Του Γιώργου Φωκιανού
[email protected]
Το περιεχόμενο του κειμένου του μνημονίου/συμφωνίας μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα, διαμηνύουν πηγές του ΥΠΕΞ οι οποίες, παράλληλα, σημειώνουν πως το ζήτημα συνεννόησης μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης επί θεμάτων θαλασσίων ζωνών είναι κάτι το οποίο μας απασχολεί ήδη από τον Ιούλιο και η ελληνική πλευρά δεν ξαφνιάστηκε, κινητοποιούμενη άμεσα.
Βασικότερο πρόταγμα -από πλευράς ΥΠΕΞ- είναι η πρόσκληση στην Αθήνα του αναπληρωτή Πρωθυπουργού της Λιβύης, ενώ έχει ήδη προσκληθεί ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου της χώρας, οι οποίοι πρόσκεινται στον Εθνικό Στρατό της Λιβύης (LNA), υπό τον στρατηγό Χαλιφά Χαφτάρ.
Σημειώνεται, επίσης ότι το διεθνώς αναγνωρισμένο Κοινοβούλιο της Λιβύης (Τομπρούκ), απέρριψε εξαρχής το μνημόνιο τονίζοντας ότι αποτελεί «κατάφωρη παραβίαση» της ασφάλειας και της κυριαρχίας της Λιβύης, καθώς και «απειλή για την ειρήνη και ασφάλεια στη Μεσόγειο».
Ο πρόεδρος της λιβυκής Βουλής, Αγκίλα Σάλεχ Ίσα Γκουαϊντέρ, θα βρίσκεται στην Αθήνα την ερχόμενη Πέμπτη, κατόπιν πρόσκλησης του προέδρου της Βουλής, Κωνσταντίνου Τασούλα.
Όπως τονίζουν οι διπλωματικές πηγές, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας έθεσε το ζήτημα στο πρώτο του ταξίδι στις Βρυξέλλες, όταν συναντήθηκε, στο περιθώριο του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. τον Ιούλιο, με τους ομολόγους του της Ιταλίας και της Γαλλίας, ενώ σημειώνεται πως τον Σεπτέμβριο, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, συναντήθηκε με τον Λίβυο ομόλογό του, ο οποίος είχε τότε αναγνωρίσει ότι ένα τέτοιο μνημόνιο είναι προβληματικό και ότι δεν μπορεί να υπογραφεί. «Εξ ου, και η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στην διπλωματική εκπροσώπηση της Λιβύης».
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο υπουργός Εξωτερικών του τόνισε, περαιτέρω, ότι κάθε σχετική σκέψη ή πρωτοβουλία είναι τελείως εκτός πλαισίου διεθνούς δικαίου, δεν έχει κανένα αντίκρισμα, και θα έχει επιπτώσεις τόσο στις σχέσεις της συγκεκριμένης κυβέρνησης με την Ελλάδα, αλλά και με την ΕΕ.
Παράλληλα, επισημαίνεται ότι το περιεχόμενο του κειμένου προβλέπει ότι για να τεθεί σε ισχύ, πρέπει να ολοκληρωθούν οι εσωτερικές διαδικασίες που προβλέπονται στα συμβαλλόμενα μέρη. Στην περίπτωση της Λιβύης, αυτό δεν μπορεί να συμβεί καθώς το διεθνώς αναγνωρισμένο Κοινοβούλιο της χώρας έχει επικρίνει σφοδρότατα την υπογραφή του κειμένου από την κυβέρνηση του κ. Σάρρατζ.
Αναφέρεται, δε, πως το εν λόγω μνημόνιο περιήλθε σε γνώση της Ελλάδας προτού δημοσιευθεί, από πηγή που δεν είναι ούτε λιβυκή, ούτε τουρκική.
