Στην κουζίνα μιας αγροικίας, η Μάργκαρετ Ράντκιν βγάζει από τον φούρνο ένα καρβέλι ψωμί. Το κοιτάζει και γελάει με πικρή τρυφερότητα: «Αυτό θα έπρεπε να το στείλω στο Σμιθσόνιαν ως δείγμα της Λίθινης Εποχής. Σκληρό σαν πέτρα».
Δεν το βάζει κάτω. Ξαναδοκιμάζει, πειραματίζεται με αλεύρια, με μαγιά, με συνταγές της γιαγιάς της από την Ιρλανδία. Μέχρι που πετυχαίνει ένα ψωμί τρυφερό, γευστικό, γεμάτο θρεπτικά συστατικά.
Δεν φτιάχνει ψωμί έχοντας κατά νου την επιχειρηματική δόξα. Το κάνει για τον μικρό της γιο, τον Μαρκ, που πάσχει από σοβαρές αλλεργίες και δεν μπορεί να φάει το τυποποιημένο ψωμί της αγοράς. Είναι το κίνητρο της μάνας, που θέλει να προστατέψει το παιδί της εκείνο που τη βάζει στον φούρνο.
Σιγά σιγά, όμως, αυτό το καρβέλι γίνεται κάτι πολύ μεγαλύτερο: το θεμέλιο μιας αυτοκρατορίας.
Από την ανάγκη στη ζήτηση
Ο γιατρός του γιου της ενθουσιάζεται. Ζητά από τη Μάργκαρετ να φτιάξει ψωμί και για άλλους ασθενείς. Η φήμη του εξαπλώνεται σε όλο το Φέρφιλντ του Κονέκτικατ.
Γείτονες και φίλοι το ζητούν κι αυτοί, προτιμώντας την πλούσια, φυσική γεύση του από τα άνοστα, «σφουγγαρένια» ψωμιά του εμπορίου.
Η Μάργκαρετ παίρνει θάρρος. Πακετάρει ένα καρβέλι, βάζει βούτυρο σε μια φέτα και το πηγαίνει στον τοπικό μπακάλη. Εκείνος γελά ειρωνικά: «25 σεντς το καρβέλι; Όταν όλα τα άλλα κοστίζουν 10; Είσαι τρελή;».
Εκείνη κόβει μια φέτα, τη δίνει σε αυτόν και στους υπαλλήλους του. Δοκιμάζουν. «Αυτό είναι ψωμί!» λένε και ζητούν κι άλλο. Μέχρι να επιστρέψει σπίτι, το τηλέφωνο χτυπά: τα ψωμιά της έχουν πουληθεί όλα. Το ημερολόγιο γράφει 17 Αυγούστου 1937.
Η Pepperidge Farm –το όνομα του σπιτιού της, εμπνευσμένο από ένα δέντρο στην αυλή– έχει μόλις γεννηθεί.
Ο στάβλος γίνεται φούρνος
Στην αρχή, ψήνει ψωμιά στην κουζίνα της με μια βοηθό. Σύντομα, όμως, οι παραγγελίες ξεπερνούν τις δυνατότητές της.
Μετατρέπει τον παλιό στάβλο της φάρμας σε μικρό φούρνο. Χωρίς κεφάλαιο, χωρίς τεχνογνωσία, χωρίς «επιχειρηματικό σχέδιο». «Ήμουν πολύ αδαής για να ξέρω τι δεν γίνεται» θα πει αργότερα.
Ο άντρας της, Χένρι, χρηματιστής στη Γουόλ Στριτ, μεταφέρει τα καρβέλια κάθε μέρα με το τρένο στη Νέα Υόρκη, αφήνοντάς τα σε παντοπωλεία πολυτελείας.
Μέχρι το τέλος του πρώτου χρόνου, η Μάργκαρετ πουλάει 4.000 καρβέλια την εβδομάδα.
