Στον κόσμο του δεν υπάρχουν συγκινήσεις. Υπάρχουν δεδομένα. Δεν υπάρχουν αυθορμητισμοί. Υπάρχουν συστήματα. Δεν υπάρχουν πρόσωπα – υπάρχουν ρόλοι, και το αποτέλεσμα είναι το μόνο που έχει σημασία.
Ο Άλφρεντ Πρίτσαρντ Σλόαν γεννιέται το 1875 στο Νιου Χέιβεν, μεγαλώνει στο Μπρούκλιν με πατέρα έμπορο καφέ και τσαγιού, και από νωρίς μαθαίνει να βλέπει τον κόσμο σαν μια αλυσίδα που μπορείς να τη μελετήσεις, να την αναλύσεις και να την κάνεις να δουλέψει καλύτερα.
Στα 17 του γίνεται δεκτός στο ΜΙΤ. Στα 20 του είναι ο νεότερος απόφοιτος της σχολής ηλεκτρολόγων μηχανικών. Στα 23, αναλαμβάνει μια βυθισμένη στις λάσπες βιοτεχνία ρουλεμάν στο Χάρισον του Νιου Τζέρσεϊ. Και τη μετατρέπει, βήμα βήμα, στην καρδιά του βιομηχανικού μέλλοντος.
Δεν εφηύρε τίποτα, οργάνωσε τα πάντα
Ο Σλόαν δεν είναι οραματιστής. Δεν είναι εφευρέτης. Δεν είναι πωλητής. Είναι κάτι σπανιότερο: είναι οργανωτής. Βλέπει την αποσπασματική αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία του 1910 σαν ένα χάος που χρειάζεται μέθοδο. Βλέπει τον Γουίλιαμ Ντιράντ να αυτοσχεδιάζει με μετοχές και εξαγορές, βλέπει τον Χένρι Φορντ να κατασκευάζει με φανατισμό εκατομμύρια πανομοιότυπα Model T. Και καταλαβαίνει πως αυτή η αγορά χρειάζεται κάτι άλλο: μια δομή.
Όταν η Hyatt ενσωματώνεται στην General Motors μέσω της United Motors, o Σλόαν φτάνει στην καρδιά του θηρίου. Και όταν ο Ντιράντ χάνει για δεύτερη και τελευταία φορά τον έλεγχο της εταιρείας, ο Σλόαν ανεβαίνει τα σκαλιά – πρώτα ως αντιπρόεδρος, μετά ως πρόεδρος, και τελικά ως ο απόλυτος αρχιτέκτονας του πιο ισχυρού βιομηχανικού οργανισμού που γνωρίζει ποτέ ο πλανήτης.
Στο τιμόνι της GM
Αναλαμβάνει το 1923. Η GM είναι ακόμα στη σκιά της Ford. Το 1922 έχει καθαρά κέρδη $53 εκατ. – η Ford $120. Τριάντα χρόνια αργότερα, η GM φτάνει τα $1,2 δισ. κέρδη με $12,4 δισ. πωλήσεις. Η Ford έχει μείνει πίσω. Όλοι έχουν μείνει πίσω. Ο κόσμος οδηγεί General Motors και ζει στον κόσμο που ο Σλόαν βοήθησε να οικοδομηθεί.
Ο Σλόαν δεν ηγείται με φωνές. Δεν αγαπά τα πλήθη. Δεν ανεβάζει τόνους. Προτιμά να μιλά τελευταίος στα meetings. Ρωτά. Σημειώνει. Κοιτάζει τους αριθμούς. Ακούει τα πάντα – και μετά αποφασίζει με ψυχρή καθαρότητα. Πιστεύει ότι η προσωπικότητα δεν έχει θέση στις αποφάσεις. Πιστεύει στον άνθρωπο ως φορέα ικανότητας και ευθύνης. Κρίνει με βάση το αποτέλεσμα. Δεν χαρίζεται.
