Ο οργανισμός World Press Photo έσπειρε νέες αμφιβολίες για την πατρότητα της διάσημης φωτογραφίας «The Terror of War» – ευρύτερα γνωστής ως «Napalm Girl» – εντείνοντας τη συζήτηση γύρω από μία από τις πιο εμβληματικές εικόνες του 20ού αιώνα.
Ο οργανισμός, που είχε απονείμει στη φωτογραφία τον τίτλο «Φωτογραφία της Χρονιάς» το 1973, ανακοίνωσε ότι «αναστέλλει» την επί δεκαετίες αποδοχή του Νικ Ουτ ως φωτογράφου της. Σύμφωνα με συνοδευτική έκθεση, τα «οπτικά και τεχνικά» στοιχεία αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο ο πραγματικός φωτογράφος να ήταν ο Βιετναμέζος freelancer Νγκουγιέν Ταν Νγκε.
Η υπόθεση επανήλθε στο προσκήνιο μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ «The Stringer» στο Φεστιβάλ του Σάντανς τον Ιανουάριο, το οποίο υποστηρίζει ότι δεν ήταν ο Ουτ αλλά ο Νγκε, εκείνος που τράβηξε τη συγκλονιστική φωτογραφία της εννιάχρονης Κιμ Φουκ να τρέχει γυμνή και καμένη από ναπάλμ, έπειτα από επίθεση της νοτιοβιετναμικής αεροπορίας, στις 8 Ιουνίου 1972 στο Τρανγκ Μπανγκ. Ο Νγκε βρισκόταν μαζί με δεκάδες φωτορεπόρτερ στο σημείο ελέγχου έξω από το χωριό.
Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ, ο Νγκε φέρεται να πούλησε τη φωτογραφία στο Associated Press, αλλά οι υπεύθυνοι σύνταξης φρόντισαν να αποδώσουν τα εύσημα στον Νικ Ουτ, ο οποίος ήταν επίσημος ανταποκριτής του πρακτορείου στη Σαϊγκόν. Το CNN επισημαίνει ότι δεν κατάφερε να αξιολογήσει ανεξάρτητα τους ισχυρισμούς, καθώς το ντοκιμαντέρ δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί και η εταιρεία παραγωγής του (VII Foundation) δεν ανταποκρίθηκε στα αιτήματα.
Ο Ουτ επιμένει ότι η φωτογραφία είναι δική του
Ο Ουτ, σήμερα 73 ετών, απορρίπτει σταθερά τις κατηγορίες. Σε δήλωση του δικηγόρου του, Τζιμ Χόρνσταϊν, χαρακτηρίζει την απόφαση του World Press Photo «θλιβερή και αντιεπαγγελματική», προσθέτοντας ότι οι ισχυρισμοί του Νγκε δεν έχουν «το παραμικρό αποδεικτικό ή μαρτυρία».
Το Associated Press, από την πλευρά του, δημοσίευσε στις αρχές Μαΐου μια εκτενή, 96σέλιδη έκθεση βασισμένη σε μαρτυρίες, τεχνική ανάλυση φωτογραφικών μηχανών, 3D μοντέλα της σκηνής και εναπομείναντα αρνητικά. Το πρακτορείο κατέληξε πως δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να αλλάξει η απονομή, παραδέχθηκε όμως ότι λόγω της χρονικής απόστασης δεν μπορεί να αποδειχθεί πλήρως ποιος απαθανάτισε τη στιγμή. Η απονομή στον Νγκε, τονίζεται, θα απαιτούσε «πολλά άλματα πίστης».
Το World Press Photo, πάντως, κράτησε διαφορετική στάση. Η διευθύντριά του, Ζουμάνα Ελ Ζέιν Κούρι, ανέφερε πως «το επίπεδο αμφιβολίας είναι πολύ σοβαρό για να διατηρήσουμε την απονομή στον Νικ Ουτ», ενώ πρόσθεσε ότι, ελλείψει οριστικών αποδείξεων υπέρ άλλου φωτογράφου, η πατρότητα παραμένει σε εκκρεμότητα έως ότου υπάρξουν νέα στοιχεία.