Οι πηγές του ΥΠΕΞ τονίζουν πως ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έθεσε το ζήτημα κατά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ (4-5/12), τόσο στο σύνολο των κρατών-μελών της Συμμαχίας, όσο και στον ΓΓ ΝΑΤΟ, αλλά και στον ίδιο τον Πρόεδρο της Τουρκίας κατά τη συνάντησή τους, υπογραμμίζοντας ότι εν λόγω ενέργειες αντίκεινται πλήρως στη διεθνή νομιμότητα και θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα στην περιοχή, ενώ υπογραμμίζεται και η «ξεκάθαρη δήλωση» του Προέδρου της Γαλλίας Ε. Μακρόν υπέρ των ελληνικών θέσεων από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Νωρίτερα, ο Πρωθυπουργός είχε θέσει το ζήτημα τόσο στον Ιταλό Πρωθυπουργό κατά τη συνάντησή τους στη Ρώμη (26/11), όσο και στον Πρόεδρο Μακρόν κατά την τηλεφωνική τους συνομιλία.
Από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε διεξοδικά τον νέο Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και την Πολιτική Ασφαλείας, Τζοσέπ Μπορέλ, κατά τη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες, το απόγευμα της Τρίτης και την αμέσως επόμενη ημέρα, υπήρξε η ξεκάθαρη τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), η οποία εξέδωσε σχετική ανακοίνωση όπου γίνεται ρητή αναφορά στο διεθνώς αναγνωρισμένο δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες (υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ).
Nωρίτερα, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδος στην ΕΕ είχε άμεσα ενημερώσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εξέλιξη της κατάστασης, ενώ ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας έθεσε το ζήτημα και στο πλαίσιο του Coreper. Κατόπιν ενεργειών του ΥΠΕΞ, διενεργήθηκαν διαβήματα της ΕΕ, τόσο σε Τρίπολη όσο και σε Άγκυρα.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως υπήρξε αμέσως τηλεφωνική επικοινωνία του Νίκου Δένδια με τον ομόλογό του της Αιγύπτου, Σαμέχ Ελ-Σούκρι, ενώ πραγματοποιήθηκε επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών στο Κάιρο και συνάντησή του με τον ομόλογό του, όπου έγινε γνωστή η κατηγορηματική στάση που έλαβε επί του θέματος η Αίγυπτος.
Αντίστοιχη επικοινωνία υπήρξε και με τον Κύπριο ομόλογό του, Νίκο Χριστοδουλίδη και ακολούθησε αντίδραση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επιπλέον, έγιναν οι δέουσες κινήσεις προς ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για την κρισιμότητα του ζητήματος σημαντικών χωρών, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα και το Ισραήλ, μεταξύ άλλων. Σημειώνονται οι αντίστοιχες θετικές για τις ελληνικές θέσεις δημόσιες τοποθετήσεις των υπουργείων Εξωτερικών των ΗΠΑ, της Ρωσίας και του Ισραήλ που επακολούθησαν.
Όσον αφορά, σε επίπεδο ΗΕ, μεταξύ άλλων, η Ελληνίδα Μόνιμη Αντιπρόσωπος συναντήθηκε με τον Αναπλ. γ.γ. για Πολιτικές Υποθέσεις προκειμένου να ενημερώσει για την εξέλιξη και να παρουσιάσει τις ελληνικές θέσεις, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών, στο πλαίσιο της 26ης Υπουργικής Συνόδου του ΟΑΣΕ στην οποία συμμετείχε, έθεσε το ζήτημα τόσο την Ολομέλεια κατά την ομιλία του, ενημερώνοντας και ευαισθητοποιώντας τα 57 κράτη-μέλη του Οργανισμού, όσο και στο πλαίσιο διμερών επαφών με ομολόγους του.
Παράλληλα, τονίζεται πως ο υπουργός Εξωτερικών κάλεσε τον Τούρκο Πρέσβη στην Αθήνα στο ΥΠΕΞ προκειμένου να ζητήσει εξηγήσεις. Αντίστοιχα, εκλήθη στο ΥΠΕΞ και ο Λίβυος Πρέσβης από τον οποίο ζητήθηκε να γνωστοποιήσει το περιεχόμενο του μνημονίου άμεσα, ειδάλλως θα ληφθεί απόφαση απέλασής του, όπως και έγινε.
