Του Ιωάννη Μπεσσή, διευθύνοντος συμβούλου της URSAPHARM Α.Ε. Ελλάδας & Κύπρου
Η ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ στην Ελλάδα βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Μετά από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης και προσαρμογής σε ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο, ο κλάδος
αναδύεται δυναμικά, αναζητώντας νέες ισορροπίες ανάμεσα στην ανάπτυξη, την καινοτομία και τη βιωσιμότητα.
Η συγκυρία χαρακτηρίζεται από μια σειρά προκλήσεων που εξακολουθούν να δοκιμάζουν την ευελιξία και την αντοχή των επιχειρήσεων, αλλά και από σημαντικές ευκαιρίες που, αν αξιοποιηθούν σωστά, μπορούν να μεταμορφώσουν τον κλάδο και να ενισχύσουν τη διεθνή του θέση.
Με βάση την εμπειρία μου στον χώρο της φαρμακοβιομηχανίας τα τελευταία 28 χρόνια, θεωρώ κρίσιμο να σκιαγραφήσουμε τις πραγματικές προκλήσεις αλλά και τις ευκαιρίες που αναδύονται στο παρόν περιβάλλον.
Προκλήσεις: Η πίεση συνεχίζεται
1. Οι μηχανισμοί επιστροφών και η αβεβαιότητα στο κόστος. Η επιβολή υποχρεωτικών επιστροφών (rebate) και αυτόματων μηχανισμών επιστροφής υπέρβασης της δαπάνης (clawback) αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη πρόκληση για τη φαρμακοβιομηχανία τα τελευταία χρόνια. Οι μηχανισμοί αυτοί, παρότι θεσπίστηκαν για να ελέγξουν τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον αβεβαιότητας για τις επιχειρήσεις, επηρεάζοντας τη δυνατότητα προγραμματισμού, επενδύσεων και ανάπτυξης.
2. Καθυστερήσεις στη διαδικασία τιμολόγησης και αποζημίωσης. Η ένταξη νέων φαρμάκων στο σύστημα τιμολόγησης και αποζημίωσης συχνά απαιτεί σημαντικό χρόνο, γεγονός που μπορεί να καθυστερήσει την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Η χρονική αυτή υστέρηση επηρεάζει επίσης την απόφαση πολυεθνικών εταιρειών να επιλέξουν την ελληνική αγορά για την έγκαιρη διάθεση νέων προϊόντων ή τη διεξαγωγή κλινικών μελετών, περιορίζοντας τις δυνατότητες της χώρας να λειτουργήσει ως περιφερειακός κόμβος καινοτομίας και ανάπτυξης.
3. Ανθεκτικότητα εφοδιαστικής αλυσίδας και ελλείψεις. Οι διακοπές στην εφοδιαστική αλυσίδα, οι εξαγωγές σε αγορές με υψηλότερες τιμές και η απουσία εθνικής στρατηγικής αποθεματοποίησης οδηγούν συχνά σε ελλείψεις βασικών φαρμάκων. Οιελλείψεις αυτές εντείνουν την πίεση σε φαρμακεία, γιατρούς και ασθενείς, ενώ κλονίζουν την εμπιστοσύνη στην εγχώρια φαρμακευτική αγορά.
4. Δημογραφικές και επιδημιολογικές αλλαγές. Η γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση των χρόνιων νοσημάτων και η ανάγκη για μακροχρόνια φροντίδα επιβαρύνουν περαιτέρω το σύστημα υγείας και επηρεάζουν τις στρατηγικές των φαρμακευτικών εταιρειών. Οι επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν σε ένα νέο μοντέλο φροντίδας, που εστιάζει στην πρόληψη, την εξατομίκευση και τη βιωσιμότητα.
Ευκαιρίες: Η επόμενη μέρα είναι εδώ
1. Η Ελλάδα ως κόμβος παραγωγής και εξαγωγών. Ο ελληνικός φαρμακευτικός κλάδος έχει αναδείξει τα τελευταία χρόνια μια ισχυρή εξαγωγική δυναμική, με πολλές εταιρείες να επενδύουν σε παραγωγικές μονάδες, τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και ποιοτικά γενόσημα φάρμακα. Η γεωστρατηγική θέση της χώρας και η ποιότητα του επιστημονικού δυναμικού δημιουργούν τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ενίσχυση της θέσης της στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά.
