Νέα Υόρκη, 1916. Η Χέτι Γκριν πεθαίνει ήσυχα, στα 80 της, σε ένα λιτό διαμέρισμα στο Χόμποκεν του Νιου Τζέρσεϊ. Είναι η πλουσιότερη γυναίκα στην Αμερική.
Η περιουσία της ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια δολάρια—ισοδύναμο με 2,7 δισεκατομμύρια σήμερα. Κι όμως, τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής της τα περνά ντυμένη στα μαύρα, ζώντας σε φτηνές γειτονιές και διαπραγματευόμενη τις τιμές στα παντοπωλεία, σαν να ήταν φτωχή.
Οι εφημερίδες την αποκαλούν «Μάγισσα της Γουόλ Στριτ». Μα πίσω από την κουρτίνα της «τσιγγουνιάς», η Χέτι είναι κάτι πολύ πιο τρομακτικό για την εποχή της: μια γυναίκα που παίζει και νικά τους άντρες στο χρηματοοικονομικό τους παιχνίδι.
Γεννιέται το 1834 στη Νέα Αγγλία, σε οικογένεια Κουάκερων που έχει πλουτίσει με τα φαλαινοθηρικά και το εμπόριο με την Κίνα.
Ο παππούς της, Γκιντεόν Χάουλαντ, την μαθαίνει από παιδί να διαβάζει οικονομικές στήλες. Στα 13 της κρατά τα λογιστικά του οίκου.
Στα 20 της, πουλάει τις καλοραμμένες τουαλέτες που της αγοράζει ο πατέρας της για να βρει σύζυγο – και με τα έσοδα αγοράζει κρατικά ομόλογα.
Αμείλικτη απέναντι… στην ανοησία
Όταν κληρονομεί μια περιουσία 6 εκατομμυρίων δολαρίων, δεν αγοράζει αρχοντικά ούτε μπαίνει στη χρυσή κοινωνία του Μανχάταν. Αντίθετα, βάζει στόχο να την πολλαπλασιάσει. Επενδύει σε οικόπεδα στο Σικάγο, αγοράζει μετοχές σιδηροδρόμων, αγοράζει φτηνά όταν όλοι πουλούν και πουλά όταν όλοι αγοράζουν.
Οι οικονομικές κρίσεις δεν τη φοβίζουν – τις προβλέπει, και προετοιμάζεται. Στον πανικό του 1907, έχει έτοιμο το ρευστό της: δανείζει σε επενδυτές, σε επιχειρήσεις, ακόμα και στον Δήμο της Νέας Υόρκης, που της χρωστά πάνω από 1 εκατομμύριο.
Δεν έχει γραφείο – κουβαλά τα χαρτιά της σε βαλίτσες και δουλεύει από την αίθουσα της Chemical Bank. Δεν έχει PR. Οι εφημερίδες την παρουσιάζουν ως σκιά.
Γράφουν πως φοράει πάντα το ίδιο μαύρο φόρεμα, πως αρνείται να ανάψει καλοριφέρ ή να πληρώσει για γιατρούς. Λένε πως ο γιος της χάνει το πόδι του επειδή εκείνη δεν θέλει να πληρώσει την εγχείρηση. Μαρτυρίες από το περιβάλλον της τους διαψεύδουν. Τη θέλουν να μεταφέρει τον άρρωστο γιο της από κλινική σε κλινική, ζητώντας τη σωστή διάγνωση.
Δεν απαντά στον Τύπο. Δεν δίνει δεκάρα για την πλαστή εικόνα που φτιάχνουν άλλοι για εκείνη.
Όπως εξηγεί σε έναν νεαρό δημοσιογράφο: «Ζω απλά, γιατί αυτό μου ταιριάζει».
Στην πραγματικότητα, είναι αμείλικτη μόνο απέναντι στην ανοησία. Για τα υπόλοιπα, ακολουθεί τη μέθοδο του πατέρα της: δεν ξοδεύεις για εντυπώσεις – ξοδεύεις για να βγάλεις κι άλλα.
Κληρονόμος χωρίς μνημείο
Δεν είναι βιομήχανος όπως ο Ροκφέλερ ή ο Κάρνεγκι. Δεν χτίζει αυτοκρατορίες παραγωγής. Δεν έχει υπαλλήλους, εργοστάσια, εταιρείες. Είναι καθαρή επενδύτρια. Το χρήμα της πολλαπλασιάζεται μόνο του, επειδή ξέρει πότε να μπει, πότε να βγει και πότε να περιμένει. «Αγοράζω όταν κανείς δεν θέλει. Πουλάω όταν όλοι τρελαίνονται να αγοράσουν», λέει.
Οι τραπεζίτες την περιφρονούν. Δεν ανήκει στους συλλόγους τους, δεν πηγαίνει στα δείπνα τους. Δεν θέλουν να δανείζονται από μια γυναίκα – μα όταν έρχεται η κρίση, όλοι στρέφονται σε εκείνη. Και εκείνη δανείζει. Με τόκο, αλλά δανείζει.
Ζει σαν ασκητής. Μαζεύει τα κουμπιά της. Ξενοικιάζει το σπίτι της για να αποφύγει τη φορολόγηση της Νέας Υόρκης και μετακομίζει στο Χόμποκεν. Τρέχει με το φέρι μέχρι τη Γουόλ Στριτ. Επιστρέφει το βράδυ. Το όνομά της γράφεται στα οικονομικά φύλλα μαζί με εκείνα των Μόργκαν, των Ροκφέλερ και των Σέιτζ. Μα δεν θα φτιάξει ιδρύματα. Δεν θα αφήσει πανεπιστήμια. Δεν θα υπάρξει “Green University”.
Η κληρονομιά της δεν είναι η φιλανθρωπία. Είναι η απόδειξη ότι μια γυναίκα, μόνη της, με πείσμα, μπορεί να χτίσει τεράστιο πλούτο σε έναν κόσμο που της λέει “δεν είναι για σένα”.
Πεθαίνει με ένα μπαστούνι στο πλευρό της – όχι για να στηρίζεται, αλλά για να πιέζει μια κήλη που αρνείται να χειρουργήσει.
Αφήνει την περιουσία της στα παιδιά της, με εντολές και περιορισμούς. Ο γιος της γίνεται συλλέκτης. Η κόρη της κάνει δωρεές εκατομμυρίων. Εκείνη, όμως, δεν δίνει τίποτα στη ματαιοδοξία.
Η Χέτι Γκριν δεν ήταν μάγισσα. Ήταν καθρέφτης. Έδειξε στον κόσμο του χρήματος πόσο απροετοίμαστος είναι όταν μια γυναίκα ξέρει να μετρά καλύτερα από όλους.
