Του Δημήτρη Τζάνα, οικονομολόγου
ΌΤΑΝ οι Σύμμαχοι πέτυχαν την πρώτη νίκη κατά των δυνάμεων του Άξονα το 1942 στο Ελ Αλαμέιν, πολλοί πίστεψαν ότι σύντομα ο Χίτλερ θα ηττηθεί ολοκληρωτικά.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ τους προσγείωσε, λέγοντας ότι αυτή η νίκη δεν αποτελεί το τέλος, αλλά ούτε την αρχή του τέλους. Και συμπλήρωσε: Ενδεχομένως να αποτελεί το τέλος της αρχής! Και πράγματι απαιτήθηκαν άλλα τρία χρόνια με σκληρές μάχες για να πετύχουν οι Σύμμαχοι την
τελική νίκη κατά του ναζισμού.
ΤΗΡΟΥΜΕΝΩΝ των αναλογιών, η ολοκλήρωση του α’ εξαμήνου της προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ δεν αποτελεί παρά το ένα όγδοο της δεύτερης θητείας του, με το α’ εξάμηνο να είναι γεμάτο από πολλά συμβάντα, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος ξεδίπλωσε πολλές πτυχές της απρόβλεπτης προσωπικότητάς του, με τον αιφνιδιασμό και την μπλόφα να τη χαρακτηρίζουν.
Είναι επομένως αδύνατο να προβλεφθεί τι μπορεί να πράξει στα επόμενα επτά εξάμηνα της θητείας του, ενώ, ασφαλώς θα κάνει ήδη σκέψεις για το πώς θα ασκεί την επιρροή του και μετά το 2028.
Ας αποπειραθούμε λοιπόν να κάνουμε κάποιες εκτιμήσεις για το πώς αναμένεται να εξελιχθούν στο β’ εξάμηνο η παγκόσμια οικονομία και το γεωπολιτικό περιβάλλον.
ΕΣΤΙΑΖΟΝΤΑΣ στις παρεμβάσεις που αφορούν την οικονομία, δύο ήταν οι σημαντικότερες. Η πρώτη αφορούσε την αναγγελία ενός ευρέος φάσματος δασμών προς 186 χώρες που εξήγγειλε στις 2 Απριλίου 2025, αποκαλώντας την ημέρα εκείνη «Ημέρα της Απελευθέρωσης» για τις ΗΠΑ (Liberation Day).
Από τότε και μέχρι σήμερα, οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται με όλες τις χώρες εμπορικές συμφωνίες, με στόχο να πετύχουν το βέλτιστο για εκείνες αποτέλεσμα, επιδιώκοντας έναν συνδυασμό όρων που αφορούν το ύψος των δασμών αλλά και τη δέσμευση των αντισυμβαλλόμενων χωρών για επενδύσεις στην Αμερική, ιδιαίτερα εκείνων με τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν μεγάλο εμπορικό έλλειμμα (Κίνα και Ε.Ε.).
Η δεύτερη αφορούσε τη νομοθέτηση πλαισίου σύμφωνα με το οποίο θα υπάρξουν εκτεταμένες δημοσιονομικές παρεμβάσεις (περικοπές δαπανών κοινωνικού χαρακτήρα, φορολογικές ελαφρύνσεις, κατάργηση κονδυλίων για την πράσινη ανάπτυξη).
Μετά από πολυήμερη προσπάθεια το νομοθέτημα επικυρώθηκε από το Κογκρέσο και αποκλήθηκε One Big Beautiful Bill (ΒΒΒ).
Σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι συνομολογούν στην εκτίμηση ότι το ΒΒΒ θα συμβάλει στην εκτόξευση του δημοσίου χρέους των ΗΠΑ πολύ πάνω από το 100% του ΑΕΠ τα επόμενα έτη.
Κατά τον πρόεδρο, ωστόσο, η συνταγή της μείωσης των φόρων με παράλληλη αύξηση των δαπανών για την άμυνα και την αστυνόμευση, σε συνδυασμό με την είσπραξη περισσότερων δασμών, τα αποκαλούμενα Trumponomics, θα είναι ευεργετική για την αμερικανική οικονομία, καθώς προσβλέπει σε νέες επενδύσεις στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε βιομηχανικούς κλάδους και στην υψηλή τεχνολογία.
ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ εξάμηνο του 2025 έχει ήδη ξεκινήσει, και σύντομα θα γνωρίζουμε αν θα υπάρξει εμπορική συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε. έως τη 1/8 όπως εκτιμούν οι περισσότεροι παρατηρητές, θεωρώντας ότι οτιδήποτε διαφορετικό θα είναι βλαπτικό και για τις δύο πλευρές.
Με τον κορυφαίο ιστορικό Μαρκ Μαζάουερ, μεταξύ άλλων, να μην είναι αισιόδοξος για τη μελλοντική πορεία των σχέσεων ΗΠΑ και Ε.Ε. (Καθημερινή 3/6/2025).
Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη οι συμφωνίες των ΗΠΑ με άλλες χώρες, ενώ έχει ήδη ουσιαστικά ολοκληρωθεί η συμφωνία με την Κίνα, που αναγνωρίζεται ως η μείζων απειλή για τους Αμερικανούς.
Είναι επομένως πιθανό μέχρι το τέλος του καλοκαιριού να αρθεί η αβεβαιότητα που αφορά το ενδεχόμενο σοβαρών πληθωριστικών πιέσεων ως αποτέλεσμα της επιβολής υψηλών δασμών
στην παγκόσμια οικονομία.
Με το σενάριο αυτό λύνονται τα χέρια της Fed, που μπορεί πλέον να αποφασίσει μείωση των παρεμβατικών επιτοκίων της από το τωρινό επίπεδο 4%-4,25%, εξέλιξη ευεργετική για την παγκόσμια οικονομία.
Είναι επομένως πιθανό το μακροοικονομικό περιβάλλον για την παγκόσμια οικονομία και τις ΗΠΑ να βελτιωθεί κατά το β’ εξάμηνο και να δημοσιοποιηθούν εκθέσεις με την αναπροσαρμογή προς τα πάνω των προβλέψεων για τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης κατά το 2025-2026.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ πλευρά, η παγκόσμια οικονομία έχει ήδη επιδείξει αξιοθαύμαστη ανθεκτικότητα κατά το α’ εξάμηνο, με τον Economist (19/7/2025) να την παραλληλίζει με τις κατασκευές που λόγω της χρήσης αυξημένων ποσοτήτων Teflon είναι απρόσβλητες στη φθορά.
Ήδη ωστόσο τα Trumponomics έχουν οδηγήσει το δολάριο σε σοβαρή υποτίμηση σε σχέση με τα άλλα νομίσματα και τις αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων στο 3,7%, από το 1% κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Είναι επομένως φανερό ότι η συντήρηση του πήχη προσδοκιών για τις αγορές σε ολοένα και υψηλότερα επίπεδα δεν μπορεί να συνεχιστεί, καθώς σύντομα οι ΗΠΑ θα ξοδεύουν περισσότερο από 3% του ΑΕΠ για την εξυπηρέτηση του χρέους, περισσότερο δηλαδή από τα κονδύλια για την άμυνα.
Και αν η πιθανότητα μείωσης της γεωπολιτικής έντασης στη Μ. Ανατολή και στην Ουκρανία είναι αυξημένη σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες, τίποτα δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας καινούργιας γεωπολιτικής έντασης αν οι Κινέζοι αποφασίσουν να εισβάλουν στην Ταϊβάν, την περιοχή δηλαδή όπου παράγεται το μεγαλύτερο μέρος των ημιαγωγών που απαιτεί η σύγχρονη τεχνολογία.
Με τους Κινέζους να καταγράφουν ήδη εντυπωσιακές επιδόσεις σε όλους τους τομείς υψηλής τεχνολογίας.
Ουδείς λοιπόν μπορεί να είναι σίγουρος για το ενδεχόμενο της συνέχισης της αναβάθμισης των προσδοκιών για την παγκόσμια οικονομία στον βαθμό που δεν μπορεί να αποκλειστεί η αναζωπύρωση των φόβων για καινούργιες εστίες γεωπολιτικών εντάσεων!
