Από την έντυπη έκδοση
Του Χρήστου Α. Ιωάννου *
Ως γνωστόν ο κύκλος της μεταπολίτευσης παρήγαγε μεγαλύτερο αριθμό «επαναστατών» από όσους μπορούσε να «αξιοποιήσει» η χώρα. Ωστόσο, «αξιοποιήθηκαν», και ακόμη «αξιοποιούνται», καταλαμβάνοντας τα πολιτικά κόμματα, τους πολιτικούς και υπουργικούς θώκους -ανεξαρτήτως κόμματος και χρώματος-, τα πανεπιστήμια, τα ΜΜΕ, κοκ, γενικώς το «εποικοδόμημα», όπως αυτό λεγόταν στη μεταπολιτευτική διάλεκτο.
Όμως αυτός ο κύκλος της μεταπολίτευσης είχε μία τραγική κατάληξη: τη δημοσιονομική και ανταγωνιστική χρεοκοπία της χώρας με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη ήδη για 8ο χρόνο και την οικονομική κρίση και κατάρρευση με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη για 10ο χρόνο. Δυστυχώς η μεταπολίτευση, και η προσήλωση των «επαναστατών» της μεταπολίτευσης στο «εποικοδόμημα», αντί να διορθώσει επέτεινε οικονομικές στρεβλώσεις του παρελθόντος.
Η Ελλάδα χρεοκόπησε το 2009-2010 καθώς το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της -του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα μαζί- έφτασε τα 400 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ποσό αυτό αποτελεί μία μερική απεικόνιση της διαφοράς όσων προϊόντων παρήγαγε η Ελλάδα με όσα προϊόντα κατανάλωσε σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο, συμπεριλαμβανομένης της μεταπολιτευτικής.
Αν θέλει η Ελλάδα να πορευθεί σε έναν δρόμο διαφορετικό από αυτόν του «έθνους σε παρακμή» στον οποίον πορεύεται, θα πρέπει να κάνει μία άλλη επανάσταση. Ή για την ακρίβεια να επιχειρήσει να συμμετάσχει σε μια επανάσταση η οποία ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνώς: την 4η βιομηχανική επανάσταση. Δύσκολο μεν, όχι ανέφικτο δε.
Κάτι ανάλογο είχε πράξει η Ελλάδα με σχετική επιτυχία πριν από έναν και πλέον αιώνα, στα πλαίσια της 2ης βιομηχανικής επανάστασης και της 1ης παγκοσμιοποίησης, εκσυγχρονίζοντας με νέες τεχνολογίες της εποχής και επεκτείνοντας με εξωστρεφή προσανατολισμό την παραγωγή της. Ο εθνικός διχασμός και οι γεωπολιτικές εξελίξεις ανέκοψαν τη δυναμική της, αλλά με αυτήν την αφετηρία πορεύθηκε για δεκαετίες.
Τώρα σε συνθήκες 4ης βιομηχανικής επανάστασης και 2ης παγκοσμιοποίησης η Ελλάδα, η οποία έχει μία συρρικνωμένη μεν, βιώσιμη δε παραγωγική βάση μεγάλων, μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων στη μεταποίηση και στις νέες τεχνολογίες, και το κατάλληλο ανθρώπινο κεφάλαιο που διαρρέει στο εξωτερικό, μπορεί να διεκδικήσει την παραγωγική ανόρθωσή της συμμετέχοντας στην 4η βιομηχανική επανάσταση και αξιοποιώντας τις δυνατότητες της 2ης παγκοσμιοποίησης.
Η 4η βιομηχανική επανάσταση δεν είναι κάτι που «θα γίνει». Είναι ήδη σε εξέλιξη από πενταετίας, με επίκεντρο τη Γερμανία. Η «Βιομηχανία 4.0» είναι ένα «παράδειγμα» μεταποίησης που βασίζεται στον συνδυασμό της ψηφιακής τεχνολογίας με τη μεταποιητική διαδικασία και επιτρέπει την αποτελεσματική και ευέλικτη οργάνωση της παραγωγής αξιοποιώντας τις νέες δυνατότητες στις διαδικασίες δημιουργίας και διάδοσης γνώσης.
Με την ανάπτυξη παγκόσμιων αλυσίδων παραγωγής και αξίας, στις οποίες μορφοποιείται η 4η βιομηχανική επανάσταση και η 2η παγκοσμιοποίηση, η διάκριση μεταξύ τομέων είναι όλο και πιο ασαφής, καθώς παραγωγοί από επιμέρους τομείς συναρθρώνονται στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, αλλά αυτό συνεπάγεται και ένα κρίσιμο πλεονέκτημα που είναι αξιοποιήσιμο για μικρές ανοικτές και ανταγωνιστικές οικονομίες όπως θα πρέπει να είναι η Ελλάδα.
Το πλεονέκτημα είναι ότι για πρώτη φορά στην οικονομική ιστορία είναι δυνατόν να αξιοποιούνται ταυτόχρονα οι δυνατότητες δύο, διαφορετικών μέχρι πρότινος, κόσμων της παραγωγής: η οικονομική αποτελεσματικότητα και οι οικονομίες κλίμακας των μεγάλων οργανισμών/επιχειρήσεων – και τα πλεονεκτήματα των μικρών επιχειρήσεων: η δημιουργικότητα, η ευελιξία, η ελευθερία και η κινητροδότησή τους για καινοτομία και αλλαγές.
Και αυτό αποτελεί μία σωτήρια ευκαιρία για την Ελλάδα της παραγωγής. Τα στοιχεία δείχνουν ότι, πλέον, μία στις 5 θέσεις εργασίας παγκοσμίως δημιουργούνται στα πλαίσια των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας. Οι ελληνικές παραγωγικές επιχειρήσεις εντασσόμενες εκεί, και δημιουργώντας νέες αλυσίδες αξίας, μπορούν να συμβάλουν στην παραγωγική ανόρθωση της χώρας και στην κοινωνική συνοχή. Υπάρχει εκεί μια πηγή για νέες θέσεις εργασίας. Είναι αυτός ένας ακόμη λόγος συμμετοχής στην 4η βιομηχανική επανάσταση.
