλοι αγνοούν.
Στην εταιρεία Fairchild Semiconductor μαθαίνει από πρώτο χέρι την «αλχημεία» των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων. Ασχολείται με τα υλικά, με σωματίδια που δεν τα βλέπεις μα σε καθορίζουν. Εκεί χτίζει την πρώτη του φήμη: ο άνθρωπος που λύνει τα προβλήματα κοιτάζοντάς τα από απόσταση αναπνοής και την ίδια στιγμή από ψηλά.
Η γέννηση της Intel
Το 1968, οι Ρόμπερτ Νόις και Γκόρντον Μουρ αποχωρούν για να ιδρύσουν την Intel. Ο Γκρόουβ ακολουθεί την ημέρα της σύστασης. Είναι ο τρίτος εργαζόμενος.
Αναλαμβάνει μηχανική, παραγωγή, ρυθμό. «Προσαρμόζεσαι ή πεθαίνεις». Αυτό είναι από νωρίς το μότο και η εσωτερική του πυξίδα.
Η απόφαση που την οδηγεί στην κορυφή
Τα πρώτα χρόνια η Intel ζει από τους επεξεργαστές μνήμης. Μα πάνω στην ακμή, χτυπάει ο ανταγωνισμός. Τα ιαπωνικά εργοστάσια πλημμυρίζουν την αγορά, οι τιμές γκρεμίζονται, τα νούμερα δεν βγαίνουν. Ο Γκρόουβ σφίγγει τα δόντια και κάνει το αδιανόητο: κλείνει το κεφάλαιο των μνημών, στρέφει την εταιρεία ολοκληρωτικά στους μικροεπεξεργαστές.
Είναι απόφαση που πονά, που τρομάζει, μα ανοίγει τον δρόμο. Η IBM διαλέγει την αρχιτεκτονική της Intel για τον προσωπικό υπολογιστή. Από εκεί και πέρα, οι γενιές 8086–8088–386–486–Pentium γίνονται μετρονόμος της εποχής.
Στα εργοστάσια σηκώνονται νέες αίθουσες, στα σχεδιαστήρια αλλάζουν οι κλίμακες. Όταν ο Γκρόουβ αποχωρεί από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου το 1998, τα τσιπ της Intel τρέχουν στο 85% των προσωπικών υπολογιστών του πλανήτη. Η εταιρεία έχει γίνει η καρδιά ενός ολόκληρου οικοσυστήματος.
Η φιλοσοφία του
Ο τρόπος του είναι αμείλικτος και ταυτόχρονα δίκαιος. Λέει στους ανθρώπους του να μιλούν ευθέως, να συγκρούονται δημιουργικά, να μετρούν. Πιστεύει στις «Κασσάνδρες», σε όσους σηκώνουν νωρίς τη σημαία κινδύνου.
Ορίζει τα «στρατηγικά σημεία καμπής»: εκείνες τις στιγμές που ο κόσμος αλλάζει, όχι με θόρυβο, αλλά με μετατόπιση που αν δεν την καταλάβεις έγκαιρα, σε παρασέρνει. Και διδάσκει—με λόγια απλά, με φράσεις που μένουν—ότι «μόνο οι παρανοϊκοί επιβιώνουν»: όσοι ζουν με την παραγωγική ανησυχία, ανεξάρτητα από το πόσα θα πετύχουν. Γιατί η επιτυχία γεννά αδράνεια και η αδράνεια αποτυχία.
Η δοκιμασία
Δεν του λείπουν οι σκληρές δοκιμασίες. Το 1994, ένα σφάλμα στον Pentium προκαλεί δημόσια θύελλα. Η αρχική ψυχρή λογική—«οι περισσότεροι δεν θα το συναντήσουν ποτέ»—δεν αρκεί.
Ο Γκρόουβ αλλάζει γραμμή μέσα σε λίγες μέρες. Διατάζει αντικατάσταση των επηρεασμένων επεξεργαστών, με κόστος τεράστιο. Κερδίζει κάτι πολύτιμο: αποκαθιστά την αξιοπιστία εκεί που κινδύνευε. Και χαράζει στο DNA της Intel το αυτονόητο της ηγεσίας: όταν κάνεις λάθος, το διορθώνεις ολόκληρο και γρήγορα.
