Μια ένοπλη ομάδα με επικεφαλής τον Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ αναλαμβάνει τον έλεγχο ανθρωπιστικών διαδρομών στη νότια Γάζα με τη στήριξη πιθανότατα του Ισραήλ. Την ώρα που η Χαμάς τον αποκαλεί «προδότη» και η οικογένειά του τον αποκηρύσσει, ο ίδιος δηλώνει πως προστατεύει τους αμάχους και τη βοήθεια από την τρομοκρατική οργάνωση.
Οι φωτογραφίες που παρουσιάζει σε εκτενές ρεπορτάζ του το CNN τον δείχνουν ηλιοκαμένο, με σκαμμένο πρόσωπο και μαύρο κράνος. Κρατά ένα όπλο, ενώ πίσω του κινούνται οχήματα του ΟΗΕ. Κυκλοφορεί επιβάλλοντας την τάξη.
Το όνομά του είναι Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ. Ισχυρίζεται ότι διοικεί εκατοντάδες ενόπλους, τη λεγόμενη ομάδα Popular Forces (Λαϊκές Δυνάμεις), που – σύμφωνα με τον ίδιο – έχει αναλάβει την προστασία των ανθρωπιστικών αποστολών στη νότια Λωρίδα της Γάζας.
Ο ίδιος είναι 30αρης, γόνος σημαντικής οικογένειας Βεδουίνων της περιοχής. Μέχρι και τις 7 Οκτωβρίου 2023, βρισκόταν σε φυλακή της Χαμάς, κατηγορούμενος για διακίνηση ναρκωτικών. Απελευθερώθηκε λίγο μετά την έναρξη του πολέμου.
Από τότε, η παρουσία του ενισχύεται. Ελέγχει κρίσιμες διαδρομές ανθρωπιστικής βοήθειας γύρω από το πέρασμα Κερέμ Σαλόμ και συνοδεύει φάλαγγες φορτηγών, εν μέσω εκτεταμένης λεηλασίας. Με την εξουσία της Χαμάς να έχει καταρρεύσει σε πολλές περιοχές και την τοπική αστυνομία να μην υφίσταται, ο χώρος έχει καταληφθεί από συμμορίες, αλλά και απελπισμένους πολίτες που επιτίθενται στα φορτηγά με προμήθειες.
Ο Αμπού Σαμπάμπ δηλώνει πως η ομάδα του αποτελείται από «απλούς πολίτες που προσφέρθηκαν εθελοντικά για να προστατεύσουν τη βοήθεια από λεηλασίες και διαφθορά». Η πραγματικότητα, σύμφωνα με το CNN, είναι πολύ πιο περίπλοκη.
Υποστηρίζεται από το Ισραήλ – Το αρνείται ο ίδιος
Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν επιβεβαιώσει ότι παρέχουν οπλισμό στην οργάνωσή του, στο πλαίσιο επιχείρησης ενίσχυσης τοπικών φατριών που αντιτίθενται στη Χαμάς. Ο ίδιος ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε πως οι ισραηλινές δυνάμεις «ενεργοποιούν φυλές που αντιμάχονται τη Χαμάς», χωρίς να κατονομάσει τον Αμπού Σαμπάμπ. Ισραηλινές πηγές είπαν στο CNN ότι ο Σαμπάμπ αποτελεί βασικό κρίκο αυτής της στρατηγικής.
Ο ίδιος αρνείται κάθε σχέση με το Ισραήλ. «Ο εξοπλισμός μας είναι στοιχειώδης, πρόχειρος, συχνά κληρονομημένος από παλαιότερες γενιές», λέει. «Δεν υπάρχει καμία επικοινωνία – άμεση ή έμμεση – με τις ισραηλινές δυνάμεις».
Η Χαμάς από την πλευρά της τον αποκαλεί προδότη και εγκληματία. Πέρυσι σκότωσε τον αδελφό του και έχει αποπειραθεί τουλάχιστον δύο φορές να τον εξοντώσει, σύμφωνα με τον αναλυτή Μοχάμαντ Σιχάντα (ECFR). Σε πρόσφατη δήλωσή της, η τρομοκρατική οργάνωση ανέφερε: «Θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τις φωλιές του εγκληματία αυτού, ανεξαρτήτως κόστους».
