Σε μία κίνηση που θυμίζει έντονα τις «καρατομήσεις» κεντρικών τραπεζιτών από τον «φίλο» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι παύει από τα καθήκοντά της τη Λίζα Κουκ, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Fed και πρώτη Αφροαμερικανή γυναίκα που είχε διοριστεί στη θέση.
Επισήμως, ο λόγος ήταν «παρατυπίες» σε στεγαστικά δάνεια. Στην πράξη, όμως, πρόκειται για μια πρωτοφανή σύγκρουση που φέρνει στο προσκήνιο την ίδια την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ.
President Trump said he was firing Federal Reserve Governor Lisa Cook over alleged improprieties in obtaining mortgage loans, an unprecedented step that could test the boundaries of presidential power over the independent monetary policy institution https://t.co/vRXLPZl832 pic.twitter.com/l8SxKqamwN
— Reuters (@Reuters) August 26, 2025
Η απάντηση Κουκ
Ο Τραμπ επικαλέστηκε «επαρκή λόγο» για την απομάκρυνσή της, ισχυριζόμενος ότι κατέθεσε ψευδείς δηλώσεις σε δύο δανειακές αιτήσεις.
Η Κουκ, η οποία είχε εγκριθεί με θητεία έως το 2038, αντέδρασε άμεσα: «Δεν υπάρχει κανένας λόγος σύμφωνα με τον νόμο, ούτε έχει ο πρόεδρος την εξουσία να με απολύσει», τόνισε, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν θα παραιτηθεί.
Ο δικηγόρος της μίλησε για «παράνομη ενέργεια» και προανήγγειλε δικαστική μάχη.
Η μάχη για τον έλεγχο της Fed
Αναλυτές σημειώνουν ότι η κίνηση δεν αφορά τόσο την Κουκ, όσο τη στρατηγική Τραμπ να κάμψει τις αντιστάσεις της Fed απέναντι στις πιέσεις του για μαζικές μειώσεις επιτοκίων.
Με τυχόν αντικατάσταση της Κουκ από πρόσωπο της επιλογής του, ο πρόεδρος θα έχει πλέον την πλειοψηφία στο Δ.Σ. της Fed, επηρεάζοντας και τις κρίσιμες αποφάσεις για τις ανανεώσεις θητειών των 12 περιφερειακών διοικητών τον Φεβρουάριο. Έχει άλλωστε επανειλημμένα απειλήσει με «απόλυση» τον Τζερόμ Πάουελ
Η Τζούλια Κορονάντο, πρώην στέλεχος της Fed, προειδοποίησε: «Ο Τραμπ προσπαθεί να γκρεμίσει τη δομή που θωρακίζει τη Fed από πολιτικές πιέσεις. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα των ΗΠΑ και των παγκόσμιων αγορών».
Νομικά αχαρτογράφητα νερά
Το αν ο πρόεδρος έχει δικαίωμα να αποπέμψει μέλος της Fed παραμένει αμφισβητούμενο. Ο νόμος προβλέπει ότι οι διοικητές μπορούν να απομακρυνθούν «μόνο για σπουδαίο λόγο».
Ωστόσο, το Ανώτατο Δικαστήριο έχει περιορίσει τα τελευταία χρόνια τις εγγυήσεις θητείας σε άλλες ανεξάρτητες αρχές.
Για τη Fed το ζήτημα δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ νομικά. Μια δικαστική μάχη θα μπορούσε να καταλήξει ξανά στο Ανώτατο Δικαστήριο, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το κύρος της τράπεζας.
«Πραξικόπημα στην οικονομία»
Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Ρικ Σκοτ χαιρέτισε την απόφαση λέγοντας ότι «προστατεύει τις αμερικανικές οικογένειες». Οι αντιδράσεις ήταν ωστόσο σφοδρές από τους Δημοκρατικούς.
Η γερουσιαστής Ελίζαμπεθ Γουόρεν την χαρακτήρισε «αυταρχικό πραξικόπημα που παραβιάζει κατάφωρα τον νόμο».
Πολιτικά, η αποπομπή εντάσσεται σε ένα σκηνικό όπου ο Τραμπ δεν έχει κρύψει την ενόχλησή του για τον Τζερόμ Πάουελ και την άρνηση της Fed να ρίξει δραστικά τα επιτόκια. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι θα μπορούσαν να είναι «300 μονάδες βάσης χαμηλότερα».
Οι αγορές και το διακύβευμα
Οι αγορές αντέδρασαν συγκρατημένα: το δολάριο υποχώρησε πρόσκαιρα, οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων ανέβηκαν, ενώ τα futures της Wall Street κινήθηκαν ελαφρώς πτωτικά.
Ωστόσο, οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η διαρκής αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας της Fed μπορεί να πλήξει την εμπιστοσύνη επενδυτών και να εκτοξεύσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, στραγγαλίζοντας την ανάπτυξη.
Η Nancy Van Houten της Oxford Economics σχολίασε: «Το να πιστεύει κανείς ότι τα επιτόκια μπορούν να πέσουν τόσο απότομα είναι εκτός πραγματικότητας. Αν επιχειρηθεί, το αποτέλεσμα θα είναι ακριβώς το αντίθετο: οι μακροπρόθεσμοι δανεισμοί θα γίνουν ασφυκτικοί».
President Donald J. Trump relieves Federal Reserve Governor Lisa Cook of her position pic.twitter.com/tJV8m4mlHW
— Rapid Response 47 (@RapidResponse47) August 26, 2025
Και τώρα τι;
Η υπόθεση Κουκ δεν είναι μεμονωμένο επεισόδιο. Σηματοδοτεί την αποφασιστικότητα του Τραμπ να ασκήσει έλεγχο στην κεντρική τράπεζα, σπάζοντας μια παράδοση άνω του αιώνα που θέλει τη Fed να λειτουργεί μακριά από πολιτικές παρεμβάσεις.
Αν τα δικαστήρια επικυρώσουν την απομάκρυνση, ανοίγει ο δρόμος για μια Fed με απόλυτη προεδρική σφραγίδα – κάτι που θα άλλαζε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η αμερικανική οικονομία και, κατ’ επέκταση, οι παγκόσμιες αγορές.
Διαβάστε ακόμη:
→Πώς να μετατρέψεις την ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη σε αναδυόμενη αγορά