Στο μεταξύ, γράφει. Πρώτα για τη φυσική και την τεχνολογία των ημιαγωγών, μετά για τη διοίκηση. Βγάζει από τα εργαστήρια και τις αίθουσες παραγωγής έναν τρόπο δουλειάς που γίνεται σχολή. Εξηγεί ότι ο στόχος χωρίς μέτρηση είναι ευχή, ότι τα αποτελέσματα έχουν αξία μόνο όταν είναι συγκεκριμένα και επαληθεύσιμα. Τα «αντικειμενικοί στόχοι και βασικά αποτελέσματα»—ένα σύστημα που οργανώνει την ενέργεια σε όλο τον οργανισμό—διαχέονται πέρα από τα τσιπ, σε εταιρείες που αργότερα θα αλλάξουν το διαδίκτυο και την οικονομία.
Η αναγνώριση
Το 1997 έρχεται η αναγνώριση: ανακηρύσσεται «Πρόσωπο της Χρονιάς» από το Time. Είναι ο άνθρωπος που περισσότερο από κάθε άλλον ευθύνεται για την εκρηκτική άνοδο της ισχύος και της καινοτόμου δυναμικής των μικροτσίπ. Μα για εκείνον η τιμή είναι κυρίως υπενθύμιση ευθύνης.
Επιμένει ότι η Αμερική χρειάζεται όχι μόνο ιδέες αλλά και βιομηχανική κλίμακα, θέσεις εργασίας, παραγωγή. Θυμίζει πως μια κοινωνία δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο σε λίγους πολύ υψηλά αμειβόμενους και σε μάζες αποκλεισμένων. Και προτιμά τα εργοστάσια να σηκώνονται στο έδαφος που έθρεψε την ιδέα, όσο δύσκολο κι αν είναι.
Η κληρονομιά
Το 2000 μαθαίνει ότι έχει Πάρκινσον. Δεν υποχωρεί. Γίνεται δωρητής, στηρίζει την έρευνα, συνεχίζει να διδάσκει, να συμβουλεύει, να κινεί την προσοχή των άλλων στα ουσιώδη. Παραμένει σύζυγος, πατέρας, δάσκαλος, ο άνθρωπος που πιστεύει ότι η λεπτομέρεια—αυτό το μικρό που όλοι προσπερνούν—αποφασίζει τις μεγάλες εκβάσεις. Πεθαίνει το 2016, στα 79 του, ήσυχα, όπως οι άνθρωποι που έχουν ήδη μιλήσει αρκετά με το έργο τους.
Και τώρα; Τι μένει όταν σβήνουν τα φώτα ενός τόσο έντονου βίου; Μένει η εικόνα του αγοριού που κρύβεται με ξένα χαρτιά και επιμένει να ζήσει. Μένει ο νεαρός επιστήμονας που σηκώνει το χέρι στη σύσκεψη και λέει «να αλλάξουμε πορεία».
Μένει ο μάνατζερ που απαιτεί, που καταργεί τα προνόμια, που βάζει το μέτρο πάνω από το εγώ. Μένει πάνω απ’ όλα ένα σύνθημα που δεν είναι σύνθημα αλλά τρόπος: να κοιτάς μπροστά σαν να απειλείσαι, να ακούς τους αρνητικούς οιωνούς, να προσαρμόζεσαι πριν σε «προσαρμόσει» θανατηφόρα η πραγματικότητα.
Γιατί στην τεχνολογία, στην οικονομία, στη ζωή ολόκληρη, η επιτυχία δεν είναι μόνιμη κατάσταση. Είναι στιγμιαίο ισοζύγιο ανάμεσα στη δράση και την αδράνεια. Και—όπως λέει ο ίδιος, με την παγωμένη σαφήνεια ενός ανθρώπου που έμαθε νωρίς τι σημαίνει κίνδυνος—υπάρχουν μόνο δύο επιλογές: προσαρμόζεσαι ή πεθαίνεις.