2. Ενίσχυση της φαρμακευτικής έρευνας και καινοτομίας. Παρατηρείται αυξανόμενο ενδιαφέρον για συνεργασίες μεταξύ φαρμακευτικών εταιρειών, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και ερευνητικών φορέων. Οι κλινικές μελέτες, οι βιοομοειδείς θεραπείες και τα medical devices με καινοτόμο σχεδιασμό είναι τομείς με υψηλό αναπτυξιακό δυναμικό. Η αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας μπορεί να δημιουργήσει ανταγωνιστικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας.
3. Ψηφιακός μετασχηματισμός. Η αξιοποίηση εργαλείων ψηφιακής υγείας, όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τα real-world data και η απομακρυσμένη παρακολούθηση ασθενών, προσφέρει σημαντικές δυνατότητες βελτίωσης της αποδοτικότητας και της ποιότητας της φαρμακευτικής φροντίδας, καθώς και νέες δυνατότητες στη φαρμακοβιομηχανία για καλύτερη κατανόηση της αγοράς και πιο στοχευμένες θεραπείες. Επιπλέον, η ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης σε τομείς όπως η φαρμακοεπαγρύπνηση, η παρακολούθηση εφοδιαστικής αλυσίδας και η ανάλυση δεδομένων θεραπευτικής έκβασης δημιουργεί συνθήκες για νέα επιχειρηματικά μοντέλα.
4. Δικτύωση και δημιουργία συνεργατικών σχημάτων (clusters). Οι πρωτοβουλίες για τη δημιουργία φαρμακευτικών clusters, όπως το Pharma Innovation Forum, ενισχύουν το οικοσύστημα καινοτομίας και προωθούν συνέργειες μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Μέσα από τέτοιες συνέργειες διαμορφώνονται ολοκληρωμένα δίκτυα παραγωγής, έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης που καθιστούν τον κλάδο περισσότερο ευέλικτο και ανταγωνιστικό. Η ανάγκη για εθνική στρατηγική και σταθερό πλαίσιο
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ενός βιώσιμου, προβλέψιμου και αναπτυξιακού πλαισίου για τον φαρμακευτικό κλάδο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη μεγιστοποίηση των ωφελειών για την οικονομία και τη δημόσια υγεία. Οι βασικοί άξονες μιας τέτοιας στρατηγικής περιλαμβάνουν:
● Αναδιάρθρωση του μηχανισμού επιστροφών με βάση την προστιθέμενη αξία και την αναπτυξιακή συμβολή των φαρμακευτικών εταιρειών.
● Επίσπευση και απλοποίηση των διαδικασιών τιμολόγησης και αποζημίωσης, ιδίως για τα καινοτόμα φάρμακα.
● Στοχευμένα κίνητρα για επενδύσεις σε R&D, παραγωγή και εξαγωγική δραστηριότητα.
● Ενίσχυση της διασύνδεσης του φαρμακευτικού τομέα με τον ακαδημαϊκό και τεχνολογικό χώρο.
● Επένδυση σε ψηφιακές υποδομές και εθνική στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη στον χώρο της υγείας.
Συμπέρασμα
Η ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ στην Ελλάδα έχει ήδη αποδείξει την ικανότητά της να ανταποκρίνεται σε συνθήκες πίεσης και να δημιουργεί αξία σε πολλαπλά επίπεδα.
Το επόμενο βήμα απαιτεί στρατηγική διορατικότητα, ενίσχυση συνεργειών και πολιτική βούληση για μεταρρυθμίσεις που θα εδραιώσουν τον κλάδο ως βασικό πυλώνα ανάπτυξης, καινοτομίας και κοινωνικής συνοχής.
Το μέλλον δεν θα διαμορφωθεί μόνο από τις εξωτερικές εξελίξεις, αλλά κυρίως από τις επιλογές που θα κάνουμε σήμερα.
ΣΕ ΕΝΑ τόσο σύνθετο περιβάλλον, η ανοιχτή συζήτηση και η στρατηγική συνεργασία είναι μονόδρομος για την εξέλιξη του κλάδου.
Προσβλέπουμε σε ένα μέλλον που θα χτίζεται σε γερά θεμέλια.