Εισάγει την περίφημη αρχή της “αποκεντρωμένης διοίκησης με κεντρικό έλεγχο”. Τα brands της GM –Chevrolet, Pontiac, Oldsmobile, Buick, Cadillac– γίνονται “σκαλοπάτια” στην κοινωνική άνοδο, ένα αυτοκινητικό “κοινωνικό συμβόλαιο”. Ο πελάτης της Chevy του ’30 θα οδηγήσει Cadillac τη δεκαετία του ’50. Το σχέδιο δουλεύει. Το κοινό ανεβαίνει. Και η GM γίνεται σύντροφος σε κάθε αμερικανικό όνειρο.
Το 1937, αρνείται να διαπραγματευτεί με τους απεργούς εργάτες και αποχωρεί από την προεδρία, κρατώντας την καρέκλα του προέδρου του ΔΣ. Δεν είναι σκληρός όπως ο Φορντ. Δεν στέλνει μπράβους. Προτιμά την κατασκοπεία, την πληροφόρηση, τα reports. Αλλά όταν έρχεται το πλήγμα του καθιστικού απεργιακού κύματος στο Φλιντ, τα μηχανήματα σταματούν. Ο Σλόαν μαθαίνει πως η οργάνωση, όσο άψογη κι αν είναι, δεν μπορεί να αγνοήσει την ανθρώπινη βούληση.
Δεν έχει παιδιά. Δεν αφήνει συναισθηματικά ίχνη. Είναι πάντα στην ώρα του, ντυμένος αυστηρά, μιλάει με σεβασμό, υπογράφει με φειδώ. Αλλά έχει χιούμορ – όταν του λένε πως θέλει να πουλήσει αυτοκίνητο σε κάθε Αμερικανό, απαντά: «Όχι. Σε δύο». Δίνει τη ζωή του στην GM – και την κάνει τη μεγαλύτερη επιχείρηση που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης. Διοικεί για δεκαετίες χωρίς να χάσει ούτε μία χρονιά. Ούτε στη Μεγάλη Ύφεση.
Αναπτύσσει τη Frigidaire, επενδύει στην Opel, αναπτύσσει την GMAC και “εφευρίσκει” το καταναλωτικό δάνειο. Δημιουργεί ένα management σύστημα που διδάσκεται ακόμα. Επινοεί την έννοια της “αλλαγής μοντέλου” κάθε χρόνο. Προωθεί τον Harley Earl για να βάλει design στον βιομηχανικό χάλυβα. Και μαζί με τον Τσαρλς Κέτερινγκ, μετατρέπει τη μηχανική σε σύμβολο της νέας αμερικανικής τάξης.
Πόσοι τον μιμήθηκαν
Ο Άλφρεντ Σλόαν πεθαίνει το 1966. Το όνομά του μένει στο MIT, στο Memorial Sloan Kettering, στη Sloan Foundation. Πίσω του αφήνει μια Αμερική που άλλαξε πρόσωπο – και δεν το ξέρει. Γιατί αυτό είναι το παράδοξο του Σλόαν: τον θυμούνται οι λιγότεροι, τον μιμούνται οι περισσότεροι. Ο Μασκ, ο Ζάκερμπεργκ, ο Μπέζος, ο Τζομπς – όλοι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ζουν στο οικοσύστημα του Σλόαν. Ο ίδιος, αθέατος, συνεχίζει να επηρεάζει τον κόσμο που ακολουθεί.
Δεν ιδρύει τη GM. Δεν εφευρίσκει τον κινητήρα. Δεν χτίζει εργοστάσια. Αλλά συντονίζει όλα τα παραπάνω, με την ακρίβεια ενός μηχανικού του ρολογιού. Και την παγερή νηφαλιότητα ενός ανθρώπου που βλέπει τον καπιταλισμό όχι σαν παιχνίδι, ούτε σαν πάθος – αλλά σαν επιστήμη.
Κι αν ο Άνταμ Σμιθ μιλούσε για το “αόρατο χέρι” της αγοράς, ο Άλφρεντ Σλόαν είναι εκείνος που το βιδώνει, το λαδώνει και το ρυθμίζει.