Ποια στοιχεία έσπειρα την αμφιβολία
Η έκθεση του οργανισμού βασίστηκε στο ντοκιμαντέρ και στην ανάλυση του ερευνητικού κέντρου Index με έδρα το Παρίσι, το οποίο συνέταξε χρονολογικό γεωμοντέλο της σκηνής. Σύμφωνα με αυτό, ο Ουτ θα έπρεπε να έχει τραβήξει τη φωτογραφία, να τρέξει 60 μέτρα και να επιστρέψει σε ελάχιστο χρόνο – κάτι που χαρακτηρίζεται ως «εξαιρετικά απίθανο, αν και όχι αδύνατο».
Το Associated Press αμφισβήτησε τον υπολογισμό των 60 μέτρων, σημειώνοντας πως βάσει τηλεοπτικού βίντεο χαμηλής ανάλυσης, η απόσταση μπορεί να ήταν μόλις 32,8 μέτρα, κάτι που καθιστά εφικτό να έχει πράγματι τραβήξει ο Ουτ τη φωτογραφία.
Ένα άλλο ερώτημα αφορά τον τύπο της μηχανής. Το AP είχε υποστηρίξει πως πιθανόν η φωτογραφία τραβήχτηκε με μηχανή Pentax, την οποία χρησιμοποιούσε ο Νγκε. Ο Ουτ όμως είχε δηλώσει πως είχε μόνο Leica και Nikon. Στην πρόσφατη έρευνα του AP, παραδέχθηκε ότι είχε επίσης μαζί του Pentax, και το πρακτορείο εντόπισε στο αρχείο του αρνητικά με τεχνικά χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε Pentax.
Και άλλος πιθανός…«πατέρας»
Το World Press Photo φέρνει στο προσκήνιο και το ενδεχόμενο τρίτου φωτογράφου, του Χουιν Κονγκ Φουκ, στρατιωτικού φωτορεπόρτερ του Βιετνάμ που είχε πουλήσει στο παρελθόν φωτογραφίες σε πρακτορεία. Σύμφωνα με την έκθεση του AP, κι εκείνος θα μπορούσε να βρίσκεται στο κατάλληλο σημείο για να έχει τραβήξει την εικόνα.
Ο Νικ Ουτ δήλωσε πως η έκθεση του AP αποδεικνύει «ό,τι πάντα ήταν γνωστό», δηλαδή ότι «τα εύσημα για τη φωτογραφία είναι δίκαια». «Ήταν όλο αυτό πολύ δύσκολο και επώδυνο για εμένα», τόνισε.
Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες όλου του κόσμου την επομένη της επίθεσης και έγινε σύμβολο της παγκόσμιας κατακραυγής για τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Ο Ουτ τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ το 1973 και έκτοτε έχει δώσει δεκάδες διαλέξεις υπέρ της ειρήνης, συχνά μαζί με την ίδια την Κιμ Φουκ, η οποία το 1992 απέκτησε πολιτικό άσυλο στον Καναδά.
Η αφήγηση των γεγονότων
Μιλώντας στο CNN για την 50ή επέτειο της φωτογραφίας το 2022, ο Ουτ είχε αφηγηθεί: «Είδα την Κιμ να τρέχει και να φωνάζει ‘Καίει! Καίει!’. Όταν έβγαλα τη φωτογραφία, είδα ότι το σώμα της είχε καεί άσχημα. Άφησα κάτω τις μηχανές μου, της έριξα νερό και την πήγα με το βαν στο νοσοκομείο».
Όταν επέστρεψε στα γραφεία του AP, όπως λέει, οι τεχνικοί σκοτεινού θαλάμου και οι συντάκτες του είπαν αμέσως ότι η φωτογραφία ήταν συγκλονιστική και θα κέρδιζε Πούλιτζερ.
Το ίδρυμα Πούλιτζερ ανακοίνωσε στο CNN ότι δεν προτίθεται να προβεί σε καμία ενέργεια. Όπως διευκρινίστηκε, βασίζεται στους ίδιους τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς για να καθορίζουν την πατρότητα των υποψηφίων τους, και το AP κατέληξε πως δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για να αλλάξει η απονομή.
