Η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται. Ή μάλλον, ήρθε φέρνοντας μαζί της μια σχεδόν υπαρξιακή ανησυχία. Για πρώτη φορά, ακόμη και οι προγραμματιστές, οι αρχιτέκτονες της ψηφιακής εποχής, αισθάνονται ότι απειλούνται. Όχι μόνο από τη ραγδαία πρόοδο της τεχνολογίας, αλλά από την ίδια την τεχνολογία που δημιούργησαν. Στον πυρήνα αυτής της ανησυχίας, αναδύεται ένας σύγχρονος μιθριδατισμός.
Όπως ο βασιλιάς Μιθριδάτης που έπαιρνε μικρές δόσεις δηλητηρίου για να ανοσοποιηθεί, έτσι και οι προγραμματιστές υιοθετούν σταδιακά τη χρήση της AI – όχι απαραίτητα γιατί το θέλουν, αλλά επειδή φοβούνται τι θα συμβεί αν δεν το κάνουν. Προγραμματιστές, αναλυτές, μηχανικοί λογισμικού, όλοι τρέχουν να εξοικειωθούν με εργαλεία AI, όχι από περιέργεια ή καινοτομία, αλλά από φόβο να μην τους αντικαταστήσει το ίδιο το εργαλείο.
Η μεγάλη ειρωνεία είναι ότι εκείνοι που έθεσαν τα θεμέλια της ψηφιακής εποχής νιώθουν πλέον απειλούμενοι από τα ίδια τους τα δημιουργήματα. Προγραμματιστές εκπαιδεύτηκαν για να αυτοματοποιούν εργασίες, να βελτιστοποιούν διαδικασίες, να χτίζουν μηχανές που “μαθαίνουν”. Και σήμερα, αυτοί οι ίδιοι παρατηρούν πως η τεχνολογία αρχίζει να αυτοματοποιεί… τον ίδιο τον προγραμματισμό. Και δεν είναι μόνο ο φόβος της απώλειας θέσης. Είναι και ο φόβος της παρωχημένης τεχνογνωσίας. «Αν δεν μάθω πώς να ενσωματώνω AI στο workflow μου, αν δεν γνωρίζω το prompt engineering, θα μείνω πίσω», δηλώνουν πολλοί. Έτσι, η νέα μόδα δεν είναι να γράφεις καλύτερο κώδικα, αλλά να ξέρεις τι να ρωτάς ένα μοντέλο.
Αυτός ο μιθριδατισμός δεν περιορίζεται μόνο στην εργασία. Έχει εισχωρήσει στην κουλτούρα του επαγγέλματος. Κάθε νέα βιβλιοθήκη συνοδεύεται από prompt suggestions. Κάθε νέα θέση εργασίας ζητά «προηγούμενη εμπειρία με AI εργαλεία». Κάθε hackathon κρίνεται από την «ευφυία» της ενσωματωμένης AI και όχι από την αυθεντικότητα του κώδικα. Όλα αυτά δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο: όσο περισσότεροι χρησιμοποιούν AI από φόβο, τόσο περισσότερο ενισχύεται η εντύπωση ότι δεν μπορείς να μείνεις εκτός. Και έτσι, η AI δεν γίνεται επιλογή αλλά μονόδρομος.
Η ουσία του προγραμματιστή αλλάζει. Από δημιουργός, γίνεται orchestrator. Αντί να κατασκευάζει από το μηδέν, καθοδηγεί την AI να χτίσει για αυτόν. Το ταλέντο μετατοπίζεται από τον “αλγόριθμο” στο “prompt”. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Όπως οι υπολογιστές δεν αντικατέστησαν τους μαθηματικούς αλλά τους ενίσχυσαν, έτσι και η AI μπορεί να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής παραγωγικότητας. Υπό έναν όρο: να μην μετατραπεί σε υποκατάστατο της σκέψης, αλλά να παραμείνει εργαλείο στα χέρια της. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα του 2025, το 76% των προγραμματιστών δηλώνει ότι χρησιμοποιεί ή σκοπεύει να χρησιμοποιήσει εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης κατά την ανάπτυξη λογισμικού, καταγράφοντας αύξηση από 70% το 2023 (πηγή: Stack Overflow Developer Survey, electroiq.com). Από αυτούς, το 82% αξιοποιεί την AI για συγγραφή κώδικα, το 68% για αναζήτηση λύσεων σε τεχνικά προβλήματα, ενώ το 81% αναφέρει σημαντική ενίσχυση της παραγωγικότητάς του (πηγή: GitHub Copilot Insights, github.blog).
Η μετάβαση είναι ήδη σε εξέλιξη. Πανεπιστήμια ενσωματώνουν την AI στη διδασκαλία προγραμματισμού. Επιχειρήσεις ζητούν πλέον «AI literacy» ως απαραίτητο προσόν, ενώ οι πλατφόρμες ανάπτυξης λογισμικού μεταμορφώνονται σε ημι-αυτόματα οικοσυστήματα, όπου ο άνθρωπος συνεργάζεται με το μοντέλο. Το ζήτημα δεν είναι αν θα αλλάξει ο ρόλος του προγραμματιστή, αλλά πόσο συνειδητά θα γίνει αυτή η αλλαγή. Θα προσαρμοστεί δημιουργικά; Ή θα αυτοματοποιηθεί άκριτα, με απώλεια της ουσίας;
Ο μιθριδατισμός, μπορεί να είναι προστασία αλλά και παγίδα. Αν καταναλώνεις λίγο δηλητήριο κάθε μέρα για να μην πεθάνεις από αυτό, κάποια στιγμή το δηλητήριο γίνεται τροφή. Η χρήση της AI από τους προγραμματιστές πρέπει να μετατραπεί σε στρατηγική: λιγότερος φόβος, περισσότερη κριτική σκέψη.
Ίσως λοιπόν να φτάνουμε σε ένα νέο ορισμό του ρόλου: ο επόμενος προγραμματιστής δεν είναι αυτός που γράφει τον καλύτερο κώδικα, αλλά αυτός που ξέρει πότε να ζητήσει βοήθεια – και πότε όχι. Που ξέρει να καθοδηγεί το AI, χωρίς να καθοδηγείται από αυτό. Γιατί στο τέλος, ο προγραμματιστής που θα παραμείνει αναντικατάστατος, δεν είναι αυτός που συνυπάρχει με την Τεχνητή Νοημοσύνη από φόβο, αλλά εκείνος που τη χρησιμοποιεί ως προέκταση της ανθρώπινης δημιουργικότητας και όχι ως δεκανίκι.
* Ο Γεράσιμος Τζιβράς είναι προγραμματιστής, καθηγητής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, με αντικείμενο τις Προσαρμοστικές Διεπαφές Χρήστη. Η ερευνητική του εργασία επικεντρώνεται στη μοντελοποίηση της προβλεπτικής συμπεριφοράς χρηστών και στον δυναμικό επανασχεδιασμό διεπαφών με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης, με στόχο τη δημιουργία πιο προσωποποιημένων και λειτουργικών εμπειριών χρήσης.