Πόλεμος και επιμονή
Έρχεται ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η ζάχαρη, το βούτυρο, τα αλεύρια περιορίζονται με δελτίο. Η εύκολη λύση θα ήταν να ρίξει την ποιότητα. Η Μάργκαρετ αρνείται.
Προτιμά να περιορίσει την παραγωγή παρά να προδώσει τα υλικά της. Κι έτσι το κοινό εμπιστεύεται το όνομά της ακόμα περισσότερο.
Μετά τον πόλεμο, το 1947, ανοίγει έναν σύγχρονο φούρνο στο Νόργουοκ. Μέχρι τη δεκαετία του ’50, η Pepperidge Farm παράγει πάνω από 1,2 εκατομμύρια καρβέλια την εβδομάδα, απασχολεί 1.500 εργαζόμενους και προσφέρει δεκάδες προϊόντα.
Από την Ευρώπη φέρνει νέους «θησαυρούς»: τα βελγικά μπισκότα Brussels και Bordeaux, τα Goldfish crackers από την Ελβετία, τις σφολιάτες που για πρώτη φορά μπαίνουν στα αμερικανικά νοικοκυριά.
Κάθε προϊόν της φέρνει και μια καινοτομία – και πάντα την ίδια εμμονή με την ποιότητα.
Στηρίζοντας τις γυναίκες
Σε μια εποχή που οι γυναίκες σπάνια έμπαιναν στο επιχειρείν, η Μάργκαρετ αποδεικνύει ότι «δεν υπάρχει δουλειά που δεν μπορεί να κάνει μια γυναίκα».
Προσλαμβάνει κυρίως νοικοκυρές άνω των 40, οργανώνει ευέλικτα ωράρια ώστε να μπορούν να φροντίζουν τα παιδιά τους, και μιλά ανοιχτά υπέρ της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας.
Το 1961, πουλά την Pepperidge Farm στην Campbell Soup Company, αλλά παραμένει επικεφαλής και γίνεται η πρώτη γυναίκα στο διοικητικό της συμβούλιο.
Η παρακαταθήκη της
Η Μάργκαρετ δεν σταματά ποτέ. Δίνει διαλέξεις στο Harvard, γράφει το Pepperidge Farm Cookbook – το πρώτο βιβλίο μαγειρικής που μπαίνει στη λίστα best sellers των New York Times.
Όταν τη ρωτούν αν σκοπεύει να αποσυρθεί, απαντά: «Κανείς δεν θα με βάλει σε κουνιστή πολυθρόνα με μια εσάρπα. Θα πρέπει να με δέσουν πρώτα!»
Πεθαίνει το 1967, έχοντας αλλάξει για πάντα το αμερικανικό τραπέζι. Από ένα καρβέλι φτιαγμένο για τον γιο της, έχτισε μια μάρκα που έγινε συνώνυμο ποιότητας και νοσταλγίας.
Η ιστορία της Μάργκαρετ Ράντκιν μοιάζει βγαλμένη από παραμύθι. Αλλά είναι πολύ πιο γήινη – και πολύ πιο δυνατή. Μια μητέρα που αρνείται να συμβιβαστεί με την αρρώστια του παιδιού της. Μια γυναίκα που δεν φοβάται ούτε τις ειρωνείες των μπακάληδων ούτε τους περιορισμούς της εποχής. Ένα ψωμί που ξεκινά από μια αγροικία και καταλήγει να αλλάξει την αμερικανική βιομηχανία τροφίμων.
Η Pepperidge Farm υπάρχει μέχρι σήμερα. Και κάθε φορά που κάποιος ανοίγει ένα πακέτο με μπισκότα Brussels ή ρίχνει στο στόμα ένα Goldfish cracker, συνεχίζει –χωρίς να το ξέρει– την ιστορία εκείνης της μαμάς που έστησε μια αυτοκρατορία με ένα καρβέλι ψωμί.