Οι «ζώνες ασφαλείας»
Το αποτύπωμα του Αμπού Σαμπάμπ έχει ενισχυθεί αισθητά μετά τα μέσα Μαΐου, όταν ξεκίνησε ξανά η εισροή ανθρωπιστικής βοήθειας από το Κερέμ Σαλόμ. Μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα της ομάδας του προβάλλεται πλέον ως σωτήρας – με βίντεο υψηλής παραγωγής και μηνύματα στα αγγλικά που φανερώνουν συντονισμό από το εξωτερικό.
Ο ίδιος δηλώνει πως οι δυνάμεις του προστάτευσαν πάνω από 100 φορτηγά του WFP, και ότι «η προστασία των αμάχων αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα». Ομάδες του συνοδεύουν κονβόι, ενώ σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες, ελέγχουν και πρόχειρους καταυλισμούς ανατολικά της Ράφα.
Μάλιστα, την ίδια περίοδο που το Ισραήλ προωθεί σχέδιο μετακίνησης των αμάχων προς τη λεγόμενη «ζώνη του Μοράγκ» –ένα στενό πέρασμα κοντά στα σύνορα με την Αίγυπτο– η ομάδα του Αμπού Σαμπάμπ καλεί τους κατοίκους να μετακινηθούν εκεί, υποσχόμενη «φαγητό, ασφάλεια και καταφύγια». Το σημείο βρίσκεται εντός της ζώνης που το Ισραήλ θεωρεί «αποστειρωμένη» και ελέγχει για την αποτροπή διείσδυσης της Χαμάς.
Ποιοι δεν θέλουν να συνδέονται μαζί του
Η Gaza Humanitarian Foundation, η νεοσύστατη οντότητα διανομής βοήθειας που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, διαψεύδει κάθε σύνδεση με τον Αμπού Σαμπάμπ. «Δεν συνεργαζόμαστε με καμία ένοπλη ομάδα. Οι τοπικοί μας εργαζόμενοι είναι άοπλοι και δεν σχετίζονται με την ομάδα του», δήλωσε η GHF.
Ο ίδιος από την πλευρά του δηλώνει ότι η GHF πρέπει να λειτουργεί «σε εθνικό πλαίσιο και σε συντονισμό με όλους τους νόμιμους παλαιστινιακούς φορείς».
Το παλαιστινιακό Υπουργείο Εσωτερικών απορρίπτει επίσης κάθε σύνδεση. Και η ίδια η οικογένεια του Αμπού Σαμπάμπ έχει αποκηρύξει δημόσια τη δράση του, λέγοντας πως «το αίμα του είναι χαμένο» και ότι «όποιος τον εξουδετερώσει, ας το κάνει χωρίς τύψεις». Ο ίδιος μιλά για «κατασκευασμένη δήλωση» και «συστηματική εκστρατεία σπίλωσης».
Ποιος πραγματικά είναι ο Αμπού Σαμπάμπ;
Αναλυτές που μίλησαν στο CNN συμφωνούν ότι πρόκειται για έναν άνδρα με περιορισμένη ισχύ επί του εδάφους, αλλά με μεγάλο συμβολικό βάρος. Η ομάδα του μετρά ίσως 300 άνδρες, παρότι ο ίδιος κάνει λόγο για «εκατοντάδες αιτήματα συμμετοχής καθημερινά».
Ο Μοχάμαντ Σιχάντα λέει πως «λίγοι στη Γάζα θα τολμούσαν να συνταχθούν με τον Αμπού Σαμπάμπ, για να μη χαρακτηριστούν συνεργάτες του Ισραήλ». Όμως η δράση του εξυπηρετεί ήδη πολλαπλούς στόχους: συνοδεύει ανθρωπιστική βοήθεια, συμβάλλει στον έλεγχο πληθυσμών, προωθεί μετακινήσεις προς τις ζώνες που επιθυμεί το Ισραήλ και πιθανόν εντοπίζει μαχητές της Χαμάς.
Σε μια Γάζα όπου ο έλεγχος θρυμματίζεται και τα κενά εξουσίας καλύπτονται από ένοπλες φατρίες, ο Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ δεν είναι απλώς ένας ακόμη ισχυρός άνδρας του δρόμου. Είναι – σύμφωνα με πολλούς – το πρόσωπο μιας νέας τάξης πραγμάτων: μια σκιά εξουσίας ανάμεσα στις γραμμές μιας ακήρυκτης συμφωνίας.
