Νέα, πρωτοφανή στοιχεία για την κλιματική ιστορία της Ανταρκτικής ανακάλυψε διεθνής ομάδας με επικεφαλής γεωεπιστήμονες του Alfred Wegener Institute, Helmholtz Centre for Polar and Marine Research.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του ινστιτούτου, σε πυρήνα ιζήματος που ανακαλύφθηκε στη Θάλασσα Αμούντσεν, στη δυτική Ανταρκτική, τον Φεβρουάριο του 2017, οι επιστήμονες ανακάλυψαν εξαιρετικά καλοδιατηρημένο δασικό έδαφος από την Κρητιδική Περίοδο, που περιελάμβανε γύρη φυτών, σπόρους, και ένα πυκνό δίκτυο ριζών. Τα εν λόγω απομεινάρια φυτών επιβεβαιώνουν πως, περίπου 90 εκατομμύρια χρόνια πριν, η ακτή της δυτικής Ανταρκτικής φιλοξενούσε εύκρατες, ελώδεις ζούγκλες, όπου η ετήσια θερμοκρασία κυμαινόταν γύρω στους 12 βαθμούς Κελσίου- εξαιρετικά θερμό κλίμα για μια περιοχή κοντά στον Νότιο Πόλο.
Οι επιστήμονες θεωρούν πως η θερμοκρασία αυτή ήταν δυνατή επειδή δεν υπήρχε ανταρκτικός παγετώνας και επειδή η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ήταν σημαντικά υψηλότερη από ό,τι υποδείκνυαν ως τώρα τα κλιματικά μοντέλα. Η μελέτη αυτή, που δημιουργεί νέες προκλήσεις για τα κλιματικά μοντέλα ανά τον κόσμο, δημοσιεύτηκε στο Nature.
Το χρονικό διάστημα στη μέση της Κρητιδικής, 115 με 80 εκατομμύρια χρόνια πριν, δεν θεωρείται μόνο η εποχή των δεινοσαύρων, αλλά ήταν επίσης η θερμότερη περίοδος των τελευταίων 140 εκατομμυρίων ετών. Οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας στους τροπικούς τότε ήταν γύρω στους 35 βαθμούς Κελσίου και η στάθμη της θάλασσας ήταν 170 μέτρα ψηλότερα από ό,τι σήμερα. Ωστόσο λίγα είναι γνωστά για τις περιβαλλοντικές συνθήκες νότια του πολικού κύκλου, καθώς δεν υπάρχουν αξιόπιστα κλιματικά στοιχεία που να φτάνουν τόσο πίσω. Οι νέοι πυρήνες ιζημάτων παρέχουν στους ειδικούς τη δυνατότητα αναδημιουργίας του κλίματος της δυτικής Ανταρκτικής κατά το θερμότερο διάστημα της Κρητιδικής, χάρη στα στοιχεία που περιέχουν.
Σε πυρήνα ιζήματος που συνελέγη με τρυπάνι του Πανεπιστημίου της Βρέμης, κοντά στον παγετώνα της Νήσου Πάιν, σε αποστολή του RV Polarstern, βρέθηκε πολύ καλά διατηρημένο έδαφος της Κρητιδικής. «Κατά τις αρχικές αναλύσεις, ο ασυνήθιστος χρηματισμός του στρώματος ιζήματος γρήγορα τράβηξε την προσοχή μας, ξεκάθαρα διέφερε από τα στρώματα από πάνω του. Επιπλέον, οι πρώτες αναλύσεις έδειξαν ότι, σε βάθος 27-30 μέτρων κάτω από τον πυθμένα του ωκεανού, είχαμε βρει ένα στρώμα που είχε αρχικά σχηματιστεί στην ξηρά, όχι στον ωκεανό» αναφέρει ο Γιόχαν Κλάγκες, γεωλόγος του AWI και πρώτος συντάκτης της έρευνας.
Όταν έγινε ανάλυση με ακτίνες Χ αποκαλύφθηκε ένα πυκνό δίκτυο ριζών που εξαπλώνονταν σε ολόκληρο το στρώμα και είχαν διατηρηθεί τόσο καλά που οι ερευνητές μπορούσαν να διακρίνουν μεμονωμένες κυτταρικές δομές. Επιπρόσθετα, στο δείγμα υπάρχουν ίχνη γύρης και σπόρων από διάφορα φυτά- μεταξύ των οποίων και τα πρώτα απομεινάρια λουλουδιών που βρέθηκαν ποτέ σε εκείνες τις ζώνες.
«Τα πολλά απομεινάρια φυτών υποδεικνύουν ότι 93 με 83 εκατομμύρια χρόνια πριν, η ακτή της δυτικής Ανταρκτικής ήταν μια ελώδης περιοχή όπου φύτρωναν εύκρατες ζούγκλες- σαν τα δάση τα οποία μπορεί να βρει κανείς, πχ, στο Νότιο Νησί της Νέας Ζηλανδίας» εξηγεί ο καθηγητής Ούλριχ Σάλτζμαν του Northumbria University, άλλος ένας εκ των ερευνητών.
Οι αναλύσεις που ακολούθησαν οδήγησαν σε μια σειρά συμπερασμάτων: Περίπου 90 εκατομμύρια χρόνια πριν, υπήρχε εύκρατο κλίμα περίπου 900 χλμ από τον Νότιο Πόλο. Η μέση ετήσια θερμοκρασία αέρα ήταν γύρω στους 12 βαθμούς Κελσίου- με άλλα λόγια, κατά την Κρητιδική, η μέση θερμοκρασία κοντά στον Νότιο Πόλο ήταν περίπου δύο βαθμούς υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία στη σημερινή Γερμανία. Οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι ήταν κατά μέσο όρο γύρω στους 19 βαθμούς. Οι θερμοκρασίες του νερού στα ποτάμια και τους βάλτους έφταναν γύρω στους 20 βαθμούς, και η ποσότητα και η ένταση των βροχοπτώσεων στη δυτική Ανταρκτική ήταν παρόμοιες με αυτές στη σημερινή Ουαλία.
Τα στοιχεία αυτά οδήγησαν στο συμπέρασμα πως οι συνθήκες αυτές θα μπορούσαν να προκύψουν μόνο αν α) η Ανταρκτική ήταν καλυμμένη με πυκνή βλάστηση β) δεν υπήρχαν μάζες χερσαίων πάγων έκτασης παγετώνα στην περιοχή του Νοτίου Πόλου και γ) η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ήταν πολύ υψηλότερη από ό,τι πιστευόταν στο παρελθόν για την Κρητιδική.
Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι: Εάν ήταν τόσο ζεστά στην Ανταρκτική τότε, τι ήταν αυτό που έκανε το κλίμα να ψυχράνει τόσο δραματικά για να σχηματιστούν παγετώνες; «Οι κλιματικές μας προσομοιώσεις δεν έχουν δώσει ακόμα ικανοποιητική απάντηση» λέει άλλος ένας εκ των ερευνητών, ο Γκέριτ Λόμαν του AWI, ειδικός σε κλιματικά μοντέλα.
